Logo DBNL
Avondstonden (1846)

Avondstonden

(1846)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Verhalen, zedeschetsen en zinnebeelden


Vorige Volgende

De kwade hand.
- Verhael. -

Inderdaed, gebuer, het is waer: er gebeuren niet zelden dingen, die het menschelyk verstand te boven gaen, - voorvallen, die alle wetenschappelyke kennissen beloochenen, en ons tegen onzen wil doen droomen van onzigtbare geesten en van eene geheime en onbekende magt. Zoo wil ik u iets verhalen, waervan ik ooggetuige was, en dat op myne inbeelding eenen onverganglyken indruk gelaten heeft.

In het jaer 1834 woonde te Borgerhout1 eene weeze van omtrent achtien jaren, Theresia genaemd. Zy was zoet en stil van aerd, won het dagelyksch brood met

kleêrmaken, en woonde alleen op eene gehuerde kamer. Haer fyn gelaet droeg alle de kenmerken van gezondheid en van levensvreugd; haer eerbaer gedrag en blyde inborst deden haer van iedereen beminnen; en, daer zy zeer arbeidzaem was en dus eenen schoonen stuiver won, achtte zy zich met regt onder de gelukkigsten der aerde.

Een ongelooflyk voorval kwam eensklaps van dit jeugdig en vrolyk meisje een beklagelyk en rampzalig schepsel maken. Dit vertelde zy byna in dezer voege. Zy was op zekeren dag naer Berchem1 gegaen, om er in dagloon vrouwenkleederen te maken en ander naeiwerk te doen. Tegen den avond, tusschen licht en donker, was zy op de baen, om langs de binnenwegen huiswaerts te keeren. Zy spoedde zich zeer; want de lucht betrok met zwarte wolken en de duisternis scheen onverwachts haer te zullen overvallen. Dan, het was dien dag stikkend heet geweest en alles deed nu vreezen, dat een schrikkelyk onweder ging losbarsten; des te meer, daer eenige walmende bliksemen reeds by poozen de verte verlichtten. Theresia was niet van de stoutsten: de doodsche stilte, die over de velden heerschte, dit akelig oogenblik, dat als de verstomdheid der bange natuer, het nakend onweder voorgaet, alle deze schrikverwekkende teekens deden haer hart angstig jagen en zy verdubbelde hare stappen.

Op eens sprong een zuchtende bliksem de wolken uit, en een bulderende donder schokte den grond. Theresia bleef staen en sloeg zich, in de uiterste benaeuwdheid, de handen voor de oogen; maer zy verschrikte nog meer, toen zy, digt by haer, eene zonderlinge stem hoorde, die haer vroeg wat uer het was. Het bange meisje liet hare handen vallen en blikte met afgryzen op een leelyk oud wyf, dat lachend voor haer stond en weder vroeg:

‘Welnu, dochter, wat uer is het?’

Zonder overdenken en gansch verdwaeld, antwoordde Theresia:

‘Acht ure.’

Eene uitdrukking van gramschap kwam het berimpeld gelaet van het oude wyf betrekken, en zy riep als met eene booze spotterny:

‘Ho, gy zyt ook van die, welke de oude, gryze menschen voor den zot houden! Gy doet niet wel, dochter, met na den negen ure langs deze eenzame baen te gaen. Gy weet niet wat u kan overkomen!’

Dit zeggende klopte zy drymael op den regter schouder van Theresia, - en ging haren weg. - Onder de aenraking van het oude wyf, werd het ontstelde meisje yskoud; zy voelde eene onbegrypelyke huivering over haer lichaem ryzen en haer hart als tusschen eenen band klemmen.

Bevend en roerloos stond zy reeds eenige oogenblikken als verstomd op dezelfde plaets, vóór dat haer de gedachte inviel van het oude wyf op het hoofd te slaen,

om de kwade hand, die zy vreesde, te breken; maer nu was het wyf reeds zoo ver in een duister pad gevoorderd, dat Theresia haer niet dorst volgen; te meer daer een nieuwe donderslag de wolken openscheurde, en de regen in stroomen over de velden stortte.

