Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Ina van Velsen

door Janneke van der Veer

Ina van Velsen is op 11 september 1929 als Maria Johanna Janssen in Hilversum geboren. Net als haar vader hield ze ervan verhalen te verzinnen. Ze beschouwde dit als een hobby, naast haar werk als zweminstructrice en later lerares jazzballet.

Pas na haar huwelijk in 1947 is ze zich gaan toeleggen op het schrijven van boeken. Haar debuut, Gonnie en de wonderschelp, verscheen in 1948. In hetzelfde jaar volgde nog een meisjesboek, De zeven wensbloempjes. Ze gebruikte als pseudoniem Ina van Velsen, afgeleid van de voornaam van een vriendin en haar toenmalige woonplaats. Tot 1957 schreef ze onder die naam ongeveer twintig meisjesboeken.

Het leven van de schrijfster is niet over rozen gegaan. In 1969 verwoestte een brand al haar boeken, manuscripten en contracten. Elf jaar later was ze betrokken bij een vliegtuigongeluk op Tenerife. Ze lag zes maanden in coma. Als gevolg daarvan verdween een deel van haar herinneringen. De ‘periode Ina van Velsen’ is voor haar één duister gat geworden.

Na een diepe en langdurige inzinking begon ze eind jaren zeventig opnieuw te schrijven, aanvankelijk korte verhaaltjes en sprookjes die voorgelezen werden op scholen in de buurt. Onder het pseudoniem Carolien van Hoog publiceerde ze in 1979 Drie meisjes op de dolfijn. Enkele jaren later verschenen onder het pseudoniem Kees van Hoog zeven boeken over het duo Slimpie en Sloompie. Twee daarvan beleefden eind jaren tachtig onder haar meisjesnaam Ria Janssen herdrukken in grote oplages bij een andere uitgever. Aan het contact met haar vorige uitgever was door een nieuw uitgeefbeleid een eind gekomen. Voor een winkelketen schreef ze midden jaren tachtig een aantal

[pagina 2]

meisjesboeken onder het pseudoniem Jolanda van Velzen. Sindsdien zijn er geen boeken meer van haar verschenen. Ze houdt zich onder meer bezig met het verzorgen van boekbesprekingen op scholen voor voortgezet onderwijs in haar woonplaats IJmuiden.

Werk

De onder het pseudoniem Ina van Velsen gepubliceerde meisjesboeken, bestemd voor de leeftijdscategorie tien tot veertien jaar, gaan over onderwerpen die dicht bij huis liggen en herkenbaar zijn voor de lezers, zoals vriendschappen, logeerpartijen, perikelen op school, familierelaties en vakantiebelevenissen. Een enkele keer wordt een wat ingewikkelder probleem aangesneden. Inge zet de boel op stelten (1955) heeft bijvoorbeeld het leven van een voogdijkind als onderwerp.

De verhalen zijn eenvoudig maar soms wat rommelig van structuur. Ze zijn vlot geschreven, met veel dialogen. Er is een duidelijk onderscheid tussen goed en kwaad. In de meeste verhalen moet de hoofdpersoon een lastige situatie of karaktertrek overwinnen, wat uiteindelijk lukt. Zo leert de verwende Miep Bekkers in Een uit velen (1953) door haar vriendschap met een klasgenote dat de wereld niet alleen om haar persoontje draait.

In Marijke van de overkant (1954) gaat Marijke Hulst in verband met haar zwakke gezondheid een poosje




naar Texel. Niet alleen lichamelijk doet dit haar goed, ook geestelijk wordt ze er sterker door; haar verlegenheid en haar angst voor ‘het vreemde’ verdwijnen grotendeels. Ook Het nichtje van Meester Prik (1956) heeft als hoofdpersoon een meisje dat vanwege haar gezondheid een tijd elders woont.

De meisjesboeken die verschenen onder de pseudoniemen Carolien van Hoog en Jolanda van Velzen zijn voor het merendeel op dezelfde leest geschoeid. Het taalgebruik is wel aangepast aan de tijd.

Naast onderwerpen die ontleend zijn aan de realiteit komen in sommige boeken ook sprookjesachtige

[pagina 3]

en/of fantastische elementen voor, bijvoorbeeld in Gonnie en de wonderschelp en De zeven wensbloempjes. Helemaal op de fantasie gebaseerd is de Slimpie en Sloompie-serie, die verscheen onder het pseudoniem Kees van Hoog. Deze serie bevatten de avontuurlijke belevenissen van twee dorpsjongens, de ene lang en sloom, de andere klein en slim. Er komen ook bizarre uitvindingen en toverkunsten in voor. Ook in deze fantasieverhalen is de plot meestal eenvoudig. Humor, onder meer door het gebruik van bijnamen en bepaalde krachttermen (‘potmetperenmoes’) is in deze verhalen erg belangrijk. Op de titelpagina staat dan ook steeds vermeld: ‘voor alle jongens en meisjes die graag lachen’.

Waardering

De boeken van Ina van Velsen waren populair bij de lezers. De herkenbare onderwerpen, de vlotte stijl en het gezelligheidsaspect dat in elk verhaal aanwezig is, zullen daarbij een rol hebben gespeeld. Van een aantal titels verscheen in de jaren zestig een herdruk.

