Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Paul Verrept

door Vanessa Joosen

Paul Verrept is geboren op 12 maart 1963 in Deurne bij Antwerpen. Hij volgde een half jaar grafische vormgeving op de kunstacademie en raakte geïnteresseerd in de theaterwereld. In 1983 debuteerde hij als regisseur, later ging hij ook toneelteksten schrijven. Als illustrator verwierf Verrept een eerste bekendheid met zijn originele theateraffiches, onder andere voor Theater Monty en Cie. de Koe. Hij combineerde dit werk met opdrachten als journalist en grafisch vormgever. In 1994 richtte hij Bebuquin op, een uitgeverij die zich specialiseert in theaterteksten. In dezelfde periode begon hij ook te publiceren als illustrator en auteur van kinderboeken. Zijn prentenboek Ik mis je werd in 2000 door de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen bekroond met brons. Het meisje de jongen de rivier ontving bij de uitreiking van de Gouden Uil 2004 de Prijs van de jonge jury.

Werk

Paul Verrept maakt zowel illustraties bij teksten van andere auteurs als boeken waarvoor hij zelf woord en beeld verzorgt. In Leesidee Jeugdliteratuur verklaarde hij dat een belangrijke evolutie in zijn werk is, dat hij zijn ‘tekeningen meer als een parallelverhaal [is] gaan bekijken dan als een letterlijke uitbeelding van wat er geschreven staat’. De illustraties van Verrept kenmerken zich door een sprekende eenvoud en duidelijke omlijning van figuren en objecten. In de meeste boeken die hij bij uitgeverij Afijn publiceerde, hanteert hij een sober kleurenpalet, vaak met een monochrome achtergrond. Die soberheid is het meest frappant in De dag dat mama even tijd had voor een kopje koffie (2003): eenvoudige lijntekeningen tegen een witte achtergrond. Bovendien wordt in dit boek gespeeld met close-ups en typografische effecten. Verrept werkt

[pagina 2]

vaak met aquarelverf om zijn tekeningen in te kleuren, met name in de paginagrote illustraties in Het meisje de jongen de rivier (2004) is dit opvallend. In de grote boeken die hij voor uitgeverij Clavis maakte, koos hij voor een nog opvallender palet en ruime kleurvlakken.

Paul Verrept brak in 1996 als illustrator door met drie prentenboeken rond gedichten van Paul van Ostaijen: Marc (1996), Sjimpansee (1996) en Slaap (1996). Hij is nog steeds erg tevreden over het mannetje dat op de vaas fietst in Marc - het is een van zijn bekendste illustraties. Verrept wil de lezer verrassen. Zo stelt hij in Leesidee Jeugdliteratuur: ‘Ik vind dat een illustratie meer moet zijn dan een voor de hand liggende prent, zo'n beeld kunnen de mensen echt wel zelf bedenken. Bij een tekst over een huis met een winkel zie je dan een huis met een winkel. Als dat plezant getekend is, heb ik er niks op tegen. Maar ik vind het interessanter en prikkelender als de illustratie ambitieuzer is.’

Het werk van Paul Verrept heeft een duidelijke surrealistische tendens. Het is geen toeval dat in het woordeloze prentenboek Een tekening op reis (1995) een levensgroot schilderij van Margritte opduikt. Naar eigen zeggen heeft Verrept een afkeer van realistische prentenboeken. In Klein verhaal van de nacht (2000) vervaagt de grens tussen droom en werkelijkheid, realiteit en fantasie. Het verhaal speelt zich af in een bos tijdens een donkere nacht. Centraal staan de gedachten van een meisje, van wie het onduidelijk is hoe ze in het bos is terechtgekomen. Het verhaal bevat echo's van de sprookjes van Grimm (een donker bos met een lichtje in het donker) en ‘Het meisje met de zwavelstokjes’ van Andersen (het meisje wordt meegenomen door een engel). Dit laatste verhaal vormde voor Verrept een aanzet om zelf boeken te gaan maken. In Het meisje de jongen de rivier (2004) is op tekstueel gebied de invloed van Paul van

[pagina 2a]

[pagina 3]

Ostaijen aanwezig (met name het gedicht ‘Melopee’). De illustraties roepen herinneringen op aan de surrealistische kunst van Paul Delvaux.