Doornat en byna stervend van schrik, geraekte Theresia eindelyk aen hare wooning, ontkleedde zich en ging te bed liggen.

Des anderendaegs op den middag kwam iemand der huisgenoten in hare kamer, om haer tot den maeltyd te roepen; maer niet zoodra had hy eenen voet in het vertrek geplaetst, of hy deinsde met eenen naren schreeuw achteruit, liep de trappen af en viel te midden van het huisgezin, roepende:

‘Ho! Theresia is dood!’

Op dit zeggen stonden twee mannen en drie of vier vrouwen van de tafel op, en klommen naer boven. By het eerste gezigt dachten zy insgelyks een lyk te zien; doch by het bed genaderd zynde begonnen zy aen dit ongeluk te twyfelen. Theresia lag, wel is waer, roerloos; hare eene hand scheen wel zoo slap, als eene koorde nevens de bedsponde neêr te hangen; haer gelaet was wel doorschynend als glas en van eene gele kleur; maer hare oogen waren open en, alhoewel afgryselyk glinsterend, toch levend en niet gebroken. Een der byzynde mannen wilde den neêrhangenden arm op het bed leggen; dan, hy verschrikte niet weinig, daer hy dezen arm zoo styf en zoo onbuigbaer als yzer vond. Niettegenstaende

dat het lichaem van Theresia alle de kenteekens der dood droeg, zoo was er nochtans een onuitlegbaer gevoel in de harten der omstaenders. Geen enkele achtte zich verzekerd, dat het jonge meisje uit de wereld gescheiden was; integendeel, allen hielden voor vast, dat zy nog leefde, alhoewel zy doof bleef voor alle geroep en gevoelloos voor nypen en schudden.

Ondanks alle de poogingen der geneesheeren, bleef Theresia in dien staet gedurende twee dagen en twee nachten. Op den slag van het acht-en-veertigste uer ontwaekte zy van zelve, vreef eene wyl aen hare oogen, als iemand die geslapen heeft; bezag als verbaesd hare kamer en de omstaende persoonen, en begon dan in eens zoo overvloedige tranen te storten, dat alle degenen, die het zagen, met haer uit medelyden weenden.

Iedereen sprak haer aen met troostende woorden en vroeg, hoe haer die onbegrypelyke kwael overkomen was; maer zy begon telkens nog bitterder te weenen en antwoordde niet. Na lange ondervragingen van den doctor, riep zy eindelyk met eenen snydenden zucht:

‘ô, Bidt voor my: ik ben betooverd!’

Weinigen geloofden aen dit gezegde. Ik zelf, die het hoorde, achtte deze woorden eene ydele dwaling van eenen zieken geest. Maer het verhael harer ontmoeting met het oude wyf gaf ten minste aen alle byzynde persoonen, behalve aen den doctor en aen my, de overtuiging dat zy inderdaed betooverd was.

Wat hier ook van zy, het vervolg scheen haer schrikkelyk

gedacht te bevestigen. Gedurende vyf jaren bleven hare oogen even glinsterend, hare wangen even geel en even glasachtig. Geene andere verandering bemerkte men in haer, dan eene altyd toenemende vermagering des lichaems, en al vroeg begon elkeen te zien, dat de dood het betooverde meisje met een rood kruis geteekend had, en welhaest om haer slagtoffer zou komen. Alle jaren op den dag en het uer harer ontmoeting met het oude wyf, overviel haer plotselings eene slaepziekte, die, als de eerste, telkens acht-en-veertig uren duerde. In deze zonderlinge kwael moest zy ysselyke dingen hooren, zien en lyden: dit kon men genoeg uit eenige afgebrokene klagten en woorden vermoeden; maer noch beloften noch bedreigingen konden haer doen zeggen, wat zy dan voelde of zag. Een geheim en voor haer schrikkelyk geweld dwong haer tot stilzwygen over dit punt. Zy vertelde echter aen wien het hooren wilde, dat zy alle nachten, op slag van twaelf ure, hare deur hoorde opengaen en de oude tooverheks zag verschynen; dat deze booze vrouw, by het bed genaderd zynde, op haer lichaem klom en haer tot één uer met de kniën de borst te pletten duwde, dat leven en gevoel haer van pyn ontgingen, zonder dat zy schreeuwen kon of opstaen,

