Logo DBNL
Avondstonden (1846)

Avondstonden

(1846)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Verhalen, zedeschetsen en zinnebeelden


Vorige Volgende

Striata formosissima of De dahliakoorts - Zedeschets. -

Gy, myn goede lezer, ziet ongetwyfeld geerne eene schoone Dahliabloem; misschien zyt gy insgelyks niet verwyderd van haer, in de plaets der poëtische en verleidende Roos, op den troon van het Bloemenryk te willen plaetsen; maer, bedenk u toch drymael, eer gy u zelven eenen Dahlialiefhebber noemt. Gewis gelooft gy, in uwe redekundige eenvoudigheid, dat men om Dahlialiefhebber te zyn, alleenlyk de Dahlias moet liefhebben. Laet my toe, u te zeggen dat gy u leelyk vergrypt! Hoe stout dit gezegde ook moge schynen, het zal by u zyne verschooning vinden, wanneer ik u een' echt Dahliaminnaer zal hebben voorgeschetst.

Er zyn dry soorten van liefhebbers, namelyk: ryke lieden, burgers en arme menschen. Onder dezen is de welhebbende burgerklas met de meeste razerny op de Dahlias verslingerd, en zal my uitsluitend ten toets dienen in deze beschryving.

Dan, weet het wel, een Dahlialiefhebber is, gedurende het grootste gedeelte des jaers, een man die zyn vaderland, zyn huisgezin, zyne vrienden verloochent, en als een menschenhater zich van iedereen verwyderd houdt. Des nachts vlugt de zoete slaep van zyne bedstede, vervolgd, als hy is door honderd Dahlias, die hem in het hoofd wentelen en hem wakker houden. Kon hy, als een andere Josué, de schepping in hare beweging stuiten, zoo werdt het gewis nooit nacht, dan in den winter, als de Dahlias verdwenen zyn. Hy verlaet het bed vóór dat de zon hem roept; nat van den vallenden dauw en rillend van de morgenkoude, staet hy, als een steenen beeld, voor eene Dahliabloem geplant; hy telt hare bladen, drukt hare kleuren en tinten in zynen geest, spreekt haer aen, gaet weg, komt terug, en begint op nieuw zyne diepzinnige bespiegeling. Roept men hem om te eten, zoo komt hy wanneer alles koud is, en slokt de spyzen binnen, zonder te weten wat hy doet. Hy spreekt niet, beziet ter nauwernood zyne vrouw en kinderen, en springt even gauw, als een gejaegde, den hof in. - Dan krabt hy hier den grond rondom den wortel van eenen Dahlia op, steekt daer een stoksken om de bloem te steunen, hangt wat verder een blad

papier om er eene te overlommeren, en brengt zoo den dag door, tot dat hy, tegen de verdwynende zon mompelende, zich verpligt ziet in huis te gaen. Gy denkt, dat hy nu ten minste met zyne huisgenoten zal spreken? Ja wel, van Dahlias, maer anders niet; en, daer zyne vrouw dit eeuwig gesprek van overlang moede is, gedraegt zy zich alsof haer man niet op de wereld ware. Hy doorsnuffelt, in tusschentyd, voor de honderdste mael, eene Dahlialyst of kataloog, welke hy reeds sedert eenige maenden van buiten kan, - en gaet eindelyk zeer vroeg te bed: niet om te slapen, maer om in vryheid over zyne Dahlias te kunnen mymeren.

Des anderendaegs, alweder hetzelfde leven. Komt gy om met hem over gewigtige zaken te spreken, hy luistert niet op uwe woorden, en brengt u by zyne Dahlias. Hier begint hy zyn gewoon liedeken: ‘Eene schoone bloem, eh? Zie eens, hoe fyn van vorm! Zuiver van tint, niet waer? Is er toch iets schooner op de wereld dan de Dahlia?’ - Vruchteloos doet gy poogingen om hem op een ander onderwerp te brengen: zeg hem, dat de vier-en-twintig artikelen1 zyn aengenomen, hy beziet u als een inwooner der Maen, die van geene artikels weet. Zeg hem, dat het huis van zynen besten vriend is afgebrand, hy zal u antwoorden: ‘Die had schoone Dahlias. Men zal ze zeker onder den voet geloopen hebben - dit zou spyt zyn!’ - Spreek hem van een meesterstuk,

door de hand van Wappers voltooid, hy zal met kleinachting uitroepen: ‘Wie kan er eenen Dahlia schilderen? Onmogelyk! onmogelyk!’ - Verhael hem, hoe zyn oudste zoon een buitensporig leven leidt, hy zal beweeren dat dit alleenlyk daeruit voortkomt, dat de jongeling meer liefde gevoelt voor meisjes en herbergen dan voor Dahlias. - En ditmael zal hy toch eens gelyk hebben. - Vraeg hem verder naer den ouderdom zyner kinderen, hy ligt er mede in de war, en geeft de jaren van Sophia aen Josef: alles wat hem aengaet heeft hy vergeten. Integendeel kent hy de geschiedenis van den Dahlia van buiten en zal u op een rolleken zeggen: dat de Dahlia oorsprongelyk is uit Mexico in Amerika, waer hy in het wilde groeit en slechts enkele bloemen, als starren, geeft: - dat hy zynen naem ontleent van Andries Dahl, eenen zweedschen kruidkundigen, aen wien hy uit achting werd opgedragen: - dat deze plant in het jaer 1789 eerst uit Mexico naer Spanje werd overgezonden door Vicente Cervantes, bestierder van den mexicaenschen kruidhof: - dat de groote Planthof van Parys hem eerst in 1802 verkreeg, enz.

