Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Rie Reinderhoff

door Margreet van Wijk

Marie Louise Reinderhoff, geboren op 10 april 1903, komt uit een kunstenaarsfamilie. Haar vader schilderde en haar moeder was een bekend violiste. Ze is geboren en getogen in Den Haag. Ze is autodidact, want afgezien van een paar maanden tