Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Klaas Verplancke

door Jan van Coillie

Klaas Verplancke is op 21 juni 1964 in het West-Vlaamse Zwevegem geboren. Als kind trok hij er met zijn opa op uit om aquarellen te maken in de buitenlucht. Hij volgde vier jaar publicitaire grafiek en fotografie aan het Sint-Lucasinstituut in Gent en belandde daarna in de reclamewereld. Zijn carrière als illustrator begon bij kindertijdschriften als Knuffel, Zonnestraal, Top en Stipkrant. In 1990 illustreerde hij zijn eerste boek, De verboden tuin van Gie Laenen.

Verplancke werkt fulltime als illustrator. Zijn werk wordt regelmatig geselecteerd voor tentoonstellingen; zelf organiseerde hij een reizende tentoonstelling van eigen werk onder de titel Van duim tot pink. Hij illustreerde ook een aantal boekjes voor Engelse uitgevers. In 1994 kreeg hij een bronzen Plantijn-Moretus legpenning.

Werk

In de illustraties die Verplancke maakte voor De verboden tuin was de invloed van Thé Tjong-Khing - zijn grote voorbeeld - nog duidelijk merkbaar in de realistische stijl met een vleugje mysterie. Andere invloeden waren afkomstig van Amerikaanse illustratoren als Steve Johnson en Chris van Allsburg en van stripkunstenaars als Boucq, Prado, Moebius en Mattotti.

De belangrijkste impuls voor zijn carrière kreeg Klaas Verplancke in april 1991 op de internationale kinderboekenbeurs van Bologna. Hij noemt het zelf een overrompelende ervaring die ertoe leidde dat zijn stijl persoonlijker werd. Hij ging experimenteren met verschillende technieken zoals waterverf, acryl, pastel en oliepastel, wasco, collage, ecoline en andere materialen die kleur, vorm en dimensie geven. Bij voorkeur werkt hij met pen, (kleur)potlood, waterverf en acryl.

Na Bologna ging Verplancke ook meer aandacht besteden aan de com-

[pagina 2]

positie van zijn prenten. Hij laat zich vooral inspireren door film en speelt vaak met kikvors- en vogelperspectief. Door licht- en schaduweffecten creëert hij sfeer en diepte. Kenmerkend is de overvloed aan details, waardoor zijn platen er meestal druk uitzien en uitnodigen om ze steeds opnieuw te bekijken. Na een reis naar Mexico in 1993 werd ook zijn kleurgebruik uitbundiger.

Verplancke illustreert zowel fictie als non-fictie. Wat fictie betreft heeft hij een uitgesproken voorkeur voor gekke, fantasierijke verhalen met een vleugje humor. Die voorkeur ontdekte hij toen hij in 1992 Piraat Jenny en haar gorilla van Henk van Kerkwijk illustreerde. ‘Met dit boek voelde ik voor het eerst dat een type verhaal op je illustratorenlijf kan geschreven staan [-]. Het verhaal was zo vol fantasie, pittoresk, met originele personages, humor en dramatiek...’

Vaak vertekent hij zijn figuren op een karikaturale, groteske wijze. Vooral de flinterdunne benen of poten vallen op. Kostelijk in Toeteloet (1994) zijn de kippen op hun hoge poten en met grappige, expressieve kopjes. Ook de kolossale lijven van veel volwassenen, de komkommerneuzen en de brede glimlach van oor tot oor zijn typerend voor Verplancke. Zijn decors krijgen door absurde vertekeningen soms iets surrealistisch.

Dat Verplancke ook andere genres dan het humoristische aankan, bewijzen zijn tere aquarellen in Het glazen masker (1992), een realistisch verhaal van Ed Franck over brandwonden; de dromerige prenten in Gedachten komen

[pagina 3]

in de nacht (1994) van Gil vander Heyden en de suggestieve collages van foto's en tekeningen in De koningin van de straat (1997) van Ed Franck.

Ook in zijn illustraties voor informatieve boeken of brochures voegt Verplancke allerlei visuele grapjes toe. Voor De toren (1994), met tekst van Marita de Sterck, maakte hij wervelende collages met fotomateriaal, knipsels en tekeningen. Alle dagen feest (1997), een boek van De Sterck over de godsdiensten in de wereld, maakte hij luchtiger door grappige details zoals het kleine mannetje dat een bijbel torst, groter dan hijzelf.

Klaas Verplancke maakt nooit zomaar tekeningen bij een verhaal. Hij voegt altijd iets toe. Het liefst verzint hij zelf personages, decors en kleuren. Daartoe biedt poëzie extra mogelijkheden. Bijzonder creatief zijn de surrealistische kleurenprenten in de bundel kinderverzen Een fruitje van zilver (1994) van Geert de Kockere. Ze zitten vol gekke invallen en getuigen van een ongeremde fantasie. Ook bezitten ze een sterke dynamiek. Doorkijkgaatjes in allerlei vormen maken de kijker extra nieuwsgierig. Verplancke doet veel meer dan de versjes vorm geven, hij interpreteert voortdurend, voegt toe, vult aan, verbindt versjes met elkaar en geeft ze op die manier iets extra's. Dat komt ook tot uiting in Waar woon jij, hond? (1998), met versjes van Hans Kuyper. Een hondje poept kubusjes en de verkoopster in de frietkraam ziet eruit als een reusachtige friet.