Ik zou u niet raden, in zulk een oogenblik de dwaze drift van den liefhebber te berispen, en hierdoor te toonen dat gy iets boven de Dahlias schat; want hy zou u een bloedvyand worden, en u zelfs, gedurende zyn gansch leven, den goedendag weigeren. - Hy, die anders zoo zachtmoedig is, dat hy zyne duiven en konynen by zynen gebuer moet laten dooden, durft

wel vechten en slaen wanneer het op de eer van eenen Dahlia uitkomt. En, ziet gy hem ooit met een blauw oog te voorschyn komen, beschuldig zyne goede vrouw toch niet: het is de eene of andere Dahlialiefhebber die hem dus heeft toegesteld. - Gy moogt ook niet gelooven dat deze man andere bloemen onder zyn gezigt lyden kan: de Roos is niets voor hem; de geurryke Angelier1 vertrapt hy met voeten; de overvloedig bloemende Wolroos2 geeft hy aen zyne geit; zyn mesthoop bestaet uit de ontwortelde planten van Okulei - Pioen - Tuiltje - Vingerhoed - Violier - Beverken - Veldklok - Knaptand - Lelie - Erikel3 en uit alle andere lieve, zonderlinge of glansryke bloemen, zoo zeer door onze vaderen bemind en nu door den Dahlialiefhebber als onkruid gehaet.

Tot het grootste ongeluk van den Dahlianar heeft de Schepper, in zyne alwysheid, goedgevonden dat de zomer geene twaelf maenden lang zou duren. Dit verkort schrikkelyk het leven van onzen liefhebber. Gy weet, goede lezer, dat de Marmot een dier is, hetwelk gedurende vier wintermaenden zonder beweging en zonder gevoel ligt te slapen, en niet ontwaekt voor dat de zon de aerde met kruiden komt begroenen. De Dahlialiefhebber gelykt wonder wel aen dit dier: zoodra de naderende vorst hem verpligt heeft zyne Dahliawortelen in den kelder te

brengen, vergaet in eens al het schoone van zyn leven; zyn hart wordt koud, zyne oogen weifelend, zyne bewegingen langzaem, en hy vervalt inderdaed in eenen slaep des geestes, tot by het aenbreken der Lente. Deze mymering, dit levensverdriet is hinderloos; zelfs ziet hy dan nog wel eens zyne lang vergetene vrienden; hy betoont eene stille genegenheid voor vrouw en kinderen, slaet eene slepende aendacht op zyne veronachtzaemde huiszaken, en verdient allezins den naem van een goed mensch. Men mag zeggen, dat niemand zoo onmiddelyk onder den invloed des hemels geplaetst is als hy; niet zoohaest is de eerste maend van het Nieuwjaer verloopen, of hy werpt iederen dag eenen langen blik in de hoogte: is de hemel blauw, dan glinsteren zyne oogen den verkwikkenden lazuerkolk tegen: is de hemel grys en nevelig, dan zakt er een floers van droefheid over zyn versomberd gezigt. Na eene lange en pynelyke afwachting komt eindelyk die trage en luije maend Meert, het sneeuwgezinde February verjagen. De Dahlialiefhebber staet eens des morgens vroeg op; hy voelt reeds, van in zyne slaepkamer, dat er gedurende dien nacht eene natuerverandering is geschied; zyn hart klopt, zyn bloed stroomt; hy kleedt zich bevend en ontsteld. Gelyk Noë in eenen dergelyken toestand deed, opent hy het venster zyner arke; maer in stede van eene duive uit te zenden loopt hy zelf den trap af, opent de deur en springt den hof in.

Zie, wat schoone uitdrukking van zaligheid verheldert

zyn gelaet; hy meet de hemeldiepte met zyn aenbiddend oog, en, als de losgelaten duive van Noë, slaet hy met zyne vlerken, of liever met zyne armen, om zich de verstramde leden los te maken. Indien gy opmerkzaem zyt op de bewegingen der wonderbare natuer, zult gy reeds geraden hebben wat de Dahlialiefhebber gevoelt. Gedurende den nacht heeft God zynen weldoenden adem, den zoelen zuiderwind, over de aerde gezonden: deze, gehoorzaem aen haren Schepper, heeft haren schoot ontsloten en de lucht met balsemgeuren bezwangerd. Er hangt boven den gistenden grond iets tooverachtigs, een onzigtbare wasem, die ons de blyde overtuiging indrukt, dat het niet meer vriezen zal, en dat de plantenslaep geëindigd is. De Dahlialiefhebber blyft eenige oogenblikken getroffen staen; hy zuigt met lange longspanningen de lentelucht in, en voelt zyn leven verdubbelen; dan spoedt hy zich, met jonge stappen, vooruit door de paden van zynen hof, en doorloopt dezelve huppelend en zoo blyde als een visch die in zyn geboortewater spartelt. Eensklaps blyft hy staen; hy grimlacht zoo zoet! zyne lippen stamelen een bevallig welkom. Dáér voor hem staet het lieve Sneeuwzotteken1 met zes zilveren bellekens te pralen. Hy heeft, als de duive van Noë, zynen olyftak gevonden: het pand dat de natuer hem van hare ontwaking geeft! Met fluweelen handen plukt hy de tengere bloemkens, en loopt er mede naer zyn huis:

