Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Guido Van Genechten

door Ria de Schepper

Guido Van Genechten is op 19 augustus 1957 geboren in Mol, België. Na de middelbare school volgde hij een opleiding tot graficus. Daarna werkte hij in een drukkerij. Toen hij ander werk moest zoeken, besloot hij zich toe te leggen op tekenen en schilderen. Hij debuteerde in 1995 met In het donker. Zijn doorbraak kwam in 1998 met het prentenboek Rikki, waarmee hij de internationale illustratorenwedstrijd Prijs van de stad Hasselt won. Het boek is in twintig landen uitgeven en ook verscheidene van zijn andere boeken zijn veelvuldig vertaald. Van Genechten werkt fulltime als illustrator. Hij maakt vooral eigen prentenboeken. Daarnaast illustreert hij voor de peuter- en kleutertijdschriften Dopido en Doremi van uitgeverij Averbode, en voor enkele Franse tijdschriften van de uitgeverij Bayard Presse.

Werk

Guido Van Genechten is een auteur-illustrator die zich uitsluitend richt op peuters en kleuters. Hij maakt kartonboeken en prentenboeken. Daarin beeldt hij belangrijke ervaringen en emoties van kleuters uit in een eenvoudige verhaallijn. Zijn debuut In het donker (1995) gaat over een jongetje dat tijdens een autorit zijn angst voor het donker projecteert op een knuffelbeer. Het boek is met zijn drukke platen en inhoudelijke uitweidingen niet representatief voor het werk van de auteur.

Van Genechten zocht hierna duidelijk naar een sobere stijl en een helder verhaal dat zich concentreert op één inhoudelijk aspect. Een voorbeeld is Nieuwe laarzen (1997). Jan is dolblij met zijn nieuwe laarzen en probeert ze op allerlei manieren uit. Hij stapt, schopt, klimt, rent, springt en danst er vrolijk mee rond. Grote vlakken, opvallende kleuren en stevi-

[pagina 2]

ge zwarte contourlijnen typeren de tekenstijl in dit boek. Die stijl kenmerkt ook de andere boeken over Jan, zoals Mijn papa (1998). Wat is voor een kleuter leuker dan ravotten met zijn vader? Het spelplezier straalt van de prenten, nu eens in stil genieten, dan weer in intens in de rondte vliegen of uitbundig springen. In Lieve mama (1999) speelt Jan verstoppertje met zijn moeder. Hij zoekt haar overal in het huis en verstopt zich ten slotte zelf als moeder voorzichtig de trap afkomt. Met Bij oma en opa (2002) voltooide Van Genechten de cyclus over Jan en zijn naaste familieleden. Het boek toont de liefdevolle relatie tussen grootouders en hun kleinkind tijdens een logeerpartij. In elk van deze boeken kiest Van Genechten resoluut het standpunt van de kleuter. Hij toont opeenvolgende scènes en beperkt zich tot de essentie in een overzichtelijk beeld met expliciete emoties. Het verhaal is voor jonge kinderen steeds heel herkenbaar en de sfeer is warm en ontspannen. De typering van de personages en het decor zijn traditioneel in deze met waterverf, kleurpotlood, pastel en inkt gemaakte prenten.

Het winnen van de Prijs van de stad Hasselt in 1998 betekende voor Guido Van Genechten de start van een wereldwijde carrière. De rechten voor Rikki (1999) werden bij verschijnen onmiddellijk aan het buitenland verkocht. Sindsdien is het konijntje met het slappe oor geliefd bij kinderen in heel wat Europese landen en ook in Korea, Japan en Amerika. Rikki is anders dan de andere konijntjes en wordt dan ook gepest. In Rikki probeert hij zijn oor op allerlei manieren recht te krijgen maar dat lukt niet. Pas als hij zichzelf aanvaardt zoals hij is, kan hij zich weer in de groep vertonen. De andere konijntjes zijn blij met zijn terugkeer want zonder Rikki was het leven saai. In Rikki durft (2001) gaat Rikki een uitdaging aan: alleen buiten slapen in een tent. Vriendschap willen sluiten en verliefd zijn komen aan bod in Rikki en Anni (2000). Het socialiseren in een groep is uitgewerkt in Rikki en zijn vriendjes (2003). De witte, zwarte, bruine en grijze konijntjes kennen leuke spelletjes die ze alleen met

[pagina 3]

soortgenoten spelen. Een gevlekt konijntje wordt uitgesloten maar Rikki slaagt erin om alle konijntjes samen te laten spelen. De boodschap is in elk van de Rikki-boeken speels verpakt in overzichtelijke, zwartomlijnde prenten met kleurrijke konijntjes. De realistische en inleefbare emoties van Rikki staan centraal. Telkens leert het konijntje iets over zichzelf of helpt hij anderen. In Rikki wil een kerstboom (2004) leert hij zijn vader om, als een kleuter, zonder remmingen te genieten van spelen in de sneeuw.

