Baes Gansendonck

[p. 17]

II.

Wiens brood men eet,
Diens woord men spreekt.

Op den hof der afspanning de S^t Sebastiaen waren de dienstboden en werklieden, reeds met het krieken van den dag, aen den gewoonen arbeid bezig. Trees, de koemeid, stond by den bornput en waschte rapen voor het vee; in de opene schuer hoorde men het trippelend gekletter der dorschvlegels; de stalknecht zong een ruw lied en roskamde de peerden.

Een enkel man wandelde onachtzaem over en weder en rookte zyne pyp, terwyl hy hier en daer staen bleef om de anderen te zien arbeiden. Hy was insgelyks als een werkman gekleed, droeg eene vest aen het lyf en houten klompen aen de voeten. Ofschoon zyn aengezigt in volle rust van onverschillige luiheid getuigde, blonk

[p. 18]

niettemin in zyne oogen zekere schalkheid en arglist. Overigens was het genoeg op zyne glimmende wangen en rooden neus te zien, dat hy aen eene vette tafel zat en den weg tot den kelder wist.

De koemeid liet hare rapen staen en naderde tot de schuer, waer de dorschers bezig waren met nieuwe schooven op den vloer te spreiden en die gelegenheid waernamen om tusschen den arbeid al een woord te wisselen. De man met zyne pyp stond crop te zien.

‘Kobe, Kobe’ riep de koemeid hem toe ‘gy hebt, het regt briefken gevonden! Wy slaven ons dood van den morgen tot den avond, en krygen voor allen loon wat scheldwoorden naer den kop. Gy hebt den wind van achter, gy wandelt, gy rookt uw pypken, gy zyt de vriend van den Baes, gy krygt de vette brokskens. Gy moogt zeggen dat uw brood in den honig gevallen is! Het spreekwoord heeft gelyk: menschen foppen is maer eene weet.’

Kobe grimlachte met slimheid en antwoordde:

‘Hebben is hebben en krygen is de kunst; het geluk vliegt, die het vangt die heeft het.’

‘Mouwvegen is bedriegen en fleemen is kruipen’ morde een der arbeiders met bitsigheid.

‘Woorden zyn geene oorden’ schertste Kobe. ‘Ieder is op de wereld om den zoon zyns vaders deugd te doen; en die wat vindt mag het oprapen.’

[p. 19]

‘Ik zou beschaemd zyn’ riep de verstoorde arbeider ‘het is gemakkelyk riemen snyden uit een andermans leder; maer een varken wordt ook wel vet gemaekt al werkt het niet.’

‘Het is den eenen hond leed dat de andere in de keuken gaet’ lachte Kobe. ‘Ongelyke schotelen maken kwade broeders; maer het is beter benyd dan beklaegd. En vermits een mensch op de wereld toch ergens zitten moet, zit ik liever op het kussen dan op de doornen.’

‘Zwyg, schuimer, en denk dat het van ons zweet is dat gy zoo vet wordt.’

‘Tistje, Tistje, waerom zyt gy dus op my gebeten? Gy kunt niet verdragen dat de zon in mynen vyver schynt. Kent gy dan het spreekwoord niet: wie een ander benydt vreet zyn hart en verkwist zyn tyd? - Zoo ik nu eens wat minder kreeg, zoudt gy er iets te meer om hebben? Ben ik hoogmoedig? Doe ik u kwaed? Integendeel, ik verwittig u tegen dat de Baes komt; en ik steek u al dikwyls eene goede kanne bier door het keldergat. Gy zoekt waer het niet verloren is, Tistje.’

‘Ja, Ja, wy kennen uwe mildheid: gy slacht den Pastoor, die zegent iedereen; maer hy zegent zich zelven eerst.’

‘Hy heeft gelyk en ik ook; die den autaer dient mag van den autaer leven.’

‘Het is waer!’ riep een ander arbeider. ‘Kobe is

[p. 20]

een goede jongen, en ik wilde wel dat myne voeten in zyne schoenen staken; dan zou ik ook myn brood verdienen met wolkskens rook naer de kraeijen te blazen: buiksken vol harteken rust.’

‘Ja, dikke buik slapende voet; - volle krop dolle kop!’

‘Laet ze maer praten, Kobe; elkeen kan geene even schoone star aen den hemel hebben; en ik zeg dat gy veel verstand hebt!’

‘Niet meer verstand dan de Paddestoel, die daer aen den Kersenboom zit’ antwoordde Kobe met gemaekten ootmoed

Allen zagen verwonderd op naer eene groote zwamschyf die tusschen de zwaerste takken des Kersenbooms groeide. Even ras keerden zy het gezigt naer Kobe om uit hem, volgens gewoonte, eene kluchtige verklaring te bekomen.