‘Vrouw, vrouw!’ roept hy in geestdrift uit ‘hier is de zomer! Nu gaen wy weêr leven!’

De vrouw is bezig met hare huisselyke zaken; ter nauwernood slaet zy een oog ter zyde, en zegt onverschillig, tot een klein kind dat zich te barsten schreeuwt: ‘Ha, bloemen voor ons Leopolleken!’ De vader geeft de bloemkens voorzigtiglyk aen het kind; maer de kleine guit steekt ze in den mond, eet er de helft van op, en plettert de anderen. Ik weet niet juist wat gevoel er in het hart des vaders zinkt; maer hy haelt de schouders op, nypt de lippen te samen, en gaet in eene andere kamer zonder nog te spreken.

De persoon, dien ik tot deze beschryving gekozen heb, heet Mynheer Fruyts, en woont in een der voorgeborgten van Antwerpen; hy is een middelhebbend burger, van omtrent de vyftig jaren, eenvoudig en vreedzaem van zeden en goed van inborst: zyn eenigst gebrek is de razerny der Dahlias.

U daer even zeggende, dat hy zyne onverschillige huisgenoten met spyt verliet en zich in eene andere kamer begaf, had ik er moeten byvoegen, dat dit gebeurde op den eersten Meert van het jaer 1839.

M. Fruyts had zich by eene tafel nedergezet: op dezelve lagen eenige kleine boekskens van beschreven papier en wat smalle stukskens lood, benevens alles wat er tot schryven behoeft. De boekskens doorbladerende, sprak hy van tyd tot tyd tot zichzelven, als volgt:

‘Anna Maria plant ik in de eerste ry; het is eene

schoone bloem, met muizenoorkens en met purpere punten. Buonaparte, met zynen styven steel en zyne kastaniekleur, zet ik daer achter, nevens Waterloo, met zyne fyn geploeide oranjebladen. Zou ik Défiance nog planten? Die Dahlia doet het byna nooit1. Het is anders nog al een aerdige: chocolaed met melk. - Ik zal hem in het midden zetten, met Englands pride, don Carlos, Formosa en Hortense Knyff. Maer, waer plant ik den koning myner verzameling? waer zet ik mynen Striata formosissima?2 Ik mag daer niet losselyk over beslissen. Laet zien, alles eens wel overwogen. Zet ik hem vooraen, in de eerste ry, dan zullen de liefhebbers alle myne andere bloemen slecht vinden; zet ik hem in de laetste ry, dan zyn de liefhebbers moede gezien, eer zy aen mynen Striata formosissima komen. Dit mag ook niet zyn. Zet ik hem in het midden, dan kan men hem van verre niet zien. Maer waer zal ik hem dan zetten?’

By deze vraeg sloeg M. Fruyts zyne platte hand aen het voorhoofd, dat het kletste: hy liet zyn lichaen in diepe bedenking over de tafel hellen, en bleef zoo lang met hardnekkigheid aen zyn onoplosbaer vraegpunt denken, dat hy eindelyk verwonderd uit zyne mymering opschoot en zyne oogen begon te wryven als iemand die geslapen heeft.

‘Wel nu!’ riep hy overluid ‘waer zal ik mynen Striata formosissima nu planten?’

Dan, de muren bleven stom en de uitroeping van M. Fruyts zonder antwoord. Gelyk hy bezig was met zich op nieuw, doch met meer wanhoop, voor het hoofd te slaen, deed een ander Dahlialiefhebber, de heer Bielens, de deur open, en stak zyn hoofd in de kamer vooruit, zeggende:

‘Dat zyn de weêrkens, eh?1’

M. Fruyts liep hem te gemoet, trok hem by de hand tot in het midden van het vertrek, plantte zich voor hem, zag hem halsstarrig in de oogen en herhaelde, als met gramschap, zyne vraeg:

‘Waer zal ik mynen Striata formosissima planten?’

M. Bielens staerde zynen vriend met verbaesdheid aen, en scheen genegen om te lachen; doch hy hield zich in en begon het volgende gesprek:

bielens.

Hoor, Fruyts, dat is iets waerover gy op éénen dag niet moogt besluiten. Het zal misschien nog zes weken aenloopen eer wy onze Dahlias zullen kunnen planten. Denk gy er nog eens wel op; ik zal het, van mynen kant, ook doen; en binnen acht dagen zullen wy dit met ryp oordeel beslissen.

fruyts, blymoedig.