Eens hadden twee vrouwen, die aen deze verschyning niet geloofden, de stoutmoedigheid genomen, om by haer bed te waken, terwyl zy sliep. Zy zagen de tooverheks niet, maer op slag van twaelf ure ontsloot de slapende hare blinkende oogen en begon zweetend, en met een

schrikkelyk gorgelgeluid, tegen een onzigtbaer voorwerp, dat op hare borst liggen moest, te worstelen en te vechten, en een zoo akelig gelaet te krygen, dat de twee vrouwen van benauwdheid de kamer waren ontvlugt.

Het gedurig en onuitsprekelyk lyden belette Theresia niet haer gewoon handwerk te doen. Dezen toestand aenzag zy als haer onwederroepelyk lot, en, alhoewel zy de geburen liet begaen met geneesheeren en middelen voor hare kwael te zoeken, scheen zy zelve onverschillig aen deze poogingen te blyven. Men begrypt wel, dat alle kwakzalvers, en alle bezitters van geheimen tegen toovery hier waren geraedpleegd geweest. Men had alle soorten van woorden, in bekende en onbekende talen, over de zieke dochter gesproken; zy was met eene levende padde in hare hand gaen slapen; zy had twee doodsbeenen over kruis aen haer voeteinde gelegd; onder haer hoofdkussen had eene huif, waermede de kinderen somtyds geboren worden, een half jaer lang gelegen, en nu nog droeg zy op hare borst een stuk galgekoord, waeraen een moordenaer gehangen had. Dit alles hielp echter niets: - de tooverheks ging voort met alle nachten het ongelukkige meisje onder hare kniën te pletteren en te martelen.

Op het einde van 1839 was Theresia reeds zoo zeer vermagerd en uitgeput, dat zy met moeite nog staen kon en dat elke dag haer laetste dag scheen te zullen zyn. Zy had nu geheel het voorkomen van een gekleed geraemte gekregen; hare wangen waren hol, hare glinsterende

oogen achteruit gezonken en hare lange vingeren geleken zoo vele ratelende beentjes.

Omtrent dien tyd hoorden de geburen door eene boerin zeggen, dat er tusschen Zoersel en Schilde, te midden der heide, een stokoud manneken woonde, dat magt had over alle toovery, en van alle kwade handen en verwenschingen kon verlossen. Zy verhaelde hoe hy hare koeijen onttooverd had; hoe hy de kwade hand van het kind haers broeders had geligt, en meer andere wonderlyke feiten, die de gebuerte deden besluiten nog eens te beproeven, of deze man de zieke Theresia niet helpen kon.

Men zond iemand naer Schilde, om den grysaerd te halen, en deze kwam, na lang pramen en smeeken, met den bode naer Borgerhout. Hy was, gelyk alle zeventigjarige menschen, kromgebogen, met wit hair, ingevallen wangen en diepgezonken oogen. Nochtans, er blonk eene zekere edelheid op zyn gelaet en iets slims was er op te lezen. Zyn gang was traeg, zyne stappen gemeten en zyn gezigt onophoudend ten gronde gevestigd.

