Historien van Troyen

¶ Dits dat seuen ende twintichste boec vander toecoemste van pentheselya van amasonien die conincinne. die welc dat den troianen doe te hulp quam

ENde wanneer alser ij. maenden tijts volcomeliken waren ouer geleden so en woude coninc priamus die poerten niet laten ontsluten. want die troyanen anders niet en deden dan si stadeliken suchten ende beefden Ende binnen deser tijt seynde coninc agamenon dicke ende menichweruen sinen boden tot coninc priamus. ende hi vermaende hem. dat hi sijn volck soude laten comen buten der stat om te striden welcke dat hem coninck priamus weygherde ontsiende die heren ende die grote vorsten. ende oec mede den vtersten doot ende verlies sijns volcs ende oec mede sonderlinghe. want die conincinne van amasonien hem toecomende was. want op die tijt wasser bouen inden lande oestwaert op een prouincie die geheten was amasonien. ende in deser prouincien soe woenden in alleen vrouwen of wiuen ende gheen mannen welke wiuen dat van haren ionghen iaren plaghen te leren striden mit haren wapenen. ende si plaghen oec dicke ende menichweruen te striden ende prijs ende lof inden stride te verweruen ende te vercrighen Ende recht teghen ouer die prouincie so was oec een ander prouincie In welker prouincien dat alleen mannen woenden ende gheen vrouwen Ende dese vrouwen die waren ghewoen dat si iij maenden lanc binnen den iaer. als inden aprille. in meye. ende in iunio plagen te reysen inder mannen prouincie. ende mitten mannen dan aldaer te wonen Ende binnen welcke maenden datter vele van dien vrouwen plaghen swaer te werden van kinde. ende vruchtbaer Ende nae desen drien maenden soe plagen dan die vrouwen weder te varen ende te reysen. in haers selues prouincie Ende wanneer als die vrouwen van haren kinderen waren verlosset ende ghenesen alle die kinderkijns dat maechdekijns

[fol. 104v]

waren die behielden si dan by hem Ende alle die knechtkijns die si teelden ende vercreghen die seynden si inder mannen prouincie tot haren vaders. wanneer als si drie iaer out sijn ende niet eer Ende op die tijt soe was daer een seer edel maghet die seer vrome was inden strijde. ende die was een coninginne van deser prouincien daer dese vrouwen in woonden. ende si was geheten pentheselia. die welcke dat hector van troyen seer lief hadde. ende wtvercoren om sine grote vroomheit ende eerbaerheit willen. welcke coninginne wanneer als si verhoerde dat die grieken met groten scaren coninc priamus hectors vader hadden belegen ende bestreden. so quam sy hem rechtevoert te hulpe met duysent ghewapender maechden. die seer vroom ende koen waren inden stride. om die liefte van hector tegen den griecken Ende si quam binnen der stat van troeyen met haren gheselscappe. dat si nochtan niet met alle en wiste van hectors doot Ende wanneer als si vernam dat hector doot was. soe wert si vtermaten seer bedruct ende bedoeft. ende si bracht vele dage ouer met swaerlijken te suchten. ende met seer bitterliken te wenen ende te screyen

¶ Dits vanden xxiiijsten stride ende van pirrus achilles toecoomste Int heer

ENde te laetsten soe sprac die coninginne die pentheselia was gheheten van amasonyen. tot coninc priamus met soete begeerlijcken ende troosteliken woerden biddende hem dat hi des anderen dages sijn volc soude bereyden ten strijde. want si met haren maechden oec woude tegen den griecken striden. ende laten hem proeuen wat hare maechden wercken conden inden strijde Ende ouermits coninck priamus gebot so reden doe vter stat van troyen doer een poerte die daer gheheten was. dardanides ten strijde Coninc polimenus met sinen pafaganes. di welcke dat sine leenmannen waren Eneas polidamas met haren scaren Ende pentheselia met haren maechden. die welcke dat die griecken quamen te ghemoete. ende si streden ende vochten doe teghen malcander seer wredeliken ende nijdeliken met haren glauien Ende menestenus die hertoghe van athenen die bestreet pentheselia die coninginne van amasonien. ende si reet op hem met hare glauien alsoe herdeliken ende wredeliken. dat menestenus viel neder opter aerden van sinen paerde. welcke paert pentheselya die coninginne greep seer haestelijcken bijden thoem ende si gaf dat haren maechden Ende doe bestreet dyomedes pentheselia ende si hem weder ende sij reden seer