Verstandig gesproken. Ik hoor dat gy weet, wat bloemken myn Striata formosissima is. Niemand heeft hem in honderd uren in het ronde; ik win er dit jaer

nog vyf of zes medaliën mede. Ik zal die liefhebbers van Merxem1 ditmael eens kloppen, dat zy uit hunne oogen niet meer zien zullen.

bielens.

Maer hebt gy hem wel goed bewaerd? Hebt gy hem in drooge zemelen gelegd, gelyk ik u geraden heb?

fruyts.

Ja, ja, en er is dezen winter geen water in mynen kelder geweest.

bielens, invallende.

Maer, Fruyts, ik ben hier gekomen om u nu eens beslissend over de zaek te spreken: zullen wy onze kinderen nu niet na den Paeschtyd laten trouwen? Zy kennen elkander nu lang genoeg, en aengezien er niets in den weg is, waerom zouden wy ze dan nog meer met uitstel plagen?

fruyts, hy heeft een zyner boekskens van de tafel genomen.

Zie, Bielens, gy moest my dit eens in het Vlaemsch zeggen: met hunne fransche lysten altyd! Anders niet dan van dezen éénen Dahlia.

bielens, in het boeksken lezende.

‘Nr 756. British Queen, Well's. - Schoon van vorm, bladen als muizenooren, witte grond, overgaende tot purper en geboord met violet. Welgemaekt; styve steel.’

Blyft het huwelyk van uwe dochter met mynen zoon nu vastgesteld na Paschen?

fruyts, in gedachten dwalende.

Dit moet eene schoone bloem zyn, eh? Wit met violette boorden, muizenooren? Daer hang ik tien franken aen! Raedt gy my hem te koopen?

bielens, met ongeduld.

Zie, Mynheer Fruyts, ik spreek van geene Dahlias meer, vóór dat gy my bescheid gegeven hebt. Trouwen onze kinderen na Paschen, ja of neen?

fruyts, hy schudt het hoofd met spyt.

Wel ja, ja zeker. Zyt gy nu te vrede? Daer is myne hand en myn woord. Zal ik de British Queen nu koopen, zeg?

bielens.

Ja, maer zoo trouwen is de regel niet, dat weet gy ook wel; wy moeten eens goed over de zaek raedplegen. Gy zult zeker uwe dochter wel een rond sommeken medegeven?

fruyts.

Hoor, om het kort te maken: ja, op alles! En hoe eerder hoe liever. Dit huwelyk mogt anders nog wel in den Dahliatyd vallen. Bezorg gy alles; myne toestemming is u op voorhand gegeven. - Maer zeg, hebt gy uwe Dahlias reeds uit den kelder gehaeld, Bielens?

bielens.

Ja, gisteren morgen heb ik ze onder het glas te broeijen gelegd. - Ik ga boeturen.1

fruyts.

De mynen moeten vandaeg ook uit den kelder. Als gy weg zyt, zal ik ze eens gaen bezoeken.

bielens.

Ja, ik heb hier al te veel tyd versleten. Geef my de hand op het huwelyk onzer kinderen. Ik zal alles bezorgen. En om te doen gelyk het behoort, zal ik dezen morgen mynen zoon zenden, om aen u zelf uwe toestemming te vragen. Gy moogt hem niet beschamen, zullen.

fruyts.

Zyt daer niet bang voor; ik zal hem anders niet antwoorden dan ja. Gy kunt wel denken, als ik myne wortelen eens gezien heb, dat ik dan niet veel tyd zal hebben om met uwen zoon te klappen. Dus, wees gerust. Tot namiddag.

Zoohaest Mr Bielens vertrokken was, ging er eene blydere uitdrukking over het gelaet van Mr Fruyts. Als iemand die met ongeduldige haestigheid zich tot iets klaer maekt, stapte hy heen en weder door de kamer, nam uit déze kas een mes, uit díén bak eenen hamer,

van de schouwplaet een stel stempelletters, van den grond een draegbord, daerby een potlood en een geheel boek papier. Aldus, met zakken en handen vol en een draegbord onder den arm, ging hy by zyne vrouw, en vroeg den sleutel van den kelder. Maer zyne teedere echtgenote bezag hem met een paer oogen, die meer spotterny dan verwondering deden gissen.

‘Wat, sleutel!’ riep zy. ‘Komen de Dahlias nu reeds voor den dag? Dan zal het weêr een huis gaen worden gelyk eene hel. Gy hebt nu nog al eenigen tyd by uwe zinnen geweest, maer het gezaeg en het zotspel gaen beginnen, he? Dat staet daer als een uitverkochte kramer. - Ik zou beschaemd zyn!’

De gefolterde liefhebber stond van ongeduld te trappelen: hy sprak met bevende stem:

‘Den sleutel, zeg ik!’

‘Nu, nu’ antwoordde hierop de vrouw lachend: ‘byt my maer niet. Daer is de sleutel.’