Wanneer hy in de kamer der zieke Theresia stapte, bevonden zich in dezelve eenige oude vrouwen en ik zelf. Het kwynende meisje ontstelde zich niet by de komst van den nieuwen wonderdoender en bezag hem met onverschilligheid en ongeloof. Hy, zonder op haer te letten, ging beurtelings in elken hoek der kamer eenige onverstaenbare woorden mompelen, nam twee brandende stukken hout uit den haerd, legde dezelve over kruis

voor de deur en ging dan eerst voor het meisje staen. Haer eene wyl in de oogen bezien hebbende, begon hy de volgende ondervraging met eene zonderlinge stem:

‘Dochter, er is eene kwade hand aen u?’

‘Ik weet het wel, man.’

‘Hebt gy niets op uwe conscientie?’

‘Och neen, ik ga alle maenden te biechten.’

‘Hebt gy u zelven nooit verwenscht of vermaledyd?’

‘Nog veel minder.’

‘Weet gy niet of uw vader, of uwe moeder u ooit verwenscht of vermaledyd hebben?’

‘Ik weet het niet; zy beminden my zeer en zyn heel vroeg gestorven.’

‘Hebt gy nooit eene zwarte kat gestreeld?’

‘Neen.’

‘Hebt gy nooit te middernacht op eenen kruisweg gestaen?’

‘Nooit.’

‘Dan zult gy waerschynlyk gelyk hebben, met te denken dat het oude wyf u betooverd heeft.’

‘ô, Daer ben ik zeker van.’

‘Wilt gy verlost zyn?’

‘Moet gy dit vragen?’

‘Antwoord my!’

‘Ja, ik wil verlost zyn.’

De grysaerd ging hierop stilzwygend by het vuer op zyne hukken zitten en blikte styf in de dansende vlammen, terwyl hy met eenen onzigtbaren geest scheen te spreken.

Onnoodig zal het zyn, u den angst en benauwdheid der byzynde vrouwen af te schetsen: allen waren bleek en bevend en zy bezagen elkander met ondervragend en verstomd gelaet. De vreesachtigsten zouden wel geern de kamer verlaten hebben; maer geene zou het hebben durven wagen over de brandende kruishouten te stappen, vermits zy wisten, dat eene tooverheks daer over onfeilbaer den hals breekt. Ondertusschen was de kamer vol rook geraekt; de arme wyven verstikten, het zweet brak haer uit van het geweld, dat zy deden, om niet te hoesten.

Eindelyk, na een vierendeel uers, stond de oude man op, en weder voor het meisje komende begon hy dit gesprek:

‘Dochter, nu ken ik uwe kwael en degene, die de kwade hand op u gelegd heeft.’

‘Is het de oude tooverheks of niet?’

‘Het is de oude tooverheks.’

‘ô, Ik weet het wel.’

‘Ik kan u verlossen, maer alleen door een gevecht voor leven of dood. Zeg my, indien gy stierft terwyl ik poogingen doe om de kwade hand van u te ligten, zoudt gy my dit in het laetste oordeel verwyten? Zoudt gy dit op myne ziel leggen?’

‘Och neen, ik moet toch sterven, als gy my niet verlost.’

‘Is dit uw goed woord?’

‘Ja.’

De oude man keerde zich dan naer de benauwde vrouwen en sprak:

‘Wenscht gy allen dat deze dochter verlost worde? Wel nu, ik kan dit werk volbrengen; maer om dit uit te voeren heb ik iets noodig, dat ik niet vinden kan, dan op het kerkhof van een dorp in het land van Waes, over de Schelde. Ik zou de reis wel uit mynen eigen zak kunnen doen, maer zy moet geschieden met geld, dat er opzettelyk voor gegeven wordt.’

‘Maer’ vroeg hierop een zeer oud wyf, die misschien ook al met zwarte kunsten had poogen om te gaen ‘maer, mogen wy niet weten wat gy hebben moet? Wy zouden het u misschien wel kunnen bezorgen.’