De vijf boeken over Rikki zijn in dezelfde lijn uitgewerkt met gouache op millimeterpapier. Soms is de ondergrond zichtbaar, wat reliëf geeft aan de prenten. Van Genechten schildert vanuit verschillende perspectieven maar de decodeerbaarheid van de prenten door kleuters staat steeds voorop. Hij werkt graag met grote vlakken en stopt er diepte in door lichte kleurnuances aan te brengen, grove borstelstreken zichtbaar te laten of door gebruik te maken van verschillende achtergronden, gescheurde papiersnippers en collages.

Dat er verschillende soorten billen zijn, heel veel soorten slapers en dat je op veel verschillende manieren kunt knuffelen is te zien in Het grote billen-boek (2000), Het grote slaap-boek

[pagina 4]

(2001) en Het grote knuffel-boek (2003). Deze drie boeken hebben een analoge opbouw. Ze gaan uit van de leefwereld van de kleuter Jos, stappen daarna over naar de dierenwereld en keren dan terug bij Jos. Iedereen heeft twee billen maar als Jos op zijn potje gaat is dat niet hetzelfde als wanneer een giraf, een olifant of een kip dat zou doen. Jos gaat slapen met zijn knuffels maar er zijn dieren die op hun rug, hun buik of ondersteboven slapen. Jos knuffelt graag met zijn mama en papa en ook dieren knuffelen op een bepaalde manier. De illustraties zijn geschilderd op krantenpapier dat verknipt werd en geschikt tot een sober, wat ruw afgewerkt geheel.

Van Genechten bouwt niet voort op het succes van één reeks maar probeert geregeld nieuwe technieken uit of gaat op zoek naar andere invalshoeken. Klein wit visje speelt de hoofdrol in drie peuterboeken. De steunkleur van de illustraties is zwart, met daarop collages van het witte visje en van een omgeving met veel kleur. De kleurenvlakken zijn geverfd, gestempeld of gesponsd, wat voor een zekere textuur zorgt. De schikking is uitgekiend sober en strak door de afgeknipte lijnen. Het diepzeegevoel van een klein visje dat in de grote, donkere oceaan dierenvriendjes ontmoet, werkt wonderwel. De thema's zijn voor peuters heel herkenbaar: je mama zoeken in Klein wit visje (2004), je vriendjes dag zeggen




voor je naar huis gaat in Klein wit visje is zo blij (2004) en vriendjes uitnodigen op je verjaardagsfeestje in Klein wit visje wordt groot (2005). Zoals vaker in dit soort boekjes voor peuters zit er ook een leerelement in verwerkt, namelijk kleuren ontdekken, voorzetsels gebruiken en tegenstellingen herkennen.

Ook uit Hoe Tito zijn neus kwijtspeelde (2002) kunnen kleuters iets leren. De kleine clown Tito raakt bij het jongleren zijn rode, ronde neus kwijt. In de neuzenwinkel probeert hij neuzen in allerlei vormen maar niets past. Als hij naar zichzelf leert kijken hoe hij er zonder een rode neus uit-

[pagina 4a]

[pagina 5]

ziet, vindt hij de neus terug. In Tito tovenaar (2005) moet de onzekere Tito de stap zetten om in de leer te gaan bij de grote tovenaar Hecko. De boeken over Tito hebben geen of minder opvallende contourlijnen dan vroeger werk van Van Genechten. De figuren zijn fijner en minder afgerond.

De thematiek van jezelf ontdekken en aanvaarden zit in beide boeken, maar ook in de Rikki-boeken en in ander werk van Van Genechten. Kleine stapjes zijn soms heel belangrijk voor peuters en kleuters. Van Genechten probeert rond die kinderlijke beleving zo authentiek mogelijk een eenvoudig verhaal op te bouwen. In Kleine Kangoeroe (2005) is het thema de moeder-kindrelatie. Moeder Kangoeroe stimuleert Kleine Kangoeroe om haar buidel te verlaten en de sprong naar de buitenwereld te wagen. Als hij dat uiteindelijk doet, blijft moeder beschermend dichtbij. Van Genechten koos hier opnieuw voor een collage van tekeningen, ditmaal met tientallen kleine stukjes.