Mr Fruyts rukte den sleutel met bitsigheid uit de handen zyner vrouw; doch gevoelde zynen toorn geheel wegzinken, naermate hy zelf in zynen kelder zonk en zyne teêrbeminde Dahlias naderde. Ha! zyn oog mag met wellust dwalen langs de planken, waerop zyne wortelen geschikt zyn. Zie, zy dragen elk een getalmerk, op een looden plaetje gestempeld; maer dit is niet voor den liefhebber gedaen; hy kent de wortelen beter dan zyne kinderen; hy weet hunne namen en voornamen, hunne geboorteplaets, hunne hoedanigheden, hunnen ouderdom.

Weldra komt een weldoende droom een bedriegelyk floers over zyne inbeelding werpen: zyn verrukte geest toovert voor hem, in zynen half duisteren kelder, de gansche verzameling, staende in vollen bloei, in hoogsten prael! Daer staet Miss Colt, de satynen roos, daer Conqueror, het fyn geplooide bruin fluweel; hier Fireball, de gloeijende vuerbol, en de tweekleurige Nonpareil; verder de gulden Topaz, de zilveren Virgin Queen en de zwarte Sambo. Duizend andere Dahlias vertoonen zich in het verschiet; hunne veelkleurige bloemen, als in een onmeetbaer dambord door een geschikt, doen het oog van den ontheven liefhebber verdwalen. Het schynt hem dat de zon eenen overvloed van hare rykste stralen in zynen vochtigen kelder gestort heeft; hy voelt zich door eene streelende lucht omvangen, door eenen verleidenden geur bewierooken. In een woord, een Paradys van ongekend zielsgenoegen is hem geschonken. ô Dahlia, hoe mildelyk toch beloont gy uwen dinaer!

De droomende heer Fruyts bleef langen tyd onder deze verleidende begoocheling. Eindelyk verging toch het toovertooneel; dan wierp hy eenen fieren blik op een houten baksken, dat in eenen hoek van den kelder, op het hoogste schap, stond - en sprak mompelend:

‘Daer, in dit houten baksken, ligt myn Striata formosissima zoo gerust, op een bed van zemelen, te slapen Striata formosissima! edele bloem! Zy hebben gezegd dat gy den Striped perfection niet zult overwinnen; maer zy kennen u niet. Zy weten niet hoe uwe

bruine purperstrepen uit uw wit hart glinsterend stralen. Ja, zy durven de doffe vlekken van Striped perfection by uwe angelierische bestreping vergelyken.1 ô, Zy dwalen: de nyd verblindt hen; maer gy zult u wreken, gy zult de medaliën overal wegrukken....’

Wy zullen Mr Fruyts in zynen kelder, met zyne teêrgeliefde wortelen laten, om eens by zyne vrouw in de keuken te gaen. De jonge verloofde van Bielens' zoon was juist uit de stad te huis gekomen. Daer zy voorby de wooning van haren toekomenden man gegaen was, twyfelen wy niet, of hy had haer in de vlugt eenige woorden van zyne komst getoetst; want niet zoodra had zy hare moeder gegroet, of zy voegde er haestig by:

‘Moeder, Frans zal meteenen komen om aen vader nu bescheid te vragen. Zult gy hem wat helpen?’

De goede vrouw bragt de hand streelend op het voorhoofd harer dochter en antwoordde:

‘Ja, ja, kind, laet my maer doen. Als het vandaeg niet gelukt, dan komt het er nooit van. Uw vader is in eenen goeden luim: hy is bezig met zyne Dahlias uit den kelder te halen.’

Dit nieuws scheen de dochter te verheugen.

‘Ha!’ riep zy uit ‘dan mag ik trouwen na Paschen, eh, moeder?’

‘Wel kind, gy moogt zoo happig en zoo haestig niet zyn’ deed de vrouw, grimlachend, opmerken. ‘Gy zult

lang genoeg getrouwd blyven - zyt daer niet bang voor. Ik zeg toch niet dat gy ongelyk hebt. Frans is een eerlyk burgerskind; hy past op, en heeft al eenen goeden trok op zyn comptoir. - Gy hebt u beide altyd braef gedragen. Ja, ja, na Paschen.’

Een oogslag van dankbaerheid was 's meisjes antwoord. Zy zette zich stil en overdenkend by het venster neder; hare moeder ging voort met eenig klein huiswerk te verrigten. Weinig tyds daerna verscheen Frans Bielens, gekleed als een jong heerken, tamelyk fraei van gestalte en aenzigt en van een wakker voorkomen. Ter nauwernood kon men in hem eene ligte ontsteltenis bemerken; ja, het was met eenen lossen zwier dat hy de beide vrouwen groette, en tot de moeder zegde:

‘Moeder Fruyts, gy weet wel waerom ik hier kom. Myne ouders zyn te vrede; gy wilt my ook wel met den naem van zoon vereeren: het hangt dus van Mr Fruyts alleen af ons allen blyde en gelukkig te maken. Heb de goedheid hem voor my een oogenblik verhoor te verzoeken, ik zou hem geerne alleen spreken.’

‘Maer hoe haestig zyt gy beiden vandaeg!’ riep de moeder schertsend. ‘Ik zie wel, dat gy het yzer niet koud wilt laten worden. Gy hebt gelyk, het is dat gy elkander bemint. Wacht een weinig, ik zal Mr Fruyts uit den kelder gaen roepen.’