‘Ah, ah!’ riep de koemeid ‘niet meer verstand dan de Paddestoel? Dan moet gy al een schrikkelyke lomperik zyn!’

‘Gy weet het niet, Mieken. Wat zegt het spreekwoord? Het werken is voor de botterikken. Ik doe niets, dus?......’

‘Maer wat heeft de Paddestoel daermede te stellen?’

‘Zie het is een raedsel: de schoone groote Kersenboom is onze Baes......’

[p. 21]

‘ô, Gy mouwveger!’ riep de meid.

‘En ik ben de arme ootmoedige Paddestoel.....

‘Schynheilige!’ morde de gispende arbeider.

‘En als gy dit kunt raden, zult gy weten wat de kleine honden moeten doen om met de grooten uit dezelfde schotel te mogen eten zonder gebeten te worden.’

Kobe meende hen nog langer met zyne dubbelzinnige woorden te plagen; maer hy vernam de stem van den Baes binnen in de afspanning, en zegde tot de arbeiders, terwyl hy zyne pyp in haren koker stak:

‘Laet de boeren maer dorschen, jongens! Daer is onze brave, vriendelyke Baes, die komt zien of het werk vooruitgaet.’

‘Wy gaen ons morgendeten krygen; het zal weêr geen klein geschreeuw zyn!’ riep de koemeid, naer den bornput loopende.

‘Zoo hy my nog toesnauwt van dagdief en lompen boer, gelyk gisteren, dan werp ik hem den vlegel naer den kop’ zegde een der arbeiders met gramschap.

‘De kruik zou tegen den steen vechten en zy viel aen stukken by den eersten stoot’ schertste Kobe.

‘Wat my betreft, ik lach met zyne scheldwoorden en ik laet hem al aen razen’ sprak een tweede.

‘Gy doet best’ viel Kobe in ‘zet uwe twee ooren wyd open, dan vliegt het langs hier in en langs daer uit

[p. 22]

De Baes mag ook al wat hebben voor zyn geld. Geef hem gelyk en doe wat hy zegt.’

‘Doen wat hy zegt? En als men het niet kan?’

‘Dan geef hem toch gelyk en doe het niet; - of liever zeg niets en houd u alsof gy van toeten noch blazen wist, en denk dat zwygen niet kan verbeterd worden.’

‘Alle menschen zyn menschen! Ik spot met zyne barschheid. Dat hy maer beginne, ik zal hem ook de tanden eens laten zien. Hy heeft geen regt om my voor een beest uit te maken al ben ik maer werkman.’

Het is wel waer wat gy zegt, en toch slaet gy er nevens, Driesken’ bemerkte Kobe ‘ieder moet zyne plaets op de wereld kennen. Wat zegt het spreekwoord? Zyt gy aembeeld, verdraeg als een aembeeld: zyt gy hamer sla als een hamer. Daerenboven een klein goed woord breekt groote gramschap. En wilt gy het beter hebben, gedenk dat het moeijelyk is met azyn vliegen of met trommelen hazen te vangen....’

‘Kobe! Kobe!’ riep eene stem van binnen met hoorbaer ongeduld.

‘Zie, zie hem nu zyn hypocrieten-gezigt aentrekken!’ spotte een ander dorscher.

‘Dat is juist de kunst die gy nooit zult leeren!’ antwoordde Kobe. - En, zich tot de afspanning keerende, riep hy op smeekenden toon, als ware hy verschrikt geweest:

[p. 23]

‘Ik kom, ik kom. Baes lief, maek u niet kwaed, ik vlieg, hier ben ik al!’

‘Hy wint zyn brood met den schoothond te spelen!’ morde de vergramde arbeider met verachting ‘dan dorsch ik nog liever myn geheel leven! Dit heeft men van mannen die door alle netten gevlogen zyn, gelyk hy!’

‘Hy is tien jaer lang onder dienst geweest. Daer leert men den onnoozelen in de klucht spelen om zoo weinig te doen als mogelyk is. Daerna is hy heerenknecht geworden, en van dit stieltje krygt men ook geene weeren in de handen. - Maer wat aerdig raedsel gaf hy ons dar op? Verstaet gy wat het beteekent?’

‘Och, het is gemakkelyk om raden’ antwoordde de eerste ‘hy wil zeggen dat hy den Baes op den nek zit en hem uitzuigt gelyk de paddestoel den kersenboom. Kom, kom, laet ons nu maer voortdorschen!