|
| |
| |
| |
III.
Keizer's kat is zyne nicht,
Groote lauteern maer klein licht
‘Wel nu, Kobe’ vroeg Baes Gansendonck aen zynen knecht ‘hoe zien ik eruit met myne nieuwe muts?’
De knecht week twee stappen achteruit en wreef zich de oogen, als iemand die over eene ongeloofelyke zaek verwonderd staet.
‘Och, Baes,’ riep hy ‘zeg het eens regt uit: zyt gy het wel? Ik meende dat ik mynheer den Baron zag staen. Maer, heilige deugd, hoe kan het zyn! Hef uwen kop eens wat omhoog, Baes; draei u nog eens om, Baes; stap nu eens voort, Baes. Zie, gy trekt op mynheer den Baron gelyk eenen druppel water.....’
‘Kobe!’ viel de Baes met gemaekten ernst in ‘gy wilt my vleijen: dat heb ik niet geern.’
| |
| |
‘Ik weet het, Baes’ antwoordde de knecht.
‘Er zyn weinige menschen die minder hoogmoed hebben dan ik, al zeggen zy uit nyd dat ik hooveerdig ben, omdat ik geene boeren kan verdragen.’
‘Gy hebt gelyk, Baes. Wel, wel, ik twyfel nog of gy de Baron niet zyt!
De vreugde blonk in de oogen van Baes Gansendonck; met het hoofd achterover en in fiere houding staende, bezag hy grimlachend den knecht, die voortging met allerlei gebaerden van verwondering te maken.
Kobe had zynen meester niet gansch bedrogen. Op het uiterlyke, en zyn dom gelaet niet in aenmerking genomen, geleek Baes Gansendonck zeer nauwkeurig aen den Baron. En geen wonder, hy had reeds sedert maenden de dagelyksche kleederen des Barons doen namaken; iets waerop weinig menschen acht gegeven hadden, dewyl de Baron op zyn buitengoed in volle vryheid leefde en slechts zeer gewoone kleederen droeg.
Maer nu, voor eenige weken, had de Baron ook eene gril gehad. Wie heeft er geene? Een allerschoonste waterhond was hem gestorven, en hy had zich van de huid eene muts laten maken. Deze aerdige muts had de oogen van Baes Gansendonck uitgesteken, tot dat hy zich ook zulk eene in de stad had doen vervaerdigen. Nu prykte ze met hare duizend krullen op het hoofd van den Baes uit den St Sebastiaen, die zich zeken niet
| |
| |
genoeg in den spiegel bewonderen kon, sedert de vleijende uitroepingen zyns knechts.
Eindelyk maekte hy zich bereid om uit te gaen en zegde:
‘Kobe, neem myne gaffel; wy gaen langs het dorp.’
‘Ja, Baes’ antwoordde de knecht, zynen meester met gemackt gelaet op de hielen volgende.
Op de groote baen, tusschen de huizen, ontmoetten zy vele dorpelingen, die beleefdelyk hunnen hoed of klak voor Baes Gansendonck afnamen, doch in eenen lach schoten zoohaest zy hem voorby waren. Vele inwooners kwamen ook met nieuwsgierigheid uit huizen en stallen geloopen om de haren muts van den Baes te bewonderen; deze groette niemand eerst en ging met het hoofd omhoog en tragen statigen tred voort, gelyk de Baron gewoon was te doen. Kobe stapte, met een schynbaer onnoozel gelaet, stilzwygend achter zynen meester, en volgde hem in alle zyne wendingen zoo getrouw en zoo lydzaem na, als hadde hy de plaets van eenen hond vervuld.
Alles verging wel tot voor de smis. Daer stonden eenige jonge lieden te kouten. Zoohaest zy den Baes zagen aenkomen begonnen zy zoo luid op te lachen dat het de gansche straet overklonk.
Sus, de zoon van den smid, die bekend was voor een schalkachtig spotter, wandelde met het hoofd achterover en op kunstmatigen tred voor de smis en bootste Baes
| |
| |
Gansendonck zoo juist na, dat deze van spyt meende te barsten. In het voorbygaen bezag hy den jongen smid met eenen vurigen blik en trok zyne oogen byna tot scheurens toe open; maer de smid bekeek hem met tergenden lach, tot dat Baes Gansendonck, van gramschap dol, morrende en dreigende voortging en eene zystraet insloeg.
‘Blaeskaek! Blaeskaek!’ riep men hem achterna.
