Historien van Troyen

¶ Hier beghint dat eerste boeck. hoe dat coninc peleus van thessalien iason verwecte ende informeerde dat hi hem soude poghen te crighen dat gulden vlies

[fol. 1r]

IN dat conincrijc van thessalien vander toebehoringhe ende onderworpenheyt van romanen Inden welcken woende een volc ghehieten mirmidones. welcke wi nv op dese tijt noemen solunythos Ende in dien tiden regneerde een edel ende rechtuaerdich coninc ghehieten peleus ende thetis te samen die wonnen enen soen die seer moedich ende strenghe ende coen was ghehieten achilles. mer die sommighe seggen dat dese mirmidones die de stede van troeyen holpen verdoruen die waren woenachtich in grote gryeken. in dat conincrijc van cecilien. in eenre stat geheten tetyn ghelegen inden lande voerscreuen ende genoemt nae eenre godinne gheheten thetis. mer die gheen die dit segghen die dolen. want dese mirmidones woenachtich sijn in dat conincrijc van thessalien. mit welcken mirmidones achilles voer sijns vaders peleus doot in dat belegge voer troeyen veel wonders volbrochten. als die meester ouidius wel tughet in sijn xiiij. capitel ghenoemt methamarphoseos Ende seide datter eens was in dit conincrijc van thessalien een grote sterflike siecte Ende die coninc van thessalien die badt dat alle dese mirmidones souden werden eempten Ende doe dese in dat ghemeen gheleden was. ende al dat volc ghestoruen was behaluen die coninc voerscreuen doe quam dese coninc in eenre wildernissen an een wortel van enen bome ende sach aldaer dese eempten ontallike veel lopen Ende hi bat doe weder innichliken ende seer deuoteliken ende dese eempten die sijn weder menschen gheworden Ende men leset oec mede in die legende des heylighen apostels ende euangelist sinte matheus. dat dese mirmidones woenden in dat conincrijc van tessalien In welcke conincrijc sinte matheus een wijl tijts was. want die historie die bescriuet dat dese coninc peleus hadde een broeder van vader ende van moeder die gheheten was exionas. ende hi was ouder dan peleus Ende om sijnre outheyt willen ende want hi hem seluen ende sijn lant niet wel regieren en mochte soe gaf hi sinen broeder peleus dat conincrijc van thessalien ouer te regieren ende te bewaren Ende dese exionas die hadde een soen die hi achter liet nae sijnre doot Ende die was ghenoemt yason Dese yason die wert een starc strenghe ioncman die seer bequaem was tot striden. sedich scoen milde. seer soet van sinen woerden. ende wacker. ende seer verchiert mit veel duechden Ende om sijnre duechden willen so hadde hem alle die edele vorsten ende heren die onder peleus sinen oom gheseten waren.

[fol. 1v]

seer lief ende in groter eeren gelikerwijs als peleus selue hadde Ende dese yason die en was sinen oem peleus in ghenen dingen lastich noch onghehoersamich. mer altoos onderdanich met alre oetmoedicheit al was dat sake dat peleus regierde dat conincrijc van tessalien. ende hi toonde altoos sinen neve te wesen een vrient. ende dat seer vriendeliken Ende nochtan so duchtede ende sorgende dese peleus altoos in hem seluen voer een arger. want sine heren ende sine ondersaten die waren seer ghenegen tot yason met goeder gunsten ende met groter lieften Ende daer om so was hy veruaert dat hi berouet soude werden van sinen conincryke van tessalien ende vander heerlicheit des seluen conincrijckes Ende peleus die had dit lange tijt in sijnre herten. ende hi ouerdachte. hoe dat hi alre beste behendeliken ende heymeliken sonder scande den seluen yason sinen neve brenghen mochte totter doot in alsulker manieren dattet sceen dat hi geen sculde daer an en had vander gesteldenissen des gulden vlies Ende wat een yegelijc moste doen die dat woude vercrigen tot eygendom. want in dien tiden so wasser een fame ende een geruft in verren landen van enen wonderlijcken dinge. dat vele menschen vernamen als datter was een eylant gehieten colchos oestwaert bouen dat conincrijke van troyen. want aldaer so was een scaep. welke scaep dat hadde een gulden vlies Ende alsmen seide so regneerde in dit selue eylant een coninc die gheheten was Oothos welcke coninc die daer was seer machtich rijc ende out. want die historie die seit dat dit gulden vlies was wonderliken bewaert bi consten ende bi abelheit eens afgodes die gheheten was mars. want die hadde gheset tot sijnre bewaringe sommige ossen die spogen ende blyesen wt haren monde bernende vlammen Ende soe wie dat scape metten gulden vlyese hebben woude die moeste des nachts wachten ende stryden met desen veruaerliken ossen Ende wanneer als hi dese ossen verwonnen hadde. so moeste hi dan dese selue ossen dwingen. dat aertrijc aldaer si in stonden te eeren ende omme te keeren Ende wanneer als hi dese ossen verwonnen hadde. ende dat aertrijc bedwonghen hadde te eeren. soe moest hy dan stryden ende vechten teghen enen drake met seer veruaerliken vinnen ende claeuwen. welcke drake oeck mede wt sinen monde spooch ende blyes barnende vlammen. ende welcken drake hi dan doden moste Ende sine tanden breken wt sinen monde ende saeyen die dan in die aerde die daer geeert was vanden voerscreuen ossen.