Zy naderde de kelderdeur, en riep:

‘Jan, gy moest eens boven komen: er is iemand om u te spreken!’

Een gemor, dat wel aen eenen ja geleek, antwoordde op haren roep. Zy verstond het zoo, en kwam terug by hare kinderen, zeggende:

‘Hy zal terstond komen.’

Zy wachten alle dry tamelyk lang, en niet zonder angst, op de verschyning van den heer Fruyts. Eindelyk hooren zy in den kelder een groot gerucht: het schynt dat men een paer ledige flesschen tegen den muer aen stukken slaet; de schabben worden krakend van den muer gerukt, en van den eenen kant naer den anderen geworpen. Het is er in den kelder als eene hel in het klein, uit welke de stem van Mr Fruyts zich als de klagende stem eener gedoemde ziel doet hooren: in grievende galmen klimt de naem van Striata formosissima herhaelde malen den keldertrap op, en komt als eene verwensching in de ooren der bevende gelieven klinken.

Vrouw Fruyts wordt rood van toorn, en springt vooruit om haren man, over zyn breken in het hair te vliegen; doch hy verschynt, en hetgeen zy ziet belet haer te spreken.

Eene schrikkelyke wanorde heerscht in den ganschen persoon van Fruyts. Zyn hair staet in verwarring te berge op zyn hoofd; zyn half hemd is uit zyne ondervest gerukt, waeraen men beseffen kan, hoe hy in zyne borst moet gewroet hebben; zyne broek is bedekt met slykachtige aerde en aen zyne zwarte holleblokken kleven nog de stukken der Dahliawortelen, die hy in zyne woede vertrapt heeft. In de eene hand houdt hy een

houten baksken, uit welks holte hy spottend de zemelen op den vloer stort; in de andere hand houdt hy, met nypende kracht een stuk wortel dat gebroken schynt. Zyn gelaet! ô, zyn gelaet getuigt van de uiterste wanhoop: - de wenkbrauwen over de oogen gezonken, de hoeken van den mond stuiptrekkend naer achter, en de bloote tanden opeen gesloten, als iemand die byten zal... Met schokkende stappen, gelyk een treurspeler, komt hy vooruit en stuert zyn gezigt in het wilde rond. - De twee vrouwen staen verbaesd en sprakeloos: het meisje met de handen smeekend tot den vader gerigt; de moeder met de handen dreigend in de lenden. Wat den jongeling betreft, deze is verbitterd over den gekken toestand in welken hy zich nu geplaetst ziet. Gewis kan hy de oorzaek er van raden, want een grimlach van ongeloof zweeft op zyn aengezigt. De vrouw begint de verklaring van het voorgevallen ongeluk met dezen snauw:

‘Wel nu, wat zal het worden, zot getrek? Zyt gy van zin ons op te slokken?’

De vader werpt eenen doodenden blik op zyne vrouw, doch antwoordt niet.

de moeder.

Wel, hebt gy het van uw leven gezien! met alle uwe dwaze grillen. Dat trekt een gezigt gelyk de kwade moordenaer. (Zy verzacht hare stem spottend). Daer is zeker een Dahliasken uit uwe hand gevallen? och arme! - Moet gy daer zoo een leven om maken? voor zulke vodden?

de dochter, zy wil den arm haers vaders vatten.

Och vader, wat is er gebeurd? Zeg het aen my.

de vader, hy stoot ze weg.

Laet my gerust! Spreek my niet aen! Uit myne oogen! (Hy ziet de kat by de stoof liggen, em geeft haer zulken nydigen stamp dat zy huilend de deur uitvliegt). Lompe luije beest! Gy tooverheks, ik zal u vermoorden! Nog geene twee dagen of gy krygt eenen steen aen uwen nek. Moet ik u daerom den kost geven?

de moeder, met gramschap.

Maer wat gaet u over, Dahliaszot? Denkt gy hier in myn huis alles overhoop te zetten, en baldadigheden te doen? (Zy komt met de handen op de heupen voor hem staen, en snauwt hem toe). Zyt gy van zin er uit te scheiden met die belachelyke komedie, of ik zal u eens aen de deur zetten, hoort gy het?

Deze bedreiging stilde den heer Fruyts een weinig, want hy vreesde zyne vrouw uitermate. Met dezelfde kunstmatige stappen wandelde hy sprakeloos door de kamer, terwyl de twee vrouwen en de jongeling het oogenblik zyner verkoeling afwachtten. De ongelukkige liefhebber sloeg zich, van tyd tot tyd, met de hand voor het hoofd, en scheen aen de bitterste zielsfolteringen te zyn overgeleverd. Dan, hy kon echter zyne woede en zyn lyden niet langer in zynen boezem besloten houden, en, den jongen Bielens dreigend beziende, viel hy uit:

‘En wat komt gy in myn huis doen, pennelikker?

Gy komt zeker vermaek scheppen in het leed dat uw vader my aengedaen heeft? - Maer ik zal uwen lekkeren vader wel vinden. Hy zal geenen enkelen Dahlia in zynen hof houden, al moest ik dieven betalen om ze te gaen aen stukken stampen.

de jongeling, met spytige kalmte.