[fol. 105r]

crachtelijken ende vromelijcken op malcander mit hare glauien. ende pentheselya die bleef seer vaste sitten op haer paert ende dyomedes die moeste bocken. ende sinen scilt die wert ghereden van sinen halse welken scilt pentheselya gaf een van haren maechden Ende coninc thelamon die en mochte niet liden dat pentheselya also seer vromeliken street teghen die gryecken ende hi reet seer haestelijcken met sinen paerde op haer Ende doe si dat versach ende vernam. soe stack si hem met eenre glauien van sinen paerde ende si bestreet doe die gryecken seer wredelijcken Ende mitter hulpe van coninck philomenus soe vinck si thelamon ende si woude hem gheuanghen seynden inder stat van troeyen welcke als dyomedes sach so wert hi seer toernich. ende hi bestreet pentheselya coninck philomenus also vromeliken dat hi coninc thelamon verlossede van haren handen. Doe riep pentheselya die conincinne an haren maechden. dat si bi haer souden comen Ende doe vergaderden si daer alle te samen bi haer. ende si bestreden doe die griecken seer vromelijcken ende naerstelijcken. also dat die griecken doe vluchtich werden altemalen totten oeuer vander zee toe. ende op die tijt souden die gryecken al gheelijcken ter neder ghetoghen gheweest hebben en hadde diomedes doe ghedaen. die welcke dat die troeyanen. ende die maechden weder seer naerstelicken bestreet. ende alsoe wertet doe benomen ende ghekeert Ende dit striden ende vechten dat duerde totten auont toe Ende doe reden si weder binnen troeyen Pentheselya die conincinne met haren maechden die seer grote wonderlike dinghen hadde ghedaen inden stride. ende coninc philomenus mede mit sinen paffagones Ende also vroe als si binnen der stat van troyen quamen so ontfinc coninck priamus pentheselya die conincinne van amasonien met groter eeren ende waerdicheyt ende met groter vroelicheit. ende hi danckede haer vterlijcken van haere hulpen ende scenckede haer seer costelijcke gauen ende iuwelen in groter oueruloedicheyt. want coninc priamus die hopede dat hi ouermits haere hulpen. soude vertroest werden van sinen groten druck ende liden Ende daer wert aldus lange tijt ghestreden ende gheuochten. den enen dach anden anderen volghende seer stadeliken also langhe als coninc menelaus reysede ende weder quam vanden coninc van liconia. ende dat duerde twe maenden lanck ende hi brocht mit hem achilles soen. die welcke dat twee namen hadde. als neptho-

[fol. 105v]

lonius ende pitrus. ende hi bracht hem onder den griecken Den welcken dat die coninghen van griecken. ende die hertogen ende grote vorsten ontfingen met groter eeren ende waerdicheyt Ende die mirmigdones die waren doe seer blide ende wel te vreden van haers heren toecoomste Ende si hulden ende sworen hem gehout ende truwe te wesen. ende si coren hem tot enen here. welcken neptholonyus dat die grieken haestelijcken ridder slogen Ende thalamon ayax die gaf hem een swaert in sijnre hant ende hi sprac hem toe met sinen monde. dat hi voert an met ridders eeren seer vromelijcken strijden soude. ende wreken sijn vaders Ende twe vanden ouersten princen van griecken die spanden hem aen vergulden spoeren Ende coninc agamenon die bracht hem in sijns vaders tenten. ende hi leuerde hem aldaer sijns vaders wapenen. ende fine ander goeden ende iuwelen Ende doe waren die griecken vtermaten seer verblijdet. ende si hielden veel feesteliker dagen om sijnre toecoomst willen

¶ Dit is vanden xxv.sten strijde

ENde binnen deser tijt so is gecomen die dach des strijdes. Ende beyde die parthyen die quamen doe weder te strijde met haren scaren wel ghescict ende gheordineert. ende si streden onderlinge sere wredelijken Ende doe quam pirrus in sijns vaders wapenen te strijde ende hi bestreet polidamas met enen bloten swaerde. ende hi soude hem hebben verslagen. Mer coninc phylomenus die quam hem seer vromeliken te hulpe met sinen volke. waer om dat hem pirrus op die tijt niet en mochte misdoen noch bescadigen. Doe liet pirrus achter polidamas. ende hi bestreet doe coninc philomenus. ende hi slooch hem van sinen paerde Ende hi dede seer groten arbeyt om coninc philomenus te vangen Mer die pasfagones die gingen in haren doot om haren here te verlossen ende te bescutten Mer die mirmigdones die en wouden dat niet ghehengen Ende polidamas die had coninc phylomenus gaerne te hulpe ghecomen. mer hi en mochte dat niet bi brenghen van sinen vyanden die dat hinderden ende benamen Ende doe quam pentheselya met haren maechden met witten blancken wapenen ende met sonderlinghe teykenen. ende si quam onder die mirmigdones ende si versloochse ende quetsetse seer bitterlijcken Ende doe quam daer thelamon ayax. ende hi bestreet pentheselya die coninginne. ende hi stacse van haren paerde. mer si stont seer vromeliken weder op. ende si bestreet doe thelamon te voete. ende si sloech hem alsoe swaerlijcken. dat hij neder