[fol. 2r]

vanden welcken wiesen seer haesteliken wonderlike vruchten als gewapende stridende ridders onderlinghe vechtende ende ghelijc malcander verslaende mit desen arbeide ende anxte ende vrese Ende in gheenre wijs of manieren soe en mochtmen dit gulden vlyes vercrighen Ende so wie dat hem des woude onderwinden dien gaf dese selue coninck oethes enen sekeren ende enen vryen toeganc. al is dat sake dat die historie segghet van enen gulden vlyes. nochtan so segghen inder waerheyt die sommighe dat coninc oethes hadde enen clomp seer groet van goude. welcke hi bewaerde ende besat mit groter wonderliker touernyen. ende mitter swarter consten Ende want die ghyericheyt is een moeder ende een wortel van alre quaetheyt soe waren daer vele stouter starcker mannen. die om den seluen scat dat was om een clompe gouts te vercrighen haer lijf doe verloren

¶ Hoe dat coninc peleus iason sinen neue toe sprac om te vercrighen dat gulden vlyes

ALs dit gheruft ende dese fame coninc peleus vernam ende verstont oeck mede datmen dit gulden vlyes moste verweruen ende vercrighen mit alsulcken arbeyde. ende mit alsulcken anxte ende vrese. doe dochte hi seer naersteliken dat hi niet sekerliker noch heymeliker sonder scande iason sinen neue en mochte quijt werden of verliesen. anders dan hem te seynden om te vercrighen ende te verweruen dit selue gulden vlyes Ende coninc peleus die beriep in die hoeft stede des conincrijckes van thessalien een heerlijc ende een costelijck hof Ende dede al daer toe noden in groter menichuoudicheyt sine bannier heren ridderen ende knechten Ende dat hof duerde drie daghen lanc in groter vruechden ende spele. ende in groter ghenuechten Ende den derden dach inder teghenwoerdicheit der baenroedsen ridderen ende knechten. soe riep coninc peleus iason sinen neue tot hem. ende hi seide aldus lieue neue. ic verblide mi seluen ghenoech vander groter heerlicheit ende heerscappien des conincs van thessalien. mer ic verblide mi noch veel meer vander groter cloecheyt ende bequaemheit mijns neuen. want alle die landen die omtrent hier gheleghen sijn die bekennen dijn ouergrote cloecheit ende manlicheit ende crachte Ende aldaer om lieue neue so bistu mi ende den conincrijcke van thessalien een grote vruechde ende eere ende blijscappe. want also langhe alstu ghesont biste. soe wert

[fol. 2v]

dat conincrijke van thessalien ontsien van allen menschen Ende nyemant so en derf sijn viant werden Mar noch bouen allen dingen. soe soude ic mi seluen seer hoech verbliden ende vervruechden. waer dat sake dat ic vercrighen mochte in die sloten mijns conincrijkes dat gulden vlies dat coninc Oothes heuet in sijnre bewaringhe Ende ic en twiuel aldaer niet an dit en sal van di wel lichtelijcken gheschien is dat sake dattu mi onderdanich biste in desen ghebode Ende bistu wael gemoet ende ghetroost tot deser reysen. soe sal ic di doen bereyden alle dat ghene dat di van node is ende oerbaerliken in deser reysen Ende du sulste met di nemen een groot gheselscap der bannerheren ende der ridderen ende knechten die du verkieses met di te reysen in groter ende in scoonre heerlicheyt Ende alhier om soe sulste onderdanich wesen minen ghebode. ende wesen willich ende vlytich totter seluer reysen. op dattu dan voert an ghenoechliker mogheste schinen te wesen in mijnre tegenwoerdicheit Ende dattu dan oec mede om dijnre strenghicheyt ende om dijnre vroemheit willen tot meerre heerlicheit mogeste werden verheuen Ende dinen arbeyt die en sal di dan niet ongeloont bliuen. want met warachtigher beloften ende sonder bedroch soe sal ic di dan maken ende setten te wesen nae mijnre doot een gheweldich moghende coninc van thessalien Ende mi noch leuende. so en selstu niet de min dat ryke besitten ende regeren Ende doe yason dat hoerde van peleus sinen oem. dat hi hem also toe sprac in sijnre teghenwoerdicheit voer also vele edelre hoger mannen. doe wert hi zere blide ende vroyliken. ende hi en ouerdachte niet die scalke ende die subtyle lage sijns doots Ende hi waende sonder twiuel soe wat hem peleus sijn oem seyde ende riet. dat hi dat doen soude in sinen oerbaer ende om hem groot te maken ende te verheffen. ende niet tot sinen hinder ende scade Ende yason hem seluen betruwende op sine eygen cloecheit ende starcheit. die dachte hem dat niet onmoghelijcken wesen te doen Ende hi en ouerdachte niet coninc peleus valsche lyste ende loosheyt ende bedroch Ende hi ghelouede willichliken blideliken ende ombedrieghelijcken des conincs peleus gheboden te behouden. ende onderdanich te wesen ende ghehoersamich Ende coninc peleus sijn oem die verblide hem wonderlike seer vander bequamer goeder antwoerde sijns neven yason Ende hi bracht dat selue hof tot enen eynde Ende hy dachte ende arbeyde om dese geloftenissen te volbringen. alsof hem die auon-