Uit andere prentenboeken blijkt een sterk sociaal engagement, vaak met een absurd kantje. Mijnheertje Kokhals (2002) en Mijnheertje Kokhals krijgt bezoek (2003) zijn een aanklacht tegen de verzuring en de kille, individualistische samenleving. Na elke teleurstelling die het naïeve en goedhartige Mijnheertje Kokhals ervaart, moet hij hevig braken. Een even onverwacht verloop kent De dag dat mama even tijd had voor een kopje koffie (2003), waarin een mannetje uit de koffie springt en mama meeneemt voor een wandelingetje.

Verrept maakte ook illustraties bij dierenverhalen. Nog vrij traditioneel is Mag ik bij je slapen? (1994) waarin een kleine kangoeroe probeert te slapen in een hotel en 's nachts bij andere dieren aanklopt. Laika (2001), met tekst van Judith Herzberg, is een verhaal over een hond die zijn baasje kwijt is, verteld vanuit het perspectief van de hond. Hoewel het dier niet volledig is vermenselijkt, krijgt de hond in de illustraties toch menselijke trekjes: hij loopt rechtop en huilt. Het opvallendste dierenverhaal van Verrept is God (1999), want: ‘God is een konijn.’ De originele combinatie van prent en tekst maakt dit humoristische en tegelijkertijd filosofische werkje tot een van de geliefdste prentenboeken van de auteur.

Het meisje de jongen de rivier

Uitgegeven ter gelegenheid van het tienjarig schrijverschap van Paul Verrept vormt Het meisje de jongen de rivier (2004) een van zijn meest gedurfde en geprezen werken. Hij verzorgde zowel de tekst, een reeks prozagedichten, als de illustraties. Begin en eindpunt van het verhaal vormt een vis: ‘Ooit zwom een verdwaalde vis in de rivier van onze stad.’ Deze eerste zin signaleert meteen een belangrijk thema in het boek: het verdwaald zijn. Net als de vis is het meisje uit de titel verdwaald: ‘Door de oorlog was een meisje haar hele hebben en hou-

[pagina 4]

den kwijt. Ze had geen huis en geen kleren meer. Ze ging op weg, op zoek naar een beetje geluk.’ Dat geluk vindt ze bij de jongen, met wie ze de liefde bedrijft in een bootje op de rivier. Wat er daarna met hen gebeurt is onduidelijk: alleen hun bootje wordt gevonden, ‘van het meisje of de jongen vond niemand een spoor.’

Het thema van de traag vloeiende rivier doet denken aan ‘Melopee’ van de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen, van wie Paul Verrept verschillende gedichten illustreerde. Zowel tekst als illustraties kenmerken zich door humor en surrealisme. Wanneer de vis door drie verschillende mensen opgegeten is, denkt zijn hoofd: ‘Het loopt nog slecht met me af.’ Het verdwijnen van de jongen en het meisje vergelijkt Verrept in een treffende onomatopee met het oplossen van een bruistablet: ‘pssssssssssst.’

In de illustraties, vaak paginagrote aquarellen, experimenteert Verrept met verschillende stijlen en perspectieven, en dit meestal in een palet van blauw, wit en roze. De invloed van Vlaamse surrealisten als Paul Delvaux is onmiskenbaar. Net als het verhaal thematiseren de prenten eenzaamheid en ontmoeting: daar waar er nauwelijks enige aanraking bestaat tussen de leden van het gezin dat de vis opeet, vinden de jongen en het meisje elkaar in een innige omhelzing. Het meisje de jongen de rivier haalde als enige prentenboek de shortlist van de Gouden Uil voor het beste jeugdboek van 2004.