‘Onmogelyk!’ viel de grysaerd in. ‘Ik moet mos hebben, dat gegroeid zy op een honderdjarig doodshoofd. Waer zoudt gy dit halen? Ik weet in het Waesland een dorp, waer een zeer oud beenderhuis staet en waer honderdjarige bekkeneelen in den kerkmuer gemetseld zyn. Daer moet ik 's nachts ten twaelf ure, met een nieuw mes, den mos gaen afkrabben, onder het uitspreken van zekere woorden. Aldus, wilt gy een goed werk doen, zoo geeft my twee of dry guldens om myne reize te betalen.’

Het gevraegde geld werd door de vrouwen byeen gelegd en den ouden man gegeven. Hy hernam:

‘Vrienden, ik mag niet op reis gaen zonder de verzekering te hebben, dat dezen nacht dry onversaegde kerels in deze kamer waken zullen. Want, zoo zulks de tooverheks niet belet wordt, zal zy het arme meisje uit

wraekzucht zoodanig martelen en pynigen, dat onze poogingen misschien voor altyd nutteloos zullen zyn. Belooft my dan, op goeder trouwe, dat gy dry mannen zult zoeken. En ziet hier wat zy moeten doen: een hunner zal eene handvol erwten hebben; wanneer te middernacht de deur open gaet moet hy met de erwten in het wilde rondwerpen. Indien eene erwt de tooverheks raekt, zal zy zigtbaer worden en huilend ter venster uitvliegen. - Men behoort die daerom open te laten. Er is niets te vreezen, want zy heeft op de wakers geene magt.’

Men beloofde de begeerte van den ouden man te volbrengen. Deze nam zynen gaenstok en sprak tot de zieke:

‘Nu, wees gy maer getroost en gerust, dochter. Overmorgen zal de kwade hand geligt zyn en dan zult gy genezen en weder gezond worden.’

By deze woorden raepte hy de kruishouten op, wierp dezelve in den haerd en verliet de kamer.

In den loop van den dag kwam de kommissaris van policie twee of drymael naer den ouden man vernemen, doch men zegde hem telkens dat hy vertrokken was, en dat men niet wist, of hy naer Schilde, of naer elders zich begeven had.

Niet zonder groote moeite vond men dry mannen, die stout genoeg waren om in de kamer van Theresia te waken. Na veel gaen en komen had men er twee aengetroffen, welke het op zich namen de gevaerlyke wacht te doen; maer op voorwaerde dat ik zelf de derde man zyn zou.

Ik had in de gebuerte den naem van stoutmoedig te zyn, alhoewel ik inderdaed geen groot liefhebber van toovery of geesten ben. Dan, ik zag my hier gedwongen den last myne goeder faem te dragen.

Omtrent elf ure des nachts klommen wy, met kloppend hart, en ontsteld door eene diepe benauwdheid, de trappen op en traden stil en omzigtiglyk, als dry spooken de kamer in. Daer gingen wy by eene tafel op stoelen nederzitten, zonder spreken. Allengskens nochtans kwam de moed in ons terug; wy begonnen met stille stem elkander het een en het ander in het oor te fluisteren. Eene flesch brandewyn werd ontstopt, elk van ons ontstak zyne pyp en zond eenige walpen rook het open venster uit. Theresia lag daer vóór ons te bedde; zy sliep met gesloten oogen, en, ware het niet hare geraemte-magerheid geweest, zoo zouden wy niets vreemds aen haer gezien hebben. Op eene zonderlinge wyze stonden onze gemoederen onder den invloed van den tyd: van elf ure tot half twaelf klom onze vryheid van geest en werd onze stem luider en vrolyker; maer van half twaelf tot middernacht vergingen ons allengskens de moed en de spraek, tot zoo verre dat wy, by het naderen van het plegtig uer, met eenen onbeschryflyken angst bevangen waren. Geene enkele pyp rookte nog, geen woord ontviel onzen mond; alleen onze oogen bewogen zich met snelle blikken en wandelden met vervaerdheid van de deur op Theresia. De eenige lamp, die ons verlichtte, scheen insgelyks de komst der tooverheks te gevoelen, want zy

begon onregelmatig en op eene vreemde wyze te branden: dan lichtte zy hevig, dan weder byna niet, dan ontsprongen krakende sprankels als vuerwerk uit het midden der vlam......