Het werk van Ina van Velsen is niet veel besproken. In De Kleine Vuurtoren en de Gids Boek en Jeugd komen geen besprekingen voor. Hieruit kan worden geconcludeerd dat haar boeken door de critici gerekend werden tot de triviale, niet erg aanbevolen jeugdlectuur.

Waarderende woorden over de schrijfster zijn te vinden in het Lectuur-Repertorium uit 1954: ‘Boeiende en paedagogisch verantwoorde lectuur voor meisjes.’ De besprekingen in de idil-gidsen uit de jaren vijftig zijn tamelijk neutraal van toon. Er wordt gesproken van aardige, gezellige verhalen waarin niet veel gebeurt en die soms oppervlakkig zijn. De kritiek uit deze hoek richt zich in hoofdzaak op het achterwege blijven van een duidelijk godsdienstig (d.w.z. katholiek) element. Over Marijke van de overkant wordt in de idil-gids van juli 1955 bijvoorbeeld opgemerkt: ‘Een niet onaardig verhaal met menig opvoedend trekje, dat echter nergens godsdienst betekent.’

Recensenten van het Bureau Boek en Jeugd van het nblc hebben zich op vergelijkbare wijze geuit. Soms verschillen de meningen. Zo zegt A. Nieuwenhuis over Rondom ‘'t Sparretje’ (1956): ‘Goed getroffen gezinssfeer’ en ‘Gezellig voortbabbelende stijl’. Over dat zelfde boek meldt recensente N. de Vries: ‘Oppervlakkig, wensvervullend, niet boeiend. Gemis aan karaktertekening.’

Het latere werk van Ina van Velsen c.q. Kees van Hoog, Carolien van Hoog en Jolanda van Velzen komt nergens voor in de vakliteratuur. Ook in kranten en weekbladen zijn geen besprekingen opgenomen.

[pagina 4]

Bibliografie

Keuze uit het werk

Gonnie en de wonderschelp. Met illustraties van Marian van den Nieuwenamstel. Hoorn, West-Friesland, [1948].

De zeven wensbloempjes. Met illustraties van Marian van den Nieuwenamstel. Hoorn, West-Friesland, [1948].

Miek en Riek van de woonschuit. Hoorn, West-Friesland, [1949].

Miesje. Met illustraties van Henk Zwart. Hoorn, West-Friesland, [1950].

Sonja gaat een andere weg. Met illustraties van Henk Zwart. Hoorn, West-Friesland, [1951].

Ans en Hans. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1952].

Een uit velen. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1953].

Wat wil je Wies? Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1953].

Hans en Hilda. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1953].

Hoera voor Hans de Wilde. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1954].

Marijke van de overkant. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1954].

Inge zet de boel op stelten. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1955].

Liëtte vliegt. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1955].

Het nichtje van Meester Prik. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1956].

Rondom ‘'t Sparretje’. Met illustraties van Hans Borrebach. Hoorn, West-Friesland, [1956].

Carolien van Hoog, Drie meisjes op de dolfijn. Met illustraties van Reint de Jonge. Alkmaar, Kluitman, [1979]. (Ook verschenen onder het pseudoniem Jolanda van Velzen. Met illustraties van Herry Behrens. Amsterdam, Hema, [1985].)

Kees van Hoog, Slimpie en Sloompie. Met illustraties van Will Berg. Heerhugowaard, Kluitman, [1981]. (Ook verschenen onder het pseudoniem Ria Janssen. Amersfoort, De Eekhoorn, [1989].)

Kees van Hoog, Slimpie en Sloompie in de superkar. Met illustraties van Will Berg. Heerhugowaard, Kluitman, [1981]. (Ook verschenen onder het pseudoniem Ria Janssen. Amersfoort, De Eekhoorn, [1989].)

Kees van Hoog, Slimpie en Sloompie en de wonderman. Met illustraties van Will Berg. Heerhugowaard, Kluitman, [1983].

Jolanda van Velzen, Drie meisjes in de sneeuw. Met illustraties van Herry Behrens. Hema, [1983].

Kees van Hoog, Slimpie en Sloompie en het flitsgeheim. Met illustraties van Will Berg. Heerhugowaard, Kluitman, [1984].

Kees van Hoog, Slimpie en Sloompie en de vliegende waterfiets. Met illustraties van Will Berg. Heerhugowaard, Kluitman, [1985].

Kees van Hoog, Slimpie en Sloompie en de bananeboot. Met illustraties van Will Berg. Heerhugowaard, Kluitman, [1985].

Jolanda van Velzen, Drie meisjes gaan logeren. Met illustraties van Herry Behrens. Amsterdam, Hema, [1985].

Kees van Hoog, Slimpie en Sloompie en het geheime vliegtuig. Met illustraties van Will Berg. Heerhugowaard, Kluitman, [1986].

Over Ina van Velsen

Joris Baers en Paul Hardy (red.), Lectuur-Repertorium, deel III. Antwerpen, Algemeen Secretariaat voor Katholieke Boekerijen, Vlaamsche Boekcentrale en Nederland's Boekhuis Tilburg, 1954, blz. 2905.

[anoniem], idil-gids voor jeugdlectuur, nr. 1, juli 1955, Tilburg.

A. Nieuwenhuis, Boekbesprekingen. Den Haag, nblc, Bureau Boek en Jeugd, 1956.

N. de Vries, Boekbesprekingen. Den Haag, nblc, Bureau Boek en jeugd, 1956.

44 Lexicon jeugdliteratuur
juni 1997