Lexicon van de jeugdliteratuur

(1982-2014)–Jan van Coillie, Wilma van der Pennen, Jos Staal, Herman Tromp– rechtenstatus

Jan Wesseling

door Koos Schulte

Jan Wesseling werd op 21 januari 1925 in Oudekerk aan de Amstel geboren. Na de lagere school doorliep hij de Don Bosco Ambachtsschool in Amsterdam, waar hij de opleiding tot reclametekenaar volgde.

Korte tijd werkte hij op reclamebureau Pätz in Amsterdam, tot hij in de laatste oorlogsjaren te werk werd gesteld in Duitsland.

Na de oorlog trouwde hij. Als dienstplichtig militair bracht hij vervolgens drieëneenhalf jaar door in Indonesië.

Na zijn terugkeer werkte hij op het Nationaal Publiciteitsbureau, waar hij het tot chef-tekenaar bracht. Hierna kwam hij terecht op de reclame-afdeling van Van Leers Vatenfabrieken. Met de resultaten van het werk dat hij 's avonds - in zijn vrije tijd - maakte, ging hij naar de Marten Toonder Studio's, waar hij in 1956 werd aangenomen. Op de stripafdeling maakte hij naam dankzij de strip Marion. Onder het pseudoniem Khiwes (Khing-Wesseling) maakte hij samen met The Tjong Khing illustraties voor damesbladen. Toen hem werd gevraagd om de Pipo de Clown-verhalen van Wim Meuldijk te illustreren voor het stripblad Donald Duck, verliet Wesseling de studio om als free-lance tekenaar verder te gaan. Vanaf dat moment heeft hij duizenden illustraties gemaakt voor allerlei tijdschriften. Met name door illustratiewerk voor de jeugdfeuilletons in Margriet (1967-1987) werd hij een gewaardeerd illustrator.

Jan Wesseling tekent nog steeds, maar neemt alleen opdrachten aan die hem aanstaan. Hij woont met zijn vrouw in een nieuwbouwwoning in Amsterdam Zuid-Oost.

Werk

Jan Wesseling tekent al jaren geen strips meer. Toch is striptekenen het begin geweest van zijn succesvolle carrière. Bij Toonder mocht hij op een bepaald moment een strip opzetten naar een idee van Lo Hartog van Banda. Het werd de balloonstrip Marion. Deze werd tussen 1957 en 1961 gepubliceerd in De Telegraaf en in de jaren daarna doorverkocht, ondermeer naar Engeland en Frankrijk.

Hartog van Banda paste in Marion een bijzondere vertelvorm toe, die nog niet eerder was gehanteerd. In plaats van de gebruikelijke bijschriften in kaders gebruikte hij een dagboekvorm. Marion was namelijk in eerste instantie opgezet voor een damesblad en Hartog van Banda meende met deze vondst de lezeressen te boeien. De eerste twee verhalen werden door Wesseling zowel getekend als geïnkt. Voor de volgende verhalen kreeg hij daarbij assistentie van een aankomend tekentalent: The Tjong Khing.

Uit Soldaat van de keizer van Job Joustra

Marion vertoont enige overeenkomst met de in 1953 gestarte Amerikaanse strip The heart of Julia Jones van Stan Drake. Beide strips hebben een jonge vrouw als hoofdpersoon en de romantiek overheerst. Marion was destijds moderner van opzet, wat mede te danken was aan de lokatie van de verhalen: de modewereld. Na achttien verhalen en 1378 afleveringen was Wesseling blij dat hij de strip vaarwel kon zeggen. Na Marion heeft hij in 1983 alleen nog de strip Cis en Soezie voor het meisjesblad Tina gemaakt.

Toen Pipo de Clown in het begin van de jaren zestig veel succes had op de televisie, besloot de redactie van Donald Duck verhalen over deze clown te publiceren. In het begin werkte men met foto's, maar weldra ontstonden er problemen toen weersomstandigheden de fotosessies bemoeilijkten. Jan Wesseling kreeg de opdracht om illustraties bij de verhalen te maken die er uitzagen als foto's: puur naturalistisch. Wesseling kwam met iets heel anders terug bij de redactie: twee-dimensionale tekeningen, die zo'n succes hadden, dat hij jarenlang Pipo moest illustreren. Daarnaast illustreerde hij voor bladen als Pep, Okki, Jippo, Taptoe, Bobo, Tina, Margriet en Revu.

Werkwijze

Nadat Wesseling een opdracht heeft gekregen leest hij het manuscript door, voert hierover een gesprek met de opdrachtgever en gaat dan schetsen. Vervolgens inkt hij de tekening met pen of penseel. Het liefst werkt hij met aquarelverf, hoewel hij ooit plakkaatverf en acrylverf gebruikte. Omdat Wesseling veel opdrachten heeft aanvaard, zoals realistisch tekenwerk voor Pep en semirealistisch illustratief werk voor Margriet en Bobo, gaat hij door voor een veelzijdig illustrator.