Alzoo wy nu, bleek en bevend, elkander bezagen, kwam een helle klokslag onze ooren treffen: wy sprongen op van schrik; de erwten ontvielen de hand van dien, welke ze werpen moest en vermeerderden onzen angst, door het gerugt dat zy in het vallen maekten. Gelukkiglyk hadden wy een geheel pak derzelve voor ons staen. Met opengespalkte oogen blikten wy naer de deur, niet twyfelende of de tooverheks zou dezelve openen. Maer nu werd onze aendacht eensklaps op Theresia getrokken. Deze lag met opene oogen en ontwaekt: eene ysselyke uitdrukking verkrampte haer gelaet; zy wrong zich schrikkelyk, als om van onder een pletterend voorwerp los te geraken en zuchtte met ratelende gorgel. Het is dan dat wy behoorden te werpen, want wy waren verzekerd dat de tooverheks bezig was met Theresia te pynigen. Nog meer werden wy daer van overtuigd, toen het ongelukkige meisje, met zwakke doch grievende stem, deze woorden tot hare onzigtbare vyandin sprak:

‘ô, Laet my adem halen. Genade! genade! - ô neen, neen, scheur myn hart niet met uwe nagelen. - Geef my den slag van gratie, dat ik sterve!’

Dan zweeg zy eene poos, en hernam als of iemand tot haer gesproken had:

‘Gy bedriegt u: ik ben het niet, die den man geroepen

heb. ô Laet my los: trek dien brandenden priem uit myne borst. Ik zal zeggen dat ik niet wil - ik zal den ouden man verjagen......’

Ligtelyk zult gy begrypen wat schrik deze woorden ons inboezemden; wy waren verdwaeld en byna van ons zelven. Nochtans had een van ons nog genoeg tegenwoordigheid van geest, om zich te herinneren, wat hy doen moest: hy vatte een handvol erwten en wierp dezelve uit alle zyne magt op het bed. Het scheen ons nu, dat een zucht, als een wind, voorby ons aengezigt vloog. Theresia sloot hare oogen, haer gelaet verkreeg plotselings eene kalme uitdrukking: zy sliep als te voren. Deze overwinning gaf ons moed en kracht terug; wy achtten onzen last volbragt en waren bly genoeg, dat wy nu de kamer zonder schaemte mogten verlaten. Maer eene nieuwe verschyning moest ons nog het bloed in de aders doen stollen. Alzoo wy ons omkeerden, zagen wy op den vensterdorpel eene zwarte kat zitten, die, met vlammende oogen, ons bestaerde en ons scheen te bedreigen over hetgeen wy gedaen hadden. Wy blikten met eene klimmende benauwdheid op het dier, of liever op den geest; maer hy liet zich van den dorpel in de kamer ryzen en kwam langzaem op ons aen.

Een onzer deed de kamerdeur open en liet zich van alle de trappen nedervallen, om zoo veel te eerder op de straet te zyn; ik durf het u wel zeggen, wy volgden hem op de hielen en ontvlugtten het insgelyks. Op de straet zynde bekenden wy elkander, dat geen van ons

durfde gaen slapen; wy klopten den Baes eener herberg op en bleven in zyn huis wakend zitten tot den morgen.

Dan vernamen wy, in de wooning van Theresia, dat zy in eenen slechten staet was en met moeite nog kracht genoeg had, om hoofd of handen te verroeren.

Omtrent den middag kwam de oude man terug van zyne reis en kondigde ons aen, dat hy dien nacht ten twaelf ure de tooverheks zou treffen en Theresia verlossen. Maer hem moesten eenige voorwerpen gegeven worden, namelyk: het ongekookte hart van een schaep, een levende hond, een groote nieuwe breipriem en een koperen ketel, in welken nooit rogge of vloot gekookt was.