‘Welnu, Kobe, wat zegt ge van dit boerengespuis?’ vroeg hy toen zynen toorn wat gevallen was. ‘Dat durft my tergen! my voor den zot houden! Een man als ik!’
‘Ja, Baes, de vliegen steken wel een peerd, en dat is zulke groote beest.’
‘Maer ik zal ze vinden, die lomperikken! Dat ze maer opletten; zy zullen het duer bekoopen. Bergen loopen elkander niet in 't gezigt, maer menschen wel.’
‘Zeker, Baes, uitgesteld is niet verloren.’
‘Ik zou wel zot zyn, dat ik myne peerden by dien ongeschaefden dwarskop nog liet beslagen, of myn ander werk liet doen.’
‘Ja, Baes, veel te goed is half zot.’
‘Er zal niemand van myne boden nog eenen voet in zyne smis zetten.’
‘Neen, Baes.’
‘En dan zal de spotter staen kyken en op zyne vingeren byten, niet waer?’
| |
| |
‘Ongetwyfeld, Baes.’
‘Maer, Kobe, ik geloof dat die schelmachtige smid van iemand betaeld wordt om my te vervolgen en te tergen. De Veldwachter meent dat hy het ook is, die op den laetsten Meinacht iets op ons uithangbord geschreven had.’
‘In den zilveren ezel, Baes.’
‘Het is niet noodig die leelyke onbeschoftheden te herhalen!’
‘Neen, Baes.’
‘Gy moest hem eens eene goede afrossing geven, tusschen vier oogen dat het niemand zie. En doe hem dan myne komplimenten.’
‘Ja, Baes.’
‘Zult gy het doen?’
‘De komplimenten? Ja, Baes.’
‘Neen, de afrossing.’
‘Dat is te zeggen als ge my geerne zonder armen of beenen zoudt zien naer huis komen. Ik ben niet heel sterk, Baes; en de smid is geene kat om zonder handschoenen aen te pakken.’
‘Zyt gy van zulken laffen snoever vervaerd? Ik zou beschaemd zyn!’
‘Het is kwaed vechten tegen iemand die zyn leven moede is. Beter bloode Jan dan doode Jan, zegt het spreekwoord, Baes.’
| |
| |
‘Kobe, Kobe, ik geloof dat gy van moed niet sterven zult.’
‘Ik hoop het, Baes.’
Al koutende verging de toorn van Baes Gansendonck. Tusschen vele gebreken had hy doch eene goede hoedanigheid: alhoewel hy zeer kort van stof was, vergat hy eventwel spoedig het leed dat men hem aendeed.
Nu was hy tot achter eenige mastbosschen geraekt en wandelde er tusschen zyne eigene velden, waer hy allerlei redenen vond om zyn overdreven gevoel van eigendom lucht te geven, en tegen Jan en Alleman te bulderen en te kyven. Hier had eene koe zich mistrapt en van het pad op zyn land getreden daer had eene geit wat loof van zyn plaatsoen gebeten, verder meende hy de voetstappen van jagens en de treden hunner honden te ontdekken.
Dit laetste bovenal deed hem trappelen van woede. Hy had op alle ue hoeken zyner velden hooge palen doen stellen met het opschrift Verbode jagt; en, niettegenstaende dit, was er nog iemand stout genoeg geweest om zyn regt van eigendom te schenden!
Hy was bezig met daerover eene gansche reeks gramme woorden in de lucht te werpen, en sloeg van toorn met de vuist tegen den stam van eenen beukenboom.
Kobe, stond achter den Baes en dacht op het middagmael; want er zou, een haes zyn. Hy droomde dat men
| |
| |
de saus niet goed zou bereiden, en stampte daerover ook al met den voet. Intusschen antwoordde hy anders niet dan ‘ja, Baes, en neen, Baes’ zonder acht te geven op hetgeen zyn meester zegde.
Eensklaps hoorde Peer Gansendonck eene stem, die spottend riep:
‘Blaeskaek! Blaeskaek!’
Hy zag grammoedig in het ronde, doch bemerkte niemand dan zyn knecht die, met de oogen ten gronde, de lippen verroerde als ware hy aen het eten geweest.
‘Wat, schelm, zyt gy het geweest?’ riep Baes Gansendonck woedend uit.
‘Ik ben het nog, Baes,’ antwoordde Kobe..... Maer, och Heer, wat krygt gy, Baes?’
‘Ik vraeg, lomperik, of gy het zyt die daer gesproken hebt?’
‘Gy hebt het immers wel gehoord, Baes?’
De getergde Gansendonck rukte hem de gaffel uit de handen en meende hem er mede te slaen; maer toen de verbaesde knecht bemerkte dat het ernst was, sprong hy achteruit en riep, met de armen in de hoogte:
‘Och Heer, och arme, nu is onze Baes geheel en gansch zot!’
‘Blaeskaek, Blaeskaek!’ riep weder iemand achter den rug van Peer Gansendonck.
| |
| |
Daer zag hy in de takken van den beukenboom eene ekster zitten, en hoorde dat de vogel het scheldwoord nog herhaelde.
‘Kobe, Kobe’ riep hy ‘loop en hael myn jagtgeweer. Het is de ekster van den smid: zy moet sterven de lompe beest!’
Maer de ekster sprong weg uit den boom en vloog naer huis.
De knecht schoot in zulken koortsigen lach, dat hy op het gras nederviel en zich daer eene wyl over en weder rolde.
‘Schei uit!’ schreeuwde de Baes, ‘of ik jaeg u weg. Schei uit van lachen, zeg ik u!’
‘Ik kan niet, Baes.‘
‘Sta op!’
‘Ja, Baes.’
‘Ik zal uwe onbeschoftheid vergeten, op eene voorwaerde: gy moet de ekster van den smid vergeven.’
‘Waermede, Baes?’
‘Met vergift.’
‘Ja, Baes, als ze het maer wil eten.’
‘Schiet ze dan dood.’
‘Ja, Baes.’
‘Kom, laet ons voortgaen.... Maer wat zie ik ginder in myn mastenbosch? Zyt dan al eigenaer om van iedereen geplunderd te worden!’
| |
| |
By deze woorden liep hy, door den knecht gevolgd, bulderend vooruit.
Hy had van verre gezien, dat eene arme vrouw en twee kinderen bezig waren met de dorre takken uit zyne mastenboomen te breken en daervan eenen grooten mutsaerd samen te binden. Alhoewel eene overoude gewoonte de arme lieden toelaet, het drooge hout uit de mastenbosschen weg te halen, kon Baes Gansendonck dit echter niet lyden. Het dorre hout was immers zoo wel zyn eigendom als het groene, en aen zyn eigendom mogt niemand roeren. Daerby, het was eene vrouw en hy had dus noch tegenstand noch spot te vreezen. Dit maekte hem moedig en liet hem nu eens toe, den vollen toom aen zyne gramschap te vieren.
Hy vatte de arme moeder by den schouder, terwyl hy uitriep:
‘Onbeschaemde houtdieven! Op, vooruit, mede naer het dorp! In de handen der gendarmen! Naer het kot, luije schelmen!’
De bevende vrouw liet het opgeraepte hout vallen, en was zoo zeer door deze schrikkelyke bedreigingen verpletterd, dat zy sprakeloos begon te weenen. De beide kinderen hechtten zich aen de kleederen hunner moeder vasten vervulden het bosch met hun droef gekryt.
Kobe schudde spytig het hoofd; de onverschillige uitdrukking was van zyn gelaet verdwenen: men zou gezegd
| |
| |
hebben dat een gevoel van medelyden hem had bevangen.
‘Hier gy, luijerik!’ riep de Baes hem toe ‘steek al eene hand uit om de dievegge naer de gendarmen te brengen.’
‘Man lief, ik zal het nooit meer doen!’ smeekte de vrouw, ‘Aenzie toch myne arme schaepkens van kinderen; zy sterven van schrik!’
‘Zwyg, landloopster’ bulderde de Baes ‘ik zal u dat rooven en stelen wel afleeren!’
De knecht vatte de vrouw met geveinsde gramschap by den arm en schudde haer hevig; doch hy mompelde ter zelfder tyd zachtjens aen haer oor:
‘Val op uwe kniën en zeg Mynheer.’
De vrouw wierp zich voor Baes Gansendonck geknield ten gronde, en de handen tot hem opstekende, bad zy:
‘Och, mynheer, mynheer, genade als het u belieft, mynheer! Och, voor myne arme kindekens, mynheerken lief!’
Door eene verborgene oorzaek scheen de Baes getroffen. Hy liet de vrouw los en aenzag haer half droomend, met een vermilderd en zoet gelaet; eventwel, hy deed haer niet opstaen.
Iemand voor hem nedergeknield! Met de handen opgeheven! En smeekend om genade! Het was koninklyk!
Na eene wyl het grootste geluk gesmaekt te hebben,
| |
| |
ligtte hy zelf de arme vrouw van den grond op en vaegde zich eene traen van ontroering uit de oogen, terwyl hy zegde:
‘Arme moeder, ik ben wat haestig geweest, het is al weder gedaen. Neem gy uwen mutsaerd maer op; gy zyt eene brave vrouw. Voortaen moogt gy het droog hout uit alle myne bosschen breken; en viel er al wat groen tusschen, ik zou er nog niets op zeggen. Wees gerust, ik schenk u myne volle genade!’
Met groote verwondering aenzag de vrouw de beide zonderlinge menschen die voor haer stonden: den Baes met zyn beschermend gelaet, den knecht die op de lippen beet en zigtbaer geweld deed om niet te lachen.
‘Ja, moederken’ herhaelde de Baes ‘gy moogt hout breken in alle myne bosschen.’
Dit zeggende wees hy met de hand in het ronde alsof de gansche landstreek hem hadde toebehoord.
De arme vrouw ging eenige stappen achteruit om haren mutsaerd op te nemen en zuchtte met dankbare ontsteltenis:
‘God zegene u voor uwe goedheid, mynheer de Baron!’
Eene rilling doorliep de leden van Baes Gansendonck: zyn gelaet werd als beglanst met het licht des geluks.
‘Vrouw, vrouw, kom eens hier!’ riep hy ‘Wat hebt gy daer gezegd? Ik verstond het niet.’
| |
| |
‘Dat gy duizendmael bedankt zyt, mynheer de Baron’ antwoordde de houtraepster.
Baes Gansendonck stak de hand in den zak en haelde er een zilveren muntstuk uit, dat hy der vrouwe toereikte, terwyl hy met de tranen in de oogen haer zegde:
‘Daer, moederken, wees gy ook al eens vrolyk; en als het winter is, kom dan alle zaterdagen ginder in den St Sebastiaen; er zal u hout en brood in overvloed gegeven worden. Ga nu maer naer huis.’
Met deze woorden verliet hy de vrouw en keerde haestig uit het bosch. Hy weende dat de tranen hem over de wangen rolden. De knecht, die het bemerkte, vaegde ook met de mouw zyner vest aen de oogen.
‘Het is wonder’ zuchtte eindelyk de Baes ‘dat ik geene menschen kan zien lyden, of myn hart loopt ervan over’
‘Ik ook niet, Baes.’
‘Hebt gy het gehoord, Kobe? Die vrouw nam my ook voor mynheer de Baron?’
‘Zy heeft gelyk, Baes.’
‘Zwyg nu een weinig, Kobe; wy zullen stillekens naer huis gaen.’
‘Ja, Baes.’
Kobe schikte zich met de grootste onderdanigheid in het voetspoor zyns meesters. Beide gingen droomend
| |
| |
voort: de Baes dacht aen den schoonen naem dien de arme vrouw hem gegeven had; de knecht mymerde van hazenhutspot met wynsaus.
Sedert eenige oogenblikken waren dry jagers van achter eenen eiken kant verschenen, en stonden daer nu, lachend en spottend, op Baes Gansendonck en zynen knecht te kyken. Het waren dry jonge heerkens, in schoone jagtkleederen uitgedoscht, met het geweer onder den arm.
Een van hen scheen den Baes uit den St Sebastiaen byzonder wel te kennen. Hy legde aen zyne makkers uit, door welken zonderlingen duivel van hoogmoed en waen de man bezeten was, en sprak hun met veel lof van Liesken, zyne dochter.
‘Komt, komt’ riep hy eindelyk ‘wy zyn vermoeid: laet ons nu wat vrolyk zyn. Volgt my, wy gaen met den Baes naer den St Sebastiaen eene flesch ledigen. Maer let op, dat gy hem eerbiedig toespreket en veel komplimenten maket; hoe gekker hoe beter!’
Dit zeggende sprong hy met zyne makkers over de drooge gracht en liep tot den Baes. Hy boog zich diep en groette hem met vele hoffelykheden.
Peer Gansendonck nam zyne hairen muts in de twee handen en poogde te doen wat de jonge heer hem had voorgedaen. De beide andere jagers, in stede van in deze pligtplegingen te deelen, verborgen zich achter den
| |
| |
rug des knechts en deden daer een uiterst geweld om niet in eenen luiden lach uit te barsten.