[fol. 106r]

viel opter aerden op sijn handen. ende die maechden die holpen pentheselya haer conincinne weder op haer paert mit groten starcken stride ende wanneer als si sach ende vernam dat coninc philomenus vanden mirmigdones was gheuanghen soe reet si seer vromelijken ende stoutelijcken onder die mirmigdones ende si versloechse seer wredelicken. ende doe moesten die mirmigdones weder achter waerts wijcken Ende doe pirus versach dat grote verdriet van sinen mirmigdones. soe liet hi coninck philomenus gaen die hi hadde gheuanghen Ende hi riep seer starckelijcken tot sinen volcke ende seide aldus En scaemdi v allen dat niet seer. dat ghi v aldus laet verslaen van vrouwen ende van wiuen handen Ende alhier om so verwedert v alle gader seer vromelijcken ende laetse ons verslaen Ende die conincinne pentheselya die verhoerde pirus dreygelicke woerden mer si en was niet veruaert van sinen dreyghelijcken woerden Ende doe si pirrus alsoe nae quam. dat hi haer woerden moeste verstaen. so versprac si hem aldaer openbaerliken mit seer lelijcken confuseliken woerden. ende si seide tot hem dat achilles sijn vader die hadde den starcsten vroomsten hector van troeyen verslagen mit verradenissen als een valsch verrader Ende om die lelijcke daet te wreken so en souden niet alleen die maechden te stride comen mer alle die ganse werelt Ende ghi segghet oec mede dat wi vrouwen ende wiuen sijn mer ghi ende alle die grieken die sullen noch wel voelen an onsen slaghen wie wi sijn. ende wat wi sijn Ende van desen smadeliken confuselijcken woerden. wert pirus opter conincinnen penthaselya seer verbolghen ende toernich. ende hi reet op haer. ende si reet weder op hem Ende si staken op malcanderen mit haren glauien Ende pirus die reet sine glauie aen tween stucken op penthaselia der conincinnen mer si bleef seer vaste sitten op haer paert Ende penthaselya die reet weder op pirus met haerre glauien. ende si stack hem dat hi van sinen paerde neder viel opter aerden. mer pirus die stont seer haestelijken op vander aerden. ende hi bestreet penthaselia doe te voete met enen bloten swaerde. mer die mirmigdones die holpen pirus haren here weder op sijn paert Ende doe quamen aldaer te stride coninck agamenon diomedes. menestenus. ende die ander edelinghen van gryecken met haren scaren Ende wanneer als coninck philomenus was verlosset van pirus handen. soe bedancte hi seer oetmoedelijcken penthese-

[fol. 106v]

lya der coninginnen. want hi seide dat hi ouermits hare hulpen alleen sijn leuen doe hadde behouden Ende doe vergaderde coninc philomenus sijn volc weder te samen bi malcander Ende pentheselia die vergaderde weder haer maechden Ende doe polydamas was gheworpen van sinen paerde. soe quam hi met groten arbeide weder vter paerden voeten Ende hi quam doe weder met enen groten gheselscappe te strijde Ende wanneer als coninc remus ende eneas oic aldus met haren scaren quamen ten strijde. so wert aldaer oec seer wredelijcken ende nydeliken ghestreden ende gheuochten Ende pirrus die bestreet glauco. welcke glauco dat was anthenors soen ende polidamas broeder. Mer si en hadden gheen een moeder. ende hi bestreet hem seer wredelijcken met sinen swaerde Doe quam pentheselya die coninginne tot pirrus. ende pirrus die bestreet weder pentheselya Ende si staken malcander onderlinghe van haren paerden: Mer si saten beyde doe seer haestelijcken weder op haren paerden. ende ende si streden ende vochten seer vroemeliken tegen malcander Ende wanneer als die scaren an quamen. soe werden si gesceyden van malcander Ende polidamas die was seer bedrooft van glauco sijns broeders doot. ende hij bestreet doe die grieken. ende hi sloochgher ontallike veel doot Ende want pentheselya ende polidamas aldus groot gewelt bedreuen. so moesten doe die griecken wijcken Ende wanneer als die griecken een grote stucke weghes vluchtich waren ghewerden Doe benamen dyomedes. thelamon ende pirrus dat si doe niet meer en weken Ende des auons so is die strijt ghecomen ten eynde Ende aldus wert daer ghestreden een heel maent lanc alle daghe. waer om datter doe an beiden siden werden verslagen. meer dan thien duysent menschen Ende binnen deser maent verloes pentheselia die conincinne van amasonyen seer veel van haren maechden