Ik weet niet, Mr Fruyts, dat myn vader u ooit misdaen hebbe - gy waert gisteren nog goede vrienden!

de vader, bitsig.

Vrienden! ja, ik bedank u voor zulke verraderlyke vrienden, die eenen mensch alle soorten van verdriet aendoen.

de jongeling.

Maer wat groot kwaed heeft myn vader u dan gedaen, Mr Fruyts?

de vader.

Wat? wat? Heeft hy voorleden jaer alle myne beste Dahlias niet doen sterven - uit nyd, uit afgunst? En heeft hy de medalie, die hy won, niet met treken van my gestolen, zeg?

de jongeling, verwonderd.

Myn vader heeft uwe Dahlias doen sterven? Dit wist ik niet.

de vader, met eene klimmende woede.

Ja, heeft hy my niet gezegd dat ik myne beste Dahlias

op peerdenmest moest planten? - en is het zyne schuld niet dat de Veemollen ze te gelyk hebben afgebeten?1

de jongeling.

Als gy het zoo hebben wilt, dan zal ik ja zeggen; maer, gy weet het, myn vader is gevaren gelyk gy: de Veemollen hebben zyne Dahlias ook afgebeten.

de vader, bulderend.

Treken! treken! Met welke Dahlias heeft hy dan de medalie gewonnen, zeg? - Valschheid en bedrog - ja! Maer dit was al lang vergeven en vergeten. Hetgeen my heden is overkomen, dat zal hy my zuer betalen. En zeg het hem maer: - van nu af aen, geene vriendschap meer; en gy, die den stillen en den fynen zoo uithangt, kunt ook maer uit myn huis blyven. - Als myne dochter u nog durft aenspreken, steek ik ze voor haer leven lang in een klooster. (De dochter begint te weenen).

de moeder, met spotterny.

Maer hoe kan toch een mensch van vyf-en-veertig jaer zoo zagen! - Wanneer zullen wy nu eens weten wie er dood is?

de vader.

Ja, gy venynig wyf, gy spot altyd met myn verdriet. Dat weet ik, wat er gebeurd is, en ik zal het niet gauw vergeten. Tien jaren verkorting van myn leven!

de jongeling.

Nu, Mr Fruyts, zeg my toch eens, wat nieuw ongeluk myn vader u veroorzaekt heeft?

de vader, in den uitersten toorn. Er komt eene traen in zyne oogen.

Ja, uw valsche vader wist dat ik eenen Dahlia had, gelyk er geen in honderd uren in het ronde is. Dit benydde hy weêr, omdat hy wel kon denken dat ik dit jaer de medalie zou winnen.... Maer, ô schelmery! wat raedt hy my? (Hy geeft aen zyne stem eenen fleemenden toon). Jan, zegt hy met eenen loozen trek, Jan, legt uwen Striata formosissima in eenen bak met zemelen; dan zal hy goed droog blyven. - En wat is er geschied? - Zie, ik kan myne gramschap niet bedwingen....

de vrouw.

Wel nu, wat is er geschied, zageman?

de man, met droefheid.

Wat er geschied is? Luister, wat verradery! De ratten zyn naer de zemelen gekomen, en als die meest opgeëten waren hebben zy mynen Striata formosissima ook opgeknabbeld. Weet gy het nu?

de vrouw, hem uitlachende.

Wel, wel, is het anders niet? Blyven er geene dooden, geene armen of beenen gebroken? Moet gy daerom zoo te werk gaen en de geburen doen zeggen, dat de ratten het huwelyk uwer dochter overgebeten hebben?

de vader.

Anders niet, anders niet! (Tot den jongeling). Myn huis uit, flierefluiter. - Gauw!

de dochter, weenend.

Och, vader lief, jaeg hem niet weg! Gy hebt beloofd dat wy mogten trouwen.

de vader.

Trouwen? Met den zoon van mynen grootsten vyand, - met den valschaerd, die mynen Striata formosissima aan de ratten overgeleverd heeft? Trouwen? Nooit! Dan gaf ik u nog liever aen den bult Vanokeren.

de moeder.

Hoor, het heeft nu lang genoeg geduerd. Ik zal er eens een kort spel mede maken. (Zy vat haren man by de schouders, en zet hem ten huize uit. Zy sluit de deur toe).

M. Fruyts bleef eenige oogenblikken voor de deur staen, doch ziende dat dezelve voor goed gesloten was, begaf hy zich met wankelende stappen naer de plek gronds, waerop hy zyne Dahlias voornemens was te planten. Hy hield nog altyd het stuk wortel van zynen Striata formosissima in de hand, en wrong het stuiptrekkend tusschen zyne gespannen vingeren. Zyn hoofd hing krachteloos op zyne schouder; zware zuchten ontsnapten

zyner borst. By de Dahliaplek gekomen, overstaerde hy nog eens dien grond, en sprak tot het stuk wortel, dat hy onder zyn gezigt bragt:

‘Striata formosissima! Bloem der bloemen, ik ben u kwyt! Ik zie myne vyanden lachen, en met spotterny in de handen klappen. Geene medalie zal ik hebben; al myne hoop is met u vergaen. ô, Hadden de ratten geweten, dat iedere beet die zy u toebragten, eene beet in myn hart was! Had ik het kunnen voorzien, ik had mynen kelder opgevuld met kaes en vleesch, om de verslindende dieren te verzadigen. Maer te laet is dit geklaegd - gy zyt voor my verloren. ô Ramp!’