‘Wel, mynheer Adolf, myn vriend’ zegde de Baes ‘hoe gaet het al met uw Papa? Nog altyd dik en vet? Hy komt ons niet meer bezoeken sedert dat hy in de stad woont. Maer uiter oogen uiter harten! zegt het spreekwoord.’
Adolf greep eenen zyner lachende vrienden by de hand en trok hem met geweld voor den Baes.
‘Mynheer Gansendonck’ sprak hy statig ‘ik heb de eer u den jongen heer Baron Victor van Bruinkasteel aen te bieden; maer gy moet zyn gebrek verontschuldigen; het is eene zenuwkwael die hy uit de stuipen gehouden heeft: hy kan geenen mensch bezien, of hy schiet in eenen lach.’
Victor kon zich niet inhouden; hy wierp het hoofd achterover, trappelde met de voeten en werd paersch en blauw van lachen.
‘Gy gaet het spel bederven’ snauwde Adolf hem in het oor. ‘Schei uit of hy zal het merken.’
‘Doe maer naer uwe beliefte, mynheer van Bruinkasteel’ sprak de Baes ‘van lachen zult gy toch geene eksteroogen krygen!’
Zynen vriend weder by de hand vattende herhaelde Adolf zyne aenbeveling.
‘Mynheer van Bruinkasteel heeft de eer niet my te kennen’ sprak de Baes met eene buiging.
| |
| |
‘Inderdaed’ antwoordde Victor ‘ik heb de eer u onbekend te zyn.’
‘De eer is niet groot, mynheer’ zegde de Baes zich buigend. ‘Mynheer komt zeker met onzen vriend Adolf het jagtsaisoen op het hofken doorbrengen?’
‘Om u te dienen, mynheer Gansendonck.’
‘Zyn heer vader heeft het jagthof van ons afgekocht’ sprak Adolf ‘mynheer van Bruinkasteel zal jaerlyks, gedurende den wintertyd, uw gebuer zyn en u waerschynlyk dikwyls bezoeken, mynheer Gansendonck’
‘Maer, Adolf, myn vriend, waerom blyft die andere jonge heer daer achter Kobe staen? Is hy dan verveerd van my?’
‘Hy is beschaemd, mynheer Gansendonck; wat kan men er aendoen? De bittere jongheid! Maer, mynheer Gansendonk, gy bezit eene vrye jagt, zie ik; dus zyt gy ook jager?’
‘Ik ben een groot liefhebber, niet waer, Kobe?’
‘Ja, Baes, van hazen. Ik ook...... als ze hem maer niet laten aenbranden’ voegde hy er in zichzelven by.
‘Wat mompelt gy daer?’ riep de Baes met hevige gramschap, om de heeren te doen zien dat hy meesterschap over zyne dienstboden had ‘wat mompelt gy daer, onbeschaemde lomperik?’
‘Ik vraeg of gy niet gelooft dat het tyd is om naer huis
| |
| |
te gaen, Baes. En ik zegde zoo al in mynzelven: visschen en jagen maekt hongerige magen.’
‘Als een varken droomt dan is 't van draf! Gy moet zwygen.’
‘Ja, Baes, zwygen en denken zal niemand krenken.’
‘Geen woord meer, zeg ik u!’
‘Neen, Baes.’
‘Die heeren zullen my wel de eer aendoen, een glas morgenwyn ten mynent te drinken?’ vroeg Peer Gansendonck.
‘Het was ons inzigt, mynheer, u dit te verzoeken.’
‘Wel, kom aen dan; gy zult ervan weten te spreken van dit wyntje. Niet waer, Kobe, gy hebt hem eens in uw leven geproefd? En zoo gy uwe vingeren er niet van aflekt, mynheeren, zegt dan dat ik een boer ben.’
‘Het is waer, Baes’ antwoordde de knecht.
De Baes trad statig in de baen voort en koutte vriendelyk met Adolf, terwyl zyne beide makkers achteruit bleven om hunne vreugde lucht te kunnen geven. Kobe zag alles met schuinsche blikken na, en zou ook wel gelachen hebben, hadde de hazenhutspot hem niet zoodanig in het hoofd gehangen, dat hy er krampen aen de maeg van kreeg.
Het gezelschap trok langzaem naer den St Sebastiaen.
|
|
Auteursrechtvrij