IJsje

De liefdevolle band tussen moeder en opgroeiend kind heeft Van Genechten nergens zo liefelijk getekend als in Omdat ik zoveel van je hou (2003) en Het geheim van IJsje (2004). In het eerste boek weet het ijsbeertje IJsje al heel wat over zijn leefomgeving. Toch vraagt hij zijn moeder honderduit over alles en nog wat. In het tweede boek werkt IJsje stiekem aan een geheim. Zijn moeder kijkt oogluikend toe als hij telkens probeert weg te komen. Dan blijkt dat IJsje in sneeuw een evenbeeld van hemzelf en zijn mama heeft gemaakt. De prenten tonen een witte wereld met gelig-witte ijsberen en een blauwe of lila lucht. IJsje is nieuwsgierig en olijk, moeder is steeds tastbaar dichtbij en heeft het beste met hem voor. De ijsberen, en dan vooral IJsje, zijn innemend schattige personages. Door ‘flocking’ kreeg IJsje een fluwelig zachte vacht, wat de aaibaarheidsfactor van de boeken verhoogt.

Waardering

Ook al haalt Guido Van Genechten hoge verkoopcijfers in binnen- en buitenland, toch komt hij weinig aan bod in overzichten en analyses van het werk van Vlaamse illustratoren. Vaak lijkt zijn werk te gemakkelijk en te commercieel. Hij volgt de trend van artistieke, vernieuwende illustraties niet en concentreert zich op de communicatie met de jonge lezer. In een interview met Marita Vermeulen voor De Leeswelp vertelt hij hoe hij zich in zijn werk op één cruciale emotie wil concentreren. ‘Ik wil die emotie van de eerste tot de laatste bladzijde op een geloofwaardige en authentieke manier treffen.’ Hij ziet kinderen als ‘volwaardige gesprekspartners die een heel gamma aan emotionele ervaringen hebben’ en daar wil hij ze op aanspreken.

[pagina 6]

Zijn boeken worden meestal wel gerecenseerd. Veelal wijst men op de grote herkenbaarheid van de verhalen en op de eenvoudige opbouw van de prenten met hun zwarte contourlijnen. Veelvuldig vallen termen als ‘schattig’, ‘vertederend’, ‘vrolijk’ en ‘kleurrijk’. Sporadisch worden de traditionele personages en setting bekritiseerd of wordt gewezen op een gebrek aan originaliteit. Toch laat Van Genechten zich niet vastpinnen op het succes van een figuurtje of een reeks. Hij zoekt naar andere invalshoeken, creëert nieuwe hoofdfiguren en past zijn technieken telkens aan.

Bibliografie

Door Guido Van Genechten geschreven en geïllustreerd

In het donker. Hasselt, Clavis, 1995.

Ik heb iets vreemds gezien vandaag. Mechelen, Bakermat, 1996.

Anna in de sneeuw. Hasselt, Clavis, 1996.

Van top tot teen (meisje). Hasselt, Clavis, 1997.

Van top tot teen (jongen). Hasselt, Clavis, 1997.

Stil. Mechelen, Bakermat, 1997.

Oren dicht. Mechelen, Bakermat, 1997.

Nieuwe laarzen. Hasselt, Clavis, 1997.

Haha. Mechelen, Bakermat, 1997.

Daag. Mechelen, Bakermat, 1997.

Wie zie je? Mechelen, Bakermat, 1998.

Wat zie ik? Mechelen, Bakermat, 1998.

Mijn papa. Hasselt, Clavis, 1998.

Kom maar binnen. Hasselt, Clavis, 1998.

Rikki. Hasselt, Clavis, 1999.

Rikki miniboekje. Hasselt, Clavis, 1999.

Rikki en Anni miniboekje. Hasselt, Clavis, 1999.

Muis ging eens op wandel. Hasselt, Clavis, 1999.

Lieve mama. Hasselt, Clavis, 1999.

Rikki en Anni. Hasselt, Clavis, 2000.

Jonni. Hasselt, Clavis, 2000.

Het grote billen-boek. Hasselt, Clavis, 2000.

Het grote-billen miniboekje. Hasselt, Clavis, 2000.

Rikki durft. Hasselt, Clavis, 2001.