[fol. 3r]

tuere woude dienen na sinen wille

¶ Hoe dat eerste scip wert ghemaket ende dat alre eerste wort gheuoert mit enen op gherechten seyl ouer die zee Ende oec van hercules starcheyt

COninc peleus die bedachte. ende merckede hoe dat eylant colchos omme belopen was mitter zee. also datmen aldaer niet comen en mochte sonder scepinghen die aldaer toe bequaem waren. om die vrese vander zee te wederstaen doe ontboet hi tot hem vten conincrijcke van thessalien enen wercman die ghehieten was argon. welcke argon seer abel ende subtijl ende kunstich was van houte te wercken. welcke argon ouermits coninc peleus ghebode van vele houts makede een groet scip Ende nae sinen werke meester argon ghenoemt wart want die sommighe die willen segghen dat dit dat selue scip was dat eerste scip. daer ye mit op gherechten seylen mede gheseylt wert ouer die zee in vreemden verren landen. Ende al hier om so willen alle grote scepen ghehieten wesen argon of arke na desen seluen voerscreuen scepe Ende doe dit scip gemaect was ende al daer in was ghebracht oueruloedeliken alle dat ghene dat daer oerbaerliken was ende van node totten seluen scepe Doe ghinghen mit yason in dat selue scip vele edele strenghe vrome ende wijse mannen wt den lande van thessalien. onder welcke edelinghen so was sonderlinge aldaer een man die seer starck was bouen maten. die gheheten was hercules. want also als die poeten ende meesters scriuen so was hercules geboren ende ghewonnen van ioue ende van almena. welcke almena hadde enen man die gheheten was amphitrio Ende dit was die selue hercules daer alle die werelt van weet te segghen van sinen ongeloeffeliken werken Ende die mit sijnre eyghenre cracht ende macht doot sloech ontallike veel ruesen. welcke hercules in sinen armen op hief ende op buerde ende brac een wonderlike grote timmeringhe die ghenoemt was athenin Waer dat ghelouelijcken te segghen dese selue hercules die ghinc stouteliken ende onueruaerliken totten poerten der hellen ende der helle bewaerre ende den helschen hont ghehieten terberum die toech hi mit sijnre gheweldigher hant vander hellen welken helschen hont hercules temmede mit sinen groten slaghen. ende dwanc also dat hi seer nat wert van sinen venijnden scume des helschen hondes mitten welken hi veel eynden van aertrijcken veruaerde. mer nae der poeten ende nae der meesteren scrif-

[fol. 3v]

ten van sinen wonderlijcken wercken. so waren aldaer seer lange redenen af te spreken Ende al hier om soe isser nv genoech van hem gheroert ende gesproken. want van sijnre victorien ende verwinningen die werelt veel af weet te segghen. ghelikerwijs alset noch huden des daghes wert betuget met hercules columnen tot gades. want tot desen pilaernen toe so quam grote alexander ende niet veerre soe quam grote alexander doe hi alle die werelt bedwongen hadde Ende dese selue alexander die was mede gheboren ende ghecomen vanden coninc van thessalien Ende sijn vader die was ghehieten philippus van magedonien Ende want die weghen vander zee dan voert an nauwen ende enen enghen inganck hebben wanneer alsmen bi desen voerscreuen colummen comt Ende aldaer om so bliuen dan alle die scepe bi eenre stede die gehieten was achon Ende die scipluden die noemen desen nauwen engen inganc Septe of strictum sibile. dat is te seggen een nauwe gat of toeganc Ende aldaer so staen hercules columnen of pilarnen Ende die sarrasinen die noemen dat saphy Ende dat is te seggen een stede aldaer men niet meer ouer of veerre gaen en mach

¶ Hoe yason reysede van thessalien

ALs yason oerlof genomen had van coninc. peleus sinen oem Doe voer hi ouer die zee met hercules ende met anderen gheselscap met groten swaren scepen Ende want die seylen seer groot ende breet waren. ende die wijnt seer harde waeyde So waren si metten winde in corter tijt ghecomen vter kennisse ende vter mercken des conincrijkes van thessalien Ende si quamen seer haesteliken in ombekenden steden ende wateren met enen corten gheringen lope Ende wanneer als dat geleden waren vele dagen ende noch varende. ende die philoteten haers stuermans die stuerden dat scip naden lope des hemels ende der sterren daer si seer suptijl ende abel in waren na alsulken sterren ende teykenen des hemels alsoe als die sciplude na plegen te varen so sijn si gecomen tot phrijgias in dat conincrijc van troyen Ende si sijn aengecomen ende ghelant in eenre hauen ghehieten simeonca