Lexicon van de jeugdliteratuur

Monique Thijssen

door Jan de Zanger

Monique Thijssen werd op 4 juni 1935 in Rijswijk geboren. Zelf zegt ze dat ze door een rusteloos ouderlijk huis en door de oorlogstijd weinig schoolopleiding heeft gekregen: niet meer dan drie achtereenvolgende jaren lager onderwijs.

Als vijftienjarige trok zij naar Frankrijk, waar haar vader zich na zijn scheiding in de Dordogne gevestigd had. Die landstreek is in haar beste boeken het decor.

Op haar achttiende jaar trouwde Monique Thijssen met een chemicus, op haar negentiende kreeg zij het eerste van haar drie kinderen. Sinds die kinderen op eigen benen staan zwerft zij, bij voorkeur door Frankrijk.

Haar eerste publikaties verschenen in de jaren zestig in weekbladen; haar debuut in boekvorm, Joan, verscheen in 1973.

Werk

Monique Thijssen werd zich van haar schrijverschap bewust, toen de brieven die zij als tiener vanuit Frankrijk aan familie en vrienden in Nederland schreef, steeds langer werden en het karakter van complete verhalen kregen. Haar ‘Brieven uit Normandië’ werden in de jaren zestig in het damesweekblad Eva gepubliceerd, ongeveer gelijktijdig met de verhalenserie ‘Polletje’, die in wekelijkse afleveringen met illustraties van Wim Bijmoer in Televizier verscheen.

Monique Thijssen schrijft voor kinderen en voor volwassenen, al heeft zij als jeugdboekenschrijfster een veel grotere bekendheid gekregen.

In de jaren 1973-1975 publiceerde Monique Thijssen vier jeugdromans over het meisje Joan en haar vrienden. Het zijn spannende, vlot leesbare boeken, door de uitgever aangekondigd als ‘meisjesboeken-nieuwe-stijl’, om-

dat ze het zoetige van het traditionele meisjesboek zouden missen. Vernieuwend zijn ze echter alleen in zoverre, dat het optreden van meisjes in deze boeken niet altijd overeenstemt met het vertrouwde meisjesgedrag. De grenzen tussen meisjes- en jongensboek vervagen hierdoor enigszins.

Met De Kneukels van de Makkeheide (1977) sloeg Monique Thijssen een nieuwe weg in. Dit verhaal voor lezers van negen jaar en ouder beschrijft de onvrede van een groepje kinderen met het gedrag van hun onderwijzer; zij ontvoeren zijn hond om hem te dwingen zijn klas menswaardiger te behandelen. De schrijfster behandelt dit gegeven in een humoristisch, spannend verhaal, waarin rolpatronen nadrukkelijker dan in de Joan-boeken doorbroken worden en waaruit de jonge lezer vooral de indruk krijgt dat hij niet onmondig is, dat hij het gedrag van volwassenen niet altijd lijdzaam hoeft te ondergaan en dat hij best voor zijn eigen rechten mag opkomen.

Ook De jongen met het litteken (1980), voor lezers van twaalf jaar en ouder, is opgebouwd rondom de gedachte dat het zin kan hebben te vechten voor je toekomst. De vijftienjarige Michael Pommier wordt Pompom de Rafel genoemd naar het grote rafelige litteken op zijn gezicht. Bij de brand die de boerderij van zijn ouders verwoestte, is hij voor het leven getekend, niet alleen door dit zichtbare litteken, maar ook door de minder zichtbare wonden, die de dood van zijn moeder en van zijn hond in hem heeft achtergelaten. Zijn vader, Papajo, is er nog erger aan toe; hij kan de moed niet opbrengen om zijn bestaan opnieuw op te bouwen. Dat kan Pompom wel, daarbij geholpen door zijn vriendin, het zigeunermeisje Andrea, en daardoor durft ook Papajo het leven weer aan.

Rondom haar boek Juni September (1981), heeft Monique Thijssen zelf enige opschudding veroorzaakt. Haar uitgever beschouwde het als een adolescentenroman, waardoor het in de boekhandel en de bibliotheek in veel gevallen bij de kinder- en jeugdboeken kwam te staan. Monique Thijssen verstuurde in november 1981 een persbericht aan ‘literatuurcritici, boekverkopers en lezers van Nederland’, waarin zij zegt ‘zich van dit alles een barst’ te schrikken. Zij meent met Juni September een volwassen roman te hebben geschreven, gegoten in een volwassen literaire vorm.

Juni September is een meisje van achttien jaar, levend in een vreemde liefde - haatverhouding tot haar bazige moeder, balancerend op de rand van volwassenheid. Moeder en dochter leven in een geïsoleerd gemeenschapje met een paar mensen die aan de zelfkant van de samenleving geraakt zijn en door de moeder zijn opgevangen. Door gebeurtenissen en gesprekken krijgt vooral het meisje Juni gestalte in haar groei naar zelfstandigheid, waardoor de betiteling

adolescentenroman zeker niet misplaatst is.

Waardering

De Joan-boeken van Monique Thijssen hebben weinig belangstelling van critici getrokken. Die kwam pas bij De Kneukels van de Makkeheide, waarover de recensenten nogal verdeeld oordeelden. De een noemde het een boek dat van onwaarschijnlijkheden aan elkaar hangt, de ander prees de subtiele uitwerking van de karakters en de dialogen.

Minder verdeeld zijn de critici over De jongen met het litteken, dat unaniem geprezen werd om de inhoud: het vechten voor een eigen toekomst. Een enkele recensent vond daarnaast dat de poëtische stijl van de schrijfster de vaart uit het verhaal haalt; anderen vonden die stijl juist een zeer te waarderen pluspunt.

De eenmansactie van de schrijfster om Juni September uit de kinderboekenhoek te halen heeft ervoor gezorgd, dat sommige critici het boek nauwkeuriger geanalyseerd hebben dan anders wellicht het geval geweest zou zijn. Hun oordeel is niet onverdeeld gunstig: de hoofdpersoon wordt scherp en met gevoel getekend, waardoor veel meisjes van vijftien jaar en ouder zich erin zullen herkennen, maar de overige personages blijven typen, terwijl er in de handeling teveel toevalligheden zitten.

Bibliografie

10 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1986