¶ Dits vanden sessentwintichsten strijde In welcken strijde dat pirrus dootliken wert ghewont van pentheselya. ende si wert weder van pirrus inden strijde verslaghen

ENde wanneer als dit een maent was gheleden. soe quamen beyde die parthien weder te strijde Ende si streden doe onderlinge teghen malcander een dootlijc strijt Ende pirrus die vergaderde weder tegen penthe-

[fol. 107r]

selia ende si braken alle beyde haerre glauien op malcander aen stucken mer pirrus die en mochte pentheselia niet steken noch brenghen wt haren sadel Ende pentheselia die stac also vromeliken ende manliken op pirrus al en viel hi niet van sinen paerde. nochtan so brack si hare glauie ende si quetsede pirrus alsoe dattet een eynde van hare glauien mitten yser bleef steken in pirrus lijf. Ende doe werter een seer groet gerufte onder den griecken ende si wouden dat alle te samen wreken ander conincinnen pentheselia Ende si sloegen den helm aen stucken van haren hoefde. mit groten ghewelde Ende pirrus in sijnre verwoetheyt noch hebbende een stuc van hare glauien in sijnre borsten. ende niet aendenckende hoe dattet hem vergaen soude die reet nochtan tot penthaselia ende want si ghenen helme in haren hoefde en hadde. ende si sach pirrus tot haer comen doe woude si pirrus slaen. mer pirrus die was eer reede. ende hi sloech haer of haren enen arme dat hi neder viel opter aerden Ende doe viel si doot neder van haren paerde. ende doe stont pirrus van sinen paerde. ende hi sloech pentheselia an stucken in sijnre wrake. ende ouermits die menichuoudighe wtstortinghe sijns bloets dat alsoe oueruloedeliken liep wt sinen liue. soe viel hi neder half doot inden stride ende doe brochte hem sijn volc draghende in sinen scilt in sijnre tenten Ende die maechden van pentheselia. die waren doe vtermaten seer bedroeft vanden doot haere conincinnen Ende si begheerden meer te steruen dan te leuen Ende om dat si daer of wrake doen souden so bestreden si die mirmigdones. ende die gryecken also seer wredelicken dat si meer dan twee dusent van haeren luden doot sloeghen. mer wat batede dat den troeyanen datter also vele vanden gryecken werden verslaghen. want die griecken ontallike veel meer waren dan die troeyanen. welcke gryecken dat doe versloeghen ontallijcke veel troyanen want meester dares die heuet bescreuen datter op dien dach werden verslaghen meer dan tien duysent troeyanen. waer om dat doe die maechden ende die troyanen werden voeruluchtich die daer noch leefden. binnen der stat van troeyen. ende si sloten die poerten mit groten grouen starcken bomen. ende mit vasten sloten. ende die ouerdroeghen doe mit malcander te samen dat si niet meer en wouden gaen te stride

¶ Dit is vanden laetsten belegghe der stat van troeyen dat die gryecken deden

[fol. 107v]

ENde wanneer als die troeyanen hem seluen aldus vaste hadde besloten. so waren si onsprekelijke seer bedroeft want si voortaen ghenen hope noch troost noch toeuerlaet en hadden dat hem yement meer soude te hulpe comen. Ende alhierom. so en onderwonden si hem anders niet. dan hare stadt te bewaren. ende si wisten wel dat sij wel bewaert waren alsoe langhe als hare vitalye duerde Ende vander doot van pentheselia der coninginnen. soe waren si alle te samen vtermaten seer bedruct ende bedroeft Ende si wisten wel dat si haere lichame niet vercrigen en mochten. om dat eerlijcken ende statelijken te begrauen. als eenre coninginnen wel betaemde ende toebehoerde. want die grieken die besetteden die poerten aen allen siden vander stat. op datter alsoe nyemant wt noch in en soude comen moghen Ende die griecken wouden haer lichaem werpen voer den honden Mer pirrus die benam ende keerde dat. ende hi seide. datmen haer lichaem soude tamelijcken begrauen Doe seide dyomedes weder. dattet onrecht ende onredeliken waer. datmen dat lichame van pentheselia soude eerbaerlijcken begrauen. want si alsoe menigen edelen man had verslagen. wairom dat si doe te samen eens werden ende si worpen haer lichame in een staende water. al vast bider stat van troyen