Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Anne Rutyne

door Jan van Coillie

Anne Rutyne, pseudoniem van Viviane Truyens, is op 14 juni 1961 in Antwerpen geboren. Ze studeerde sierkunsten en scheikunde en werkte als bejaardenhelpster in haar woonplaats Schoten. Toen een bejaarde man haar een spannend verhaal vertelde over de Kelten, ontstond het idee voor haar eerste jeugdboek: De nacht van de dondergoden. Ze debuteerde ermee in 1985. Sindsdien is ze geboeid door verdwenen beschavingen. Reizen, een van haar grote hobby's, combineert ze met het bezoeken van historische plaatsen en musea. In 1993 werd haar sf-verhaal Het vrieskind met de Samuelprijs bekroond.

Werk

Anne Rutyne heeft een uitgesproken voorkeur voor het historische verhaal. Ze zegt hiermee een alternatief te willen bieden voor de saaie en gebrekkige geschiedenislessen op school. Met haar boeken probeert ze dat onderwijs aan te vullen en in te kleuren. Bewust schrijft ze over onbekende of bijna vergeten volkeren: de Kelten in Bretagne en Belgica, de Chimu's in Peru en de Scythen ten noordoosten van de Zwarte Zee. Ze besteedt veel aandacht aan de cultuur van deze stammen. De jonge lezers komen van alles te weten over de goden, de eet- en drinkgewoonten, de druïden en de krijgskunst van de Kelten; over de offers, de verering van de maan en de goudsmeedkunst van de Chimu's; en over de paarden, de rechtspraak en de sieraden van de Scythen. Zo probeert ze de lezers waardering bij te brengen voor deze ‘barbaarse’ culturen.

[pagina 2]

Om de aantrekkingskracht van haar verhalen te verhogen werkt Anne Rutyne historische gebeurtenissen om tot spannende avonturen. Ze kiest steeds voor een woelige periode waarin het ene volk bedreigd wordt door het andere: de Kelten door de Romeinen, de Chimu's door de Inca's, de Scythen door de Perzen. Ze is vooral geboeid door de overlevingsdrang van mensen.

In elk verhaal is het lot van de held innig verbonden met dat van zijn volk. Er is steeds sprake van een dubbele spanningsboog: hoe zal het aflopen met de held, hoe met zijn volk? Telkens komt de held sterker en volwassener uit de strijd tevoorschijn, zonder dat hij de ondergang van zijn volk kan afwenden. Om vaart in het verhaal te brengen, last Anne Rutyne spannende gebeurtenissen in: gevangenneming door de vijand, vlucht door de moerassen, schipbreuk, een val in een grafkelder, een godsoordeel met dodelijk gif, wrede veldslagen, enzovoort.

Even belangrijk als de historische informatie vindt Rutyne de mogelijkheden tot identificatie die hedendaagse jongeren in haar verhalen kunnen vinden. De hoofdfiguren zijn geen stereotiepe helden, maar jonge mensen op weg naar de volwassenheid. Ieder van hen heeft een verantwoordelijke positie en spant zich in om de in hem of haar gestelde verwachtingen in te lossen. Allen kennen ze momenten van zwakte en angst. Via de personages brengt Anne Rutyne waarden over. De jonge Kelt Aradylef helpt zijn volk door zijn zienersgaven, maar vooral ook door moed en trouw. De kleine Scyth Acarun overwint zijn minderwaardigheidsgevoel door slimheid en wilskracht en door zijn talent als goudsmid. De eigenzinnige Sarmatische prinses Sasja doorstaat gevaren en ontberingen voor haar geliefde. Het is ook de liefde die Trith, de jonge raadsheer van Vercingetorix, moed en troost geeft wanneer Gallië brandend ten onder gaat. Zijn ware roeping vindt hij pas wanneer hij zijn rivaal en vijand kan vergeven.