Zijn creativiteit kreeg vooral kansen in de samenwerking met schrijfster Marita de Sterck. Die werd na enkele boeken een echte wisselwerking, waarbij Verplancke's ideeën en suggesties een weerslag hadden op de uiteindelijke tekst. Als een logische volgende stap maakte hij in 1996 in z'n eentje twee kartonboekjes voor kleuters. In Wat doet baby? (1996) en Wat doet kip? (1996) moeten de kleuters zelf verbanden leggen tussen voorwerpen en handelingen en tussen voorwerpen of dieren en geluiden. De boekjes nodigen uit om te kijken, te benoemen, te raden en te lezen. De plaatjes ademen een speelse en knusse sfeer.

Waardering

De tekeningen van Klaas Verplancke worden bijzonder gunstig onthaald. Recensenten uiten vooral hun waardering voor de oorspronkelijke fantasie en de humor waarmee hij de boeken die hij illustreert een meerwaarde geeft. Ook zijn inlevingsvermogen in de de sfeer van een verhaal wordt geprezen.

Bibliografie

Door Klaas Verplancke geschreven en geïllustreerde boeken

Wat doet baby? Wielsbeke, De Eenhoorn, 1996.

Wat doet kip? Wielsbeke, De Eenhoorn, 1996.

Keuze uit door Klaas Verplancke geïllustreerde boeken

Gie Laenen, De verboden tuin. Tielt, Lannoo, 1991.

[pagina 4]

Gerda Van Cleemput, Wilde ganzen boven het ven. Tielt, Lannoo, 1992.

Henk van Kerkwijk, Piraat Jenny en haar gorilla. Tilburg, Zwijsen, 1992.

Ed Franck, Het glazen masker. [...], Clavis, 1992.

Geert de Kockere, Dag Lachemaan. Averbode, Altiora, 1993.

Dirk Musschoot, Televisie binnenstebuiten. Antwerpen, Houtekiet, 1993.

Marita de Sterck, De toren. Averbode, Altiora, 1994.

Geert de Kockere, Een fruitje van zilver. Wielsbeke, De Eenhoorn, 1994.

Geert de Kockere, Toeteloet. Wielsbeke, De Eenhoorn, 1994.

Gil vander Heyden, Gedachten komen in de nacht. Antwerpen, Houtekiet, 1994.

Riet Wille, Het Springtouw. Averbode, Altiora, 1994.

Linda van Mieghem, Kleuren tegen een tiran, Davidsfonds/Infodok, 1995.

Gerda van Cleemput, Simon in het land van Ut. Averbode, Altiora, 1996.

Riet Wille, Flore Flodder. Averbode, Altiora, 1996.

An Debaene, Midden in de winternacht, Davidsfonds/Infodok, 1996.

Kolet Janssen, Ik geloof dat ik geloof. Averbode, Altiora, 1997.

Frank Herzen, Een zoen in een pot. Tilburg, Zwijsen, 1997.

Marita de Sterck, Alle dagen feest. Tielt, Lannoo, 1997.

Ron Schröder en Marianne Busser, Het beste boodschappenboek. Tilburg, Zwijsen, 1997.

Judith Nichols en Klaas Verplancke, Knock, knock. Ladybird England, 1997.

Brenda Smith en Klaas Verplancke, Wake up, Charly Dragon. Scholastic London, 1997.

Mark de Bel, Het Boe-spook. Davidsfonds/Infodok, 1997

Ed Franck, De koningen van de straat. Antwerpen, Standaard Uitgeverij, 1997.

Veroniek Sanctbotin, Wat zie ik? Wielsbeke, De Eenhoorn, 1998.

Veroniek Sanctbotin, Wat trek ik aan? Wielsbeke, De Eenhoorn, 1998.

Hans Kuyper, Waar woon jij, hond? Tilburg, Zwijsen, 1998.

Over Klaas Verplancke

Marleen Wynants, Duo. In: Weekend Knack, 4-5-1994.

Jan van Coillie, Fantasie en humor zonder remmen. In: Jan van Coillie & Rita Ghesquiere, Uit de schaduw. Een beknopte geschiedenis van de West-Vlaamse en West-Faalse jeugdliteratuur. Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1996.

Aangenaam. Documentatiemappen van Vlaamse jeugdauteurs. Antwerpen, Vlaamse Bibliotheekcentrale, jaargang 15 (1997), nr. 3.

49 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1999