Waardering

Met name de drie prentenboekjes rond gedichten van Paul van Ostaijen werden in de Vlaamse pers goed onthaald. Jan Van Coillie loofde in Leesidee Jeugdliteratuur Verrepts sobere, sprekende stijl en zijn bijzondere composities. Ook Jen De Groeve prees de boekjes in een retrospectief artikel in De Leeswelp: ‘Het mag bepaald indrukwekkend genoemd worden welk verhaal hij in heldere, ongecompliceerde beelden onder de speelse bovenlaag van klank en ritme vandaan schilderde.’ Annemie Leysen roemde in De Morgen de subtiliteit van De kleine soldaat (2002) en de bevreemdende sfeerschepping in Het meisje de jongen de rivier (2004). Minder positief waren de reacties op Klein verhaal van de nacht (2000), dat ‘geforceerd en gekunsteld’ (Katrien Vloeberghs) en ‘vaag en een beetje zeurderig’ (Bert Van Molle) werd genoemd.

Rond God (1999), het humoristische prentenboek waarin een konijn benoemd wordt tot God, ontstond een kleine controverse. Volgens sommigen is het ‘een van de beste boekjes met een godsdienstige inslag’. In Frankrijk wilde men het echter uit sommige bibliotheken weren omdat het godslasterlijk zou zijn. Silvie Moors prees in Leesidee Jeugdliteratuur de illustraties als ‘een streling voor het oog’ en de tekst als ‘een fris geluid’.

[pagina 5]

Bibliografie

Geschreven en geïllustreerd door Paul Verrept

Mag ik bij je slapen? Hasselt, Clavis, 1994.

Een tekening op reis. Hasselt, Clavis, 1995.

Ik mis je. Hasselt, Clavis, 1998.

God. Hasselt, Clavis, 1999.

Klein verhaal van de nacht. Hasselt, Clavis, 2000.

De kleine soldaat. Hasselt, Clavis, 2002.

De dag dat mama even tijd had voor een kopje koffie. Hasselt, Afijn, 2003.

Het meisje de jongen de rivier. Hasselt, Afijn, 2004.

Geïllustreerd door Paul Verrept

Nady Gaens en Christa Geerts, Help ik heb een draak gezien! Poppenkastverhalen voor kinderen. Hasselt, Clavis, 1991.

Sylvia Vanden Heede, De huid van de beer. Tielt, Lannoo, 1994.

Patricia De Landtsheer, Licht uit! Spots aan! Hasselt, Clavis, 1994.

Liefste en meer inspirerende liefdesbrieven. Hasselt, Clavis, 1996.

Frie Joosten, Jan en vod. Antwerpen: Facet, 1996.

Paul van Ostaijen, Marc. Hasselt, Clavis, 1996.

Paul van Ostaijen, Sjimpansee. Hasselt, Clavis, 1996.

Paul van Ostaijen, Slaap. Hasselt, Clavis, 1996.

Karel Verleyen, Jaloers op een dode. Antwerpen, Epo, 1999.

Jo Raets, Floris en Blancefloer. Hasselt, Clavis, 1999.

Leen Van den Berg, Maskers. Hasselt, Clavis, 2000.

Judith Herzberg, Laika. Hasselt, Clavis, 2001.

Bart Meuleman, Mijnheertje Kokhals. Hasselt, Afijn, 2002.

Bart Meuleman, Mijnheertje Kokhals krijgt bezoek. Hasselt, Afijn, 2003.

Over Paul Verrept

Marita Vermeulen, ‘Eigenlijk ben ik gewoon een tekenaar’: Een portret van illustrator Paul Verrept. In: Leesidee Jeugdliteratuur, jaargang 8 (2002), nr. 3 (april), blz. 92-95. (interview)

Vlabin, VBC. Paul Verrept. In: Aangenaam: Documentatiemappen Jeugdauteurs en Illustratoren, jaargang 20 (2002). (recensies en interviews)

Jen De Groeve, Meegevoerd door Melopee. In: De Leeswelp, jaargang 10 (2004), nr. 4 (juni), blz. 178-79.

Annemie Leysen, Onder de maan schuift de lange rivier. In: De Morgen. 9-6-2004.

Website

www.paulverrept.be

68 Lexicon jeugdliteratuur
juni 2005