Lexicon van de jeugdliteratuur

John Rowe Townsend

door Marianne Boswerger

John Rowe Townsend werd in 1922 geboren in een arm gezin in Leeds, een industriestad in het noorden van Engeland. Hij studeerde Engelse letterkunde aan de Universiteit van Cambridge en maakte naam als journalist bij verschillende Engelse kranten. Op verschillende manieren houdt hij zich bezig met jeugdliteratuur: hij schrijft jeugdboeken, recenseert ze en publiceert over jeugdliteratuur. Hij zet zich erg in om jeugdliteratuur een internationaler karakter te geven.

The Intruder kreeg in 1969 de Carnegie Medal en in 1970 de Zilveren Pen van het English Centre of International P.E.N. en de Boston-Horn Book prijs. De verfilming van The Intruder won in 1972 de Harlequin Award voor het beste amusementsprogramma voor kinderen. Noah's Castle werd in 1980 verfilmd.

Jeugdboeken

Townsends carrière als journalist heeft bijgedragen tot zijn uitgesproken belangstelling voor klasseverschillen. In al zijn boeken schetst hij personages met een duidelijke en functionele achtergrond en status: kinderen uit lagere sociale milieus. De verhalen, die als uitgangspunt de alledaagse werkelijkheid hebben, hebben een duidelijke spanningsopbouw en een directe verteltrant. Een belangrijk thema in zijn werk is het contrast noord - zuid (koud - warm, donker - licht, enz.), twee polariteiten die niet zonder elkaar kunnen maar vaak botsen. Met de beschrijving van het landschap en de sociale omgeving weet de auteur een beklemmende sfeer op te roepen. Hij schrijft realistisch, kiest zelf geen partij en verdoezelt niets. Daardoor zijn de personages individuen en worden zijn verhalen zeer indringend. Uit zijn boeken spreekt dat diegenen die geworteld zijn in een structuur, die ergens bijhoren, overleven en dat de sociale omgeving de eigen identiteit beïnvloedt. De personages zijn aan het ontdekken wie ze zijn en wat ze willen.

Het duidelijkst blijkt dit in De Indringer, een verhaal over de 16-jarige Arnold Haithwaite wiens identiteit volledig bepaald wordt door wat hij is en waar hij is. Arnold is wadgids in een klein, heel besloten dorp; een buitenechtelijk kind zo goed als geadopteerd door Ernest, die misschien zijn grootvader is. Een buitenstaander met grootse plannen om het dorp te veranderen, beweert dat híj́ Arnold Haithwaite is. Dit brengt bij Arnold een identiteitscrisis teweeg. Maar Arnold is diep geworteld in het dorp, wat tot gevolg heeft dat de indringer uiteindelijk het onderspit delft.

Over schrijven voor kinderen

In een interview in The Pied Pipers zegt Townsend dat een auteur zowel vakman als communicator moet zijn. Hij schrijft niet bewust voor kinderen, maar omdat hij weet dat veel kinderen zijn boeken lezen, houdt hij wel rekening met hun ervaringswereld. Hij gaat ervan uit dat kinderen individuen zijn die uit een boek halen wat hen zelf het meeste aanspreekt.

Over jeugdliteratuur

Townsend heeft verschillende boeken en artikelen gepubliceerd. De belangrijkste hiervan zijn Written for Children en A Sense of Story. In Written for Children geeft hij een chronologisch overzicht van Engelstalige auteurs, illustratoren en boeken van ca. 1840 tot 1970. In het voorwoord bepleit hij onder andere dat jeugdliteratuur beoordeeld moet worden naar literaire maatstaven. A Sense of Story is een inleiding op het werk van 19 contemporaine Engelstalige auteurs, wier werk Townsend behandelt volgens literaire normen.

Bibliografie

Lexicon jeugdliteratuur
september 1982