En met eene nydige beweging wierp hy, als eene maledictie, het stuk wortel over het wyde veld.

Den ganschen dag wandelde de heer Fruyts, zonder hoop en lydend, door de paden van zynen hof; ja, zoo ver verdwaelde hy, dat hy dien dag weigerde te eten, iets dat hem nog nooit was geschied. Alle de gebeden zyner dochter, alle de berispingen zyner vrouw hadden geene magt genoeg om hem in huis en by het vuer te doen komen.

Tegen het vallen van den avond zat Mr Fruyts op eene houten bank te midden van zynen hof. De koude deed zyne lidmaten beven en zyne tanden klapperen. In deze gesteltenis begon hy eenig naberouw te gevoelen over de barschheid, met welke hy zyne dochter en den jongen Bielens behandeld had; doch het gedacht dat men hem onder de Dahlialiefhebbers zou uitlachen, kwam hem

telkens op nieuw bedroeven. Zyne woede ontvlamde met nieuwe kracht, toen hy, het hoofd opheffende, den jongen Bielens met een paksken onder den arm tot zich zag komen.

Hy bragt de hand snokkend vooruit, als iemand die wil zeggen: - De deur uit, gauw! - Maer de jongeling naderde stoutelyk, en reikte hem een gevouwen briefje toe. Ongeduldig nam de heer Fruyts dit van hem aen, en ontvouwde de plooijen met eenen spottenden grimlach.

Maer, hemel! Wat strael van licht verlevendigt het gelaet van Mr Fruyts! Wat roode kleur verwt zyne wangen? Waerom die blyde zucht, die zyne borst ontvliegt? Gewis, dit briefje behelst eene vrolyke tyding. - Hy leest:

‘Ik ondergeteekende, Bloemkweeker by Antwerpen, verklaer dat ik heden aen den heer Frans Bielens eenen wortel geleverd heb van den echten Striata formosissima.’

Het handteeken was van den meest vermaerden en geloofweerdigsten bloemkweeker.

‘Gy bezit eenen wortel van den Striata formosissima!’ riep Mr Fruyts in verrukking uit. ‘Bedriegt gy my niet? Neen, neen, het is waerheid! Laet zien dien wortel!’

Hy nam het paksken uit de handen van den jongeling, rukte het papier en het mos er af, en betastte den wortel aen alle zyden, met eenen zoo zoeten grimlach, dat het genoeg te zien was wat vermaek hy in deze betasting vond.

‘ô, Het is een wortel ‘mompelde hy. ‘Ja, een Striata formosissima!’

Een invallend gedacht versomberde zyn gelaet.

‘Wel nu’ zuchtte hy ‘gy zyt gelukkig, Frans, dat gy dien Dahlia hebt; gy kunt er zoo vele medaliën als gy begeert mede winnen.’

‘Ik?’ sprak de jongeling. ‘Neen, Mr Fruyts. Ik wist dat de heer V.... sedert vier dagen eenen wortel van den Striata formosissima uit Engeland gekregen had. Daer hy myn vriend is, heb ik niet van den goeden uitslag myner pooging gewanhoopt. En gy ziet het, hoe gelukkig ik was. De heer V.... heeft my zynen eenigen wortel afgestaen. Niemand bezit hem nu in de omstreken, misschien niet in België, dan ik alleen. Zoudt gy hem van my wel willen aenveerden, als een bewys myner mededeeling in uwe droefheid?’

Een zeldzame gil bonsde uit den langbenepen boezem van Mr Fruyts; hy deed eenen stap vooruit, greep den wortel aen, en hield hem met de eene hand tegen zyn hart, terwyl hy met de andere, den jongen Bielens naer het huis voorttrok. Hier zat de dochter by de stoof te weenen dat de tranen van hare wangen biggelden. Vrouw Fruyts rustte met het hoofd op de hand; haer aengezigt was verre van aentrekkelyk te zyn, en scheen tot haren man te willen zeggen: - ‘Zyt gy daer, flauw bescheed?’ Maer hy, in zyne vreugde daer op geene acht gevende, hief den wortel boven zyn hoofd, en riep zegepralend:

‘Hoera! Hoera! Ik heb mynen Striata formosissima weêr! Toe, vrouw! laet ons alles vergeten, en zie toch zoo zuer niet meer. Hael al gauw eene goede flesch uit

den kelder - van het patersvatje! En gy, myne lieve Trees’ sprak hy, zyne dochter by de hand vattende ‘vergeef gy my ook, myn kind, dat ik zoo boos ben geweest. - Kom hier, Frans, myn zoon!’

Hy plaetste de hand zyner dochter in die van Frans, en riep:

‘Vivat Striata formosissima! Leeft lang, en trouwt na Paschen!’


Vorige Volgende