Veel werk van Wesseling toont invloeden van de reclame. Wat hij het belangrijkst vindt, plaatst hij los van de achtergrond. Zijn boekomslagen zijn dan ook collage-achtig van opzet. Personages en zaken worden veelal door elkaar afgebeeld, zoals de omslagen voor onder andere Gegijzeld (Evert Hartman), Kinderen van Moeder Aarde (Thea Beckman) en Oosterschelde windkracht 10 (Jan Terlouw) duidelijk laten zien.

Bibliografie

Keuze uit de door Jan Wesseling geïllustreerde jeugdboeken

J. Terlouw, Oorlogswinter. Rotterdam, Lemniscaat, 1972.

T. Beckman, Geef me de ruimte! Rotterdam, Lemniscaat, 1976.

J. Terlouw, Oosterschelde windkracht 10. Rotterdam, Lemniscaat, 1976.

T. Beckman, Triomf van de verschroeide aarde. Rotterdam, Lemniscaat, 1977.

A. de Vries, Belledonne kamer 16. Rotterdam, Lemniscaat, 1977.

T. Beckman, Rad van Fortuin. Rotterdam, Lemniscaat, 1978.

T. Beckman, Stad in de storm. Rotterdam, Lemniscaat, 1979.

E. Hartman, Oorlog zonder vrienden. Rotterdam, Lemniscaat, 1979.

T. Beckman, Wij zijn wegwerpkinderen. Rotterdam, Lemniscaat, 1980.

E. Hartman, Vechten voor overmorgen. Rotterdam, Lemniscaat, 1980.

T. Beckman, Zwerftocht met Korilu. Rotterdam, Lemniscaat, 1981.

T. Beckman, De Gouden Dolk. Rotterdam, Lemniscaat, 1982.

E. Hartman, Het onzichtbare licht. Rotterdam, Lemniscaat, 1982.

A. de Vries, Weg uit het verleden. Rotterdam, Lemniscaat, 1982.

T. Beckman, Hasse Simonsdochter. Rotterdam, Lemniscaat, 1983.

E. Hartman, Gegijzeld. Rotterdam, Lemniscaat, 1984.

T. Beckman, Kinderen van Moeder Aarde. Rotterdam, Lemniscaat, 1985.

B. Benson, Vlucht naar de bevrijding. Alkmaar, Kluitman, 1985.

E. Hartman, Buitenspel. Rotterdam, Lemniscaat, 1986.

J. Terlouw, Gevangenis met een open deur. Rotterdam, Lemniscaat, 1986.

D. Verroen, Bram en Martje. Amsterdam, Leopold, 1986.

T. Beckman, Het helse paradijs. Rotterdam, Lemniscaat, 1987.

E. Hartman, Morgen ben ik beter. Rotterdam, Lemniscaat, 1987.

J. Joustra, In de schaduw van de rijzende zon. Kampen, La Rivière & Voorhoeve, 1987.

T. Beckman, De val van de Vredeborch. Rotterdam, Lemniscaat, 1988.

J. Joustra, Oranda een Hollandse jongen in Japan. Kampen, La Rivière & Voorhoeven, 1988.

E. Tijsinger, Word toch wakker. Rotterdam, Lemniscaat, 1988.

T. Beckman, Het Gulden Vlies van Thule. Rotterdam, Lemniscaat, 1989.

J. Joustra, Soldaat van de keizer. Kampen, La Rivière & Voorhoeve, 1989.

E. Nannings-Roozenburg e.a., Zoiets vergeet je nooit. Den Haag, NBLC, 1989.

T. Beckman, Het geheim van Rotterdam. Rotterdam, Lemniscaat, 1990.

T. Beckman, Het wonder van Frieswijck. Amsterdam, CPNB, 1991.

E. Hartman, Niemand houdt mij tegen, Rotterdam, Lemniscaat, 1991.

Stripverhalen

In de reeks ‘Uit de Toonder studio's’ verschenen drie delen met Marion-strips: deel 6, 15, 19. Zelhem, Arboris, 1984-1986.

In de reeks ‘Koning Hollewijn’ van Marten Toonder verschenen twee delen die verhalen bevatten op tekst van Lo Hartog van Banda. Het schets- en inktwerk was van de hand van Jan Wesseling en The Tjong Khing. Deel 7 De stuwdam, deel 8 De Knijstijd, Hazerswoude-dorp, Mondria, 1983.

Over Jan Wesseling

Henk R. Mondria, De makers van de Toonderstrips. In: Bommel-bibliografie 1978. Den Haag, Panda, 1977, blz. 228.

Kees en Evelyn Kousemaker (sam.) Wordt Vervolgd. Utrecht, Het Spectrum, 1979, blz. 233-234.

Over Marion. In: Marion, De spion van de Estoril. Zelhem, Arboris, 1985.

Over Jan Wesseling. In: Marion, Bruno's modeshow. Zelhem, Arboris, 1986.

Marita de Sterck e.a., Schrijver gezocht. Encyclopedie van de jeugdliteratuur. Tielt, Lannoo/Van Holkema & Warendorf, 1988, blz. 179.

Harry Bekkering e.a., De hele Bibelebontse berg. Amsterdam, Querido, 1989, blz. 335, 585.

29 Lexicon jeugdliteratuur
juni 1992

Vorige Volgende