De verhalen van Anne Rutyne hebben een snel, meeslepend ritme door de overwegend korte zinnen en de flitsende dialogen. Om het historische kader kleur te geven, hanteert ze een rijke woordenschat. De spanning voert ze kundig op door een sterk begin en momenten vol geheim en dreiging.

Het vrieskind

In haar bekroonde roman Het vrieskind verruilt Rutyne het verleden voor de toekomst. Haar hoofdthema's en benaderingswijze blijven evenwel hetzelfde. Centraal staat de moeizame zoektocht van de jonge held naar zijn diepste innerlijk en dus naar volwassenheid. De zeer intelligente Peter is de enige die de mensheid redden kan van de totale ondergang door het vreselijke violetvirus. Als hij zelf ook wordt aangetast,

[pagina 3]

vriest men hem in. Meer dan duizend jaar later wordt hij ontdooid. De wereld heeft echter geen lessen getrokken uit het verleden. De Flets worden onderdrukt door de machtige Tritenen. Enkele Flets zien Peter aan voor de langverwachte Voorloper. Wanneer een nieuwe oorlog losbarst, wordt hij naar de profeet Johan gebracht. De tocht is vol gevaren, maar Peter vindt bij de profeet met vallen en opstaan zijn ware roeping. Hij ontdekt de liefde, leert vergeven en herstelt zo zijn band met God.

Het boek refereert voortdurend aan onze eigen tijd en confronteert de jongeren met levensgrote vragen naar de zin van geweld, ziekte, dood, macht, God en uiteindelijk met zichzelf. Het is met name dankzij de religieuze dimensie dat het boek bekroond werd met de Samuelprijs.

Waardering

De nacht van de dondergoden, het debuut van Anne Rutyne, kreeg veel aandacht. Tilly Stuckens sprak in De Standaard van een opmerkelijk debuut, uitmuntend gedocumenteerd. Andere recensenten prezen de vlotte taal en de goede vermenging van historische informatie en avontuur. Er waren ook kritische geluiden. Zo oordeelde Chris Versteylen in Lektuurgids dat de personages in schetsen bleven steken en dat het dagelijks leven van de Kelten onvoldoende werd genuanceerd.

Tegenstrijdige beoordelingen




bleven de boeken van Anne Rutyne begeleiden. Waar de ene criticus de historiciteit en de karaktertekening evenwichtig vond, vond een andere die te schematisch of stereotiep. Merkwaardig is het vrijwel helemaal ontbreken van recensies over Het vrieskind, zeker gezien de bekroning. Karel Segers noemde de onderscheiding in Het belang van Limburg terecht, maar had zich gestoord aan sommige fantastische personages,

[pagina 4]

die te ver af zouden staan van de wereld van jongeren. Ook ergerde hij zich aan enkele religieus geïnspireerde passages in Het vrieskind.

Bibliografie

Jeugdboeken

De nacht van de dondergoden. Met illustraties van Nelly Verboven. Hasselt, Clavis, 1985.

De strijd tegen de zonnekinderen. Met illustraties van Liesbeth Jonckheere. Hasselt, Clavis, 1986.

De bedreigde steppen. Antwerpen, Standaard, 1988.

Brandend Gallië. Antwerpen, Standaard, 1990.

Het vrieskind. Antwerpen, Unistad, 1993.

Over Anne Rutyne

Hilde Masui, Schrijversdebuut Anne Rutyne. In: De Bond, 26-10-1984.

Tilly Stuckens, De trouw aan de stam. In: De Standaard, 21-8-1985.

Chris Versteylen, De nacht van de dondergoden. In: Lektuurgids, jaargang 32 (1985), nr. 10.

Karel Segers, Eerste Samuelprijs voor Anne Rutyne. In: Het Belang van Limburg, 17-3-1993.

Jan Van Coillie, An Rutyne. In: Jeugdboekengids, jaargang 86 (1994), nr. 8.

39 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 1995