Ona speelt. Hasselt, Clavis, 2001.

Ono slaapt. Hasselt, Clavis, 2001.

Ono kleedt zich aan. Hasselt, Clavis, 2001.

Ona eet. Hasselt, Clavis, 2001.

Het grote slaap-boek. Hasselt, Clavis, 2001.

Het grote slaap-boek miniboekje. Hasselt, Clavis, 2001.

Blackie. Hasselt, Clavis, 2001.

Rikki. Hasselt, Clavis, 2002.

Rikki: Knuffel en mini-boekje. Hasselt, Clavis, 2002.

Piep, zei Bruno. Hasselt, Clavis, 2002.

Is dit een slak? Mechelen, Bakermat, 2002.

Is dit een poes? Mechelen, Bakermat, 2002.

Hoera! Mechelen, Bakermat, 2002.

Hoe Tito zijn neus kwijtspeelde. Hasselt, Clavis, 2002.

Bravo! Mechelen, Bakermat, 2002.

Bij oma en opa. Hasselt, Clavis, 2002.

Rikki en zijn vriendjes. Hasselt, Clavis, 2003.

Omdat ik zoveel van je hou. Hasselt, Clavis, 2003.

Het grote knuffel-boek. Hasselt, Clavis, 2003.

Klein wit visje. Hasselt, Clavis, 2004.

Klein wit visje is zo blij. Hasselt, Clavis, 2004.

Klein wit visje telt tot 11. Hasselt, Clavis, 2004.

Het geheim van IJsje. Hasselt, Clavis, 2004.

Adriaan en de taart. Hasselt, Clavis, 2004.

Rikki wil een kerstboom. Hasselt, Clavis, 2004.

Kleine Kangoeroe. Hasselt, Clavis, 2005.

Klein wit visje wordt groot. Hasselt, Clavis, 2005.

Tito tovenaar. Hasselt, Clavis, 2005.

Kiekeboe, Max! Hasselt, Clavis, 2005.

In de speeltuin. Hasselt, Clavis, 2005.

De fiets van Max. Hasselt, Clavis, 2005.

Omdat ik zoveel van je hou, pop-up. Hasselt, Clavis, 2005.

[pagina 7]

Door Guido Van Genechten geïllustreerde boeken (selectie)

Sine van Mol, Vrijdag de dertiende. Mechelen, Bakermat, 1996.

Sine van Mol, Een nijlpaard met een bult. Mechelen, Bakermat, 1996.

Willy Verheyde en Bert Appermont, Wiebe viert feest. Mechelen, Bakermat, 1997.

Willy Verheyde en Bert Appermont, Wiebe in de bergen. Mechelen, Bakermat, 1998.

Willy Verheyde en Bert Appermont, Wiebe zingt en springt. Mechelen, Bakermat, 1999.

Luk Depondt, Clown durft.... Mechelen, Bakermat, 1999.

Luk Depondt, Sneeuwman kan.... Mechelen, Bakermat, 2000.

Luk Depondt, Spook wil.... Mechelen, Bakermat, 2000

Willy Verheyde, Wiebeliedjes van de bergen. Mechelen, Bakermat, 2001

Brigitte Minne, Muis is veel te klein. Averbode, Altiora, 2001.

Willy Verheyde, Wiebe wil geen afval. Mechelen, Bakermat, 2002.

Over Guido Van Genechten

Peter Verbruggen, Konijntje met slap oor verovert de wereld. In: Het Laatste Nieuws, 25/26-3-2000.

Jos Walda, De prentenboeken van Guido Van Genechten. In: JSW, jaargang 86 (2001), nr. 2.

Annemie Willemse, Rikki, waar kom jij vandaan? In: Kinderen Creatief, september 2003.

Jakobien Huisman, Guido Van Genechten: ‘Voor kleuters zijn de prenten absoluut het belangrijkst. Ze léven daarin.’ In: ECI, september 2003.

Truusje Vrooland-Löb, Werken voor kleine fans. In: Leeskraam, 2004, nr. 2.

Marita Vermeulen, ‘Geloofwaardigheid daar gaat het om’. In: De Leeswelp, jaargang 11 (2005), nr. 6.

Willy Schuyesmans e.a.. In: 20 jaar Vlaamse jeugdliteratuur, VSVJ v.z.w., 2004. (cd-rom)

Website

www.guidovangenechten.be

70 Lexicon jeugdliteratuur
februari 2006