Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz

door Conny Meijer

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz werd op 15 maart 1923 in Den Haag geboren. Na de HBS volgde ze een secretaresse-opleiding bij Schoevers. Ze werkte enige jaren als redactrice bij De Nieuwe Nederlander. Tonny Vos-Dahmen von Buchholz is getrouwd en heeft twee kinderen. Sinds 1956 vertaalde ze boeken voor volwassenen en kinderen.

Haar eerste kinderboek, Divico (1964), is geïnspireerd door een archeologische opgraving waarop ze in haar huis in Vlaardingen uitkeek. Sindsdien heeft ze een groot aantal kinderboeken geschreven; zowel historische verhalen als eigentijdse werken. Onder de naam Tonny Vos heeft ze een aantal ontspanningsverhalen gepubliceerd.

Voor Arenden vliegen alleen kreeg ze in 1975 een Zilveren Griffel; in 1978 ontving ze een eervolle vermelding bij de Europese Prijs voor Kinderliteratuur van de universiteit van Padua voor De nieuwe vrijheid; in 1984 een Zilveren Griffel voor Van rendierjager tot roofridder.

Werk

De historische verhalen van Tonny Vos-Dahmen von Buchholz kenmerken zich door hun degelijke opzet en een zorgvuldige voorbereiding. In Divico wil zij een beeld geven van het dagelijkse leven in een nederzetting uit de ijzertijd, omstreeks 200 voor Christus, in de buurt van het tegenwoordige Vlaardingen. Archeologische opgravingen ter plaatse brachten veel gegevens aan het licht, die zij verwerkte in haar verhaal, dat daardoor een sterk documentair karakter kreeg.

Een thema dat in veel van haar boeken terugkeert is de moeizame strijd van het individu om zijn eigen weg te vinden, met name als deze weg een andere is dan de gemeenschap van

[pagina 2]

hem verwacht. In De Gouden Pucarina ontdekt de hoofdpersoon dat hij op een waardevolle manier zijn volk kan dienen, al is hij door een ongeluk niet meer geschikt voor het beroep waartoe hij bestemd was. Ook in Het monster van de vuursteenmijn moet de hoofdpersoon, Firn, zijn oorspronkelijke functie opgeven om vervolgens tot een uitstekende steenhouwer uit te groeien.

Van rendierjager tot roofridder bevat korte verhalen, geïnspireerd door archeologische vondsten. De historische gegevens worden achteraf toegelicht, waardoor dit boek een duidelijk leerzaam karakter krijgt.

Viking-trilogie

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz kreeg bekendheid met haar boeken over de Viking Sven Haraldsson. Sven is de zoon van een Noorman en een Ierse vrouw. Al jong moet hij ervaren dat hij zowel in het hoge noorden als in Ierland als een vreemdeling wordt beschouwd. Door toedoen van een monnik vindt hij onderdak op Walacra. Doordat er langs de kust steeds meer vikingovervallen plaatsvinden neemt de vijandigheid ten opzichte van Sven toe. Uiteindelijk vertrekt hij met Rollo, een Viking die hij enige tijd op het eiland verborgen heeft gehouden.

In Arenden vliegen alleen heeft Sven zich als koopman gevestigd op de kanaaleilanden. Hij weet binnen enkele jaren een bloeiende handel op te zetten. Toch is ook hier argwaan tegen de vreemdeling weer merkbaar.

In het derde boek is IJsland de plaats van handeling. Svens kleinzoon, Olaf, behoort tot een groep Noorse boeren die probeert op IJsland een boerengemeenschap op te bouwen.

In tegenstelling tot veel verhalen waarin Vikingen worden beschreven als een ruw, oorlogszuchtig volk, geeft de schrijfster een beeld van hardwerkende mensen, die op een eerlijke manier hun brood willen verdienen.

Hou mammie in toom

Hou mammie in toom is een typisch ontspanningsverhaal. Twee meisjes huren een kamer bij een hartelijke, enigszins goedgelovige vrouw. Haar zoon vraagt de meisjes zijn moeder wat in de gaten te houden, opdat zij niet al te dolle dingen onderneemt. De meisjes kunnen echter niet verhinderen dat ‘mammie’ zich door velerlei profiteurs laat vlijen en uitbuiten. Als de toestand onhoudbaar dreigt te worden, kan door een onverwachte vondst alles toch weer in orde komen.