Het schapenhart was spoedig gevonden, vermits de beenhouwers dien dag juist hun wekelyksch vee geslagt hadden; de breipriem kocht men in den winkel, de ketel leende iemand; maer wat de hond betreft, dit kostte meer moeite. Er was niemand die zynen hond wilde geven, vermits men wist dat de kwade hand van Theresia op het dier moest gelegd worden. Men vond geenen enkelen gebuer, die er trek naer had, om eenen betooverden hond in huis te hebben. Eindelyk vernam men, dat er een boer van Deurne voornemens was zynen hond te verdrinken. Een man begaf zich er naer toe en kwam in den namiddag terug met eenen zwarten Spits, die van ouderdom byna niet meer voort kon.

Ten elf ure des avonds bevonden zich talryke mannen en oude wyven in het huis van eenen schoenmaker, niet verre van Theresia's wooning. Daer de plegtige verlossing

niet mogt bewerkt worden onder het dak der betooverde, had de schoenmaker eene kamer in zyn huis geleend. Gy begrypt wel, dat ik niet verzuimd had my daer insgelyks te laten vinden.

Zeldzaem was het opzigt dezer kamer. Eene nieuwe blikken lamp brandde op eene kleine tafel by het vuer; nevens de lamp lagen een bloedend hart en eene zware breinaeld. In den schoorsteen, over een groot vuer, hing een koperen ketel met ziedend water; daer nevens, in eenen hoek van den haerd, zat de oude man op zyne hukken, sprekende tegen de vlammen. Niet ver van hem lag de zwarte Spits, aen een touw gebonden, op wat strooi te slapen.

De geburen en nieuwsgierigen zaten aen het ander einde van het vertrek, in de halve duisternis, met jagenden boezem en bevende lidmaten.

Zoodra het in de kamer hangende uerwerk, met eenen enkelen slag, half twaelf aenkondigde, stond de oude man uit de assche op en naderde by de lamp. Dan haelde hy eene kleine lederen borze uit zynen zak, deed die open, en stortte uit dezelve zeker groen stof op een stuk papier. Zonder twyfel was dit het mos, dat hy van een honderdjarig doodshoofd gekrabd had. Hy smeet, onder het uitspreken van zekere woorden, een weinig er van in de vlam der lamp, die met eenen spookachtigen flauwen schyn de kamer begon te verlichten; het overige wierp hy in den ziedenden ketel.

Zich nu naer de geburen wendende, sprak hy:

‘Wat gy hooren of zien moogt, weest niet bevreesd! Dat hart, dat daer ligt, is het hart der tooverheks geworden; op den slag van twaelf ure zal ik hetzelve met den breipriem doorbooren. Dan zult gy eene oude vrouw huilend zien verschynen; zy zal my smeeken en bidden den priem uit haer hart te trekken, maer ik zal het niet doen, dan na dat zy de kwade hand van Theresia op dezen hond zal hebben gelegd. Ik herhael het u, weest niet bevreesd, wat gy hooren of zien moogt!’

De plegtige waerschuwing van den ouden man had een verkeerd uitwerksel: nu begon men eerst voor goed te beven en onder eene doodsche stilte digt in elkander te dringen. Eene oude vrouw viel in onmagt en gaf aen vier of vyf der vreesachtigsten de gelegenheid, om, onder voorwendsel van haer weg te dragen, de tooverkamer met eere te verlaten. Intusschen waren aller oogen op de naeld van het uerwerk gevestigd.

Nog vyf minuten!

In een gesloten graf kon het niet stiller noch akeliger zyn. Maer nu begon de arme hond op eenmael te beven; zyn muil in de hoogte, borst hy los in een klagend gehuil, als of er iemand in de buert op sterven lag. De schrikverwekkende galmen bragten de verwarring onder de vrouwen; men hoorde eenige stoelen kraken en eenige wyven ten gronde vallen, doch dan werd het op nieuw zoo stil als te voren; de hond alleen bleef de kamer met weeklagten vervullen.

Nog twee minuten!

De oude man stond op, nam het bloedend hart in de eene hand en den breipriem in de andere. Met het oog op de naeld van het uerwerk gevestigd stond hy gereed, om te steken......

Eensklaps hoorde men nu aen de voordeur een gerucht en zware stappen, als van iemand die met eenen stok gaet.

‘Daer is zy! daer is zy!’ huilde de bange vrouwen, terwyl zy elkander met nydigheid vastklisten en te gaêr in eenen hoek overhoop nedervielen.

De deur ging open - tot de groote verbazing der vrouwen en zelf van den toovenaer, was het geheel iets anders dan de heks...... Twee gendarmen en de kommissaris van policie!

Met eene wonderlyke gezwindheid klampten de gendarmen den ouden vent by den kraeg, trokken hem met geweld van de tafel weg en rukten hem insgelyks den breipriem uit de hand.

Nog een minuet!

‘Man, gy moet ons volgen!’ sprak de kommissaris.

‘Wat kwaed doe ik?’ vroeg de grysaerd bevend.

‘Dat raekt my niet’ was het antwoord ‘gy oefent onwettelyk de geneeskunde uit. Dit is verboden.’

De oude man wierp eenen blik op het uerwerk en zag dat het twaelf ure ging slaen.

‘ô’ riep hy in de uiterste wanhoop, nu nog één oogenblik! één kort oogenblik slechts! ik smeek u, ô, nog een halve minuet! doet het, of gy doodt iemand met uwe handen!

‘Neen, neen!’ sprak een der Gendarmen ‘gy moet ons op staenden voet volgen, of wy doen u de duimkens aen! Gy zyt oud, het zou u groote pyn veroorzaken..... Zoo, kom aen!’

Eene onbegrypelyke woede kwam den stokouden grysaerd vervoeren; hy worstelde met geweld tegen de gendarmen en wilde zich vooruit werpen naer de tafel, maer nu zonk het gewigt van het uerwerk nederwaerts en de eerste slag van twaelf ure ging af!....

Alsof de donder den ouden man getroffen had, liet hy zich magteloos in de armen der gendarmen vallen, en riep, met eene stem, die zyne borst scheen te moeten breken:

‘Ramp! ramp! zy is dood!’

Ter nauwernood was de schreeuw hem ontvlogen, of er kwam iemand de deur ingeloopen, roepende:

‘Ho, doet geene moeite meer! Theresia is daer juist gestorven en ditmael is zy waerlyk dood. Zy is zoo koud als ys!’

De gendarmen lieten zich door niets verschrikken en namen den ouden man mede naer het tuchthuis, in afwachting dat hy veroordeeld wierde, als hebbende de geneeskunde onwettelyk uitgeoefend. Hy werd later tot eenige maenden gevangenis verwezen.

- Wel nu, gebuer, wat zegt gy van deze geschiedenis? Dat het alles loutere inbeelding van Theresia was en dat zy de ziekte had die het volk de Hypo noemt? Ik wil dit insgelyks wel gelooven; maer hoe legt men dan het

nauwgepast uitvallen van alle hare voorgevoelens uit? Hoe vindt men den knoop van de voorzegging des ouden mans, die onmiddelyk door de dood van Theresia bewaerheid werd? Wat my aengaet, ik zie er weinig dag door en wil er niet meer aen denken, want het doet my droomen en bang zyn in de duisternis. In alle geval, indien het waer is dat de inbeelding en de wezenlykheid een zelfde uitwerksel hebben, waerin bestaet dan het verschil tusschen beiden en wat zal men dan wezenlykheid, of inbeelding noemen? En wat onderscheid bestaet er dan tusschen eene ware en eene ingebeelde betoovering?


Vorige Volgende