Punt- en kleine mengeldichten

[p. I]

Grondrégels der Belgische spelling, vertaeld dóor W. Vanwest uit zyne Grammaire Belge^*
Over de woorden als klanken beschouwd.
Onderling verband tusschen het uit-spréken en het schryven der wóorden, of spelkonst.

Eerste hoofdstuk.

Algemein overzigt.

Het Belgisch Alphabet bevat zes en twintig letters, te wéten a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z.

* Grammaire Belge par G. Vanwest, ouvrage réformant, d'après les principes généraux de la parole, le système de la grammaire flamande suivi jusqu'ici, et tendant à fixer parmi les littérateurs belges une orthographe uniforme et invariable; een werk van 334 bladzyden, gedrukt en te koop te St. Truyden, by Vanwest-Pluymers.

[p. II]

Nogtans de letters c (op zich zelf), q en x, behooren niet tot de belgische tael, en komen maer vóor in wóorden, die uit andere talen over-genomen zyn.

De letters worden onderscheiden in klinkers en in médeklinkers.

De klinkers zyn a, e, i, o, u.

De médeklinkers zyn b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, z.

De eerste héten klinkers, omdat zy op zich zelf eenen klank géven, terwyl de médeklinkers niet als met behulp der klinkers gehoord worden^*.

Hoewel het belgisch alphabet slegts vyf klinkletters héeft, zyn er zékere samenvoegingen van twee letters, die maer eenen klank verbéelden, en die gevolgelyk ook ware klinkers zyn. Die samenvoegingen zyn ae, ée, ee, èe, ei, eu, ie, ij, oe, óo, oo, ue. Verkeerd hebben de oude en de meeste hédendaegsche taelleeraers aen eenige dézer samenvoegingen den naem van tweeklanken gegéven, wyl eenen tweeklank eene vereeniging van twee enkele klanken is, die, wel is waer, dóor maer eene stemgréep uit-geademd, maer elk gehoord worden. Wy tellen in onze tael acht tweeklanken, te wéten: au, ou, ui, aei, eeu, ieu, oei, ooi^**.

* De Franschen onderscheiden zeer gevoegelyk de klanken, die dóor de beide sóorten van letters verbéeld worden, gévende aen die der klinkers den naem van sons, en aen die der médeklinkers den naem van articulations. Zy noemen de eerste ook sons simples, en de andere, sons articulants.

** Zie hier, met toepassing op onze tael, de grondrégels, welke Dumarsais in de Encyclopédie méthodique, aen de wóorden. Diphthongue en Triphthongue daer-stelt:
‘Eenen tweeklank, zegt hy, is eene lettergréep, by welke men den klank van twee klinkers hoort, of, dat het zelfde is, by welke twee onderscheidene klanken gehoord worden, die dóor maer eene uitademing der stem samen-gegrépen en uit-gesproken worden.
De oor alleen kan u zeggen of er tweeklank is; en of er ook twee, dry of vier klinkers geschréven staen, zoo de oor maer eenen klank hoort, kan er geenen tweeklank zyn.
De samenvoeging van eenen enkelen klinker met eenen enkelen klinker, of van eenen enkelen klinker met eenen klinker die dóor meer als eene letter vertoond wordt, in eene gréep, in eenen tyd, is hetgéne den tweeklank uit-maekt.
Onze tael héeft geenen dryklank, want eenen dryklank, zoo als wéder dóor het wóord zelf genoeg bedied is, zou eene lettergréep zyn, by welke men dry klanken hooren zou; nu, er is in het belgisch geene samenvoeging van letters, die in eene gréep uit-gesproken, eenen dryklank hooren laet: nieuw, foei, zyn maer tweeklanken, want, hoewel elk dézer wóorden dry klinkletters héeft, hoort men er nogtans maer twee enkele klanken, te wéten, ie en u, oe en i; den eersten klank uit-gedrukt zynde dóor twee samen-gevoegde klinkers, en den anderen, dóor eenen enkelen klinker. Zoo is het ook met de andere samenvoegingen aei, eeu, ooi, gelégen, by welke de oor maer twee klanken onderscheidt, en die dan ook alleenelyk tweeklanken zyn.

[p. III]

Het is zoo nog dat ch in de egt belgische wóorden, en ph, th vóor eenige wóorden van vréemde herkomst, elk de wèerde maer van eenen médeklinker hebben.

[p. IV]

Tafel der enkele en samengevoegde klinkers en médeklinkers.

Eenletterige klinkers:	A, E, I, O, U.
Tweeletterige klinkers:	AE, ÉE, ÈE, EE, EI, EU, IE, IJ, OE, ÓO, OO, UE.
Tweeklanken:	AU, OU, UI, AEI, EEU, IEU, OEI, OOI
Eenletterige médeklinkers:	B, C, D, F, G, H, J, K, L, M, N, P, Q, R, S, T, V, W, X, Z.
Tweeletterige médeklinkers:	CH, PH, TH.