Waardering

De meningen over het werk van Tonny Vos-Dahmen von Buchholz zijn verdeeld. Enerzijds krijgt zij waardering, zoals ook blijkt uit de bekroning van enkele boeken; anderzijds hebben sommige critici duidelijke reserves. De meest gehoorde kritiek is dat met name in haar vroegere werk het accent te veel op de historische informatie ligt en de karaktertekening vaak oppervlakkig

[pagina 3]

blijft. Deze kritiek was ook de reden dat zij in 1975 voor Arenden vliegen alleen ‘slechts’ een Zilveren Griffel kreeg, hoewel een aantal juryleden haar een Gouden Griffel had willen toekennen.

Bij kinderen oogst haar werk veel waardering. In 1972 werd De Wiking van Walacra bekroond door de Haagse kinderjury; in 1975 bekroonde de Leidse kinderjury Arenden vliegen alleen.

Bibliografie

Kinderboeken

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Divico. Een verhaal uit de oertijd van ons land. Met illustraties van A. Immerzeel. Hoorn, Westfriesland, 1964.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Onrust in Dommeldam. Kinderzangspel met muziek van T. Stolk. Hilversum, Harmonia, 1966.

Tonny Vos, De tweeling en het juwelenmysterie. Met illustraties van Herson. Hoorn, Westfriesland, 1966.

Tonny Vos, De tweeling en het Dolmen-mysterie. Met illustraties van Herson. Hoorn, Westfriesland, 1966.

Tonny Vos, De tweeling en het gondelmysterie. Met illustraties van Herson. Hoorn, Westfriesland, 1968.

Tonny Vos, De tweeling en het siurell-mysterie. Met illustraties van Herson. Hoorn, Westfriesland, 1968.

Tonny Vos, De mysterieuze tweeling. Met illustraties van Herson. Hoorn, Westfriesland, 1969.

Tonny Vos, Jacht op een verdwenen handschrift. Met illustraties van Herson. Hoorn, Westfriesland, 1970.

Tonny Vos, Jacht op een schooljuffrouw. Met illustraties van Herson. Hoorn, Westfriesland, 1971.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, De Wiking van Walacra. Met illustraties van R. de Jonge. Hoorn Westfriesland, 1971.

Tonny Vos, Jacht op een luchtkasteel. Met illustraties van Herson. Hoorn Westfriesland, 1972.

Tonny Vos, Hou mammie in toom. Hoorn Westfriesland, 1973.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Arenden vliegen alleen. Met illustraties van R. de Jonge. Hoorn, Westfriesland, 1974.

Tonny Vos, Sonja ontdekt een talayot. Hoorn, Westfriesland, 1976.

[pagina 4]

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, De nieuwe vrijheid. Met illustraties van R. de Jonge. Hoorn, Westfriesland, 1976.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Het recht van de ander. Met illustraties van R. de Jonge. Hoorn, Westfriesland, 1978.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, De geur van de Macchia. Met illustraties van R. de Jonge. Hoorn, Westfriesland, 1980.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, De edelsmid van Dorestad. (In samenwerking met de kinderen van de Hugo de Grootschool.) Vlaardingen, [z. uitg.,] 1981.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, De Gouden Pucarina. Met illustraties van R. de Jonge. Hoorn, Westfriesland, 1982.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Van rendierjager tot roofridder. Met illustraties van Wouter Hoogendijk. Amsterdam, Sijthoff, 1983

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Het monster van de vuursteenmijn. Met illustraties van Reint de Jonge. Hoorn, Westfriesland, 1984.

Over Tonny Vos-Dahmen von Buchholz

Juryrapport Haagse kinderjury 1972.

Miep Diekmann, Steekspel met een Gouden Griffel. In: Haagsche Courant, 23-8-1975.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Over historische jeugdboeken. In: Bzzlletin, nr. 49 (1977), blz. 24-26.

Tonny Vos-Dahmen von Buchholz, Het grote triviaal-taboe. In: Bzzlletin, nr. 59 (1978), blz. 14-15.

Arno Wamsteker, Schrijfster van de maand: Tonny Vos. In: KRO-luisterwijzer, 1978, nr. 8.

Robert Baccarne, Aspekten van de historische jeugdlektuur. Den Haag/Lier, [1979], blz. 28-32. (Refleks, jaargang 2, nr. 3)

Dokumentatie auteurs en illustratoren van jeugdboeken, knipselkrant jeugdliteratuur, jaargang 5 (1981), nr. 4.

Herman Kakebeeke, 't Gaat over mensen. In: Leestekens, jaargang 4 (1983-1984), nr. 5 pp. 11-12.

Herman Verschuren, Griffels en penselen. In: En nu over jeugdliteratuur, jaargang 11 (1984), pp. 115-122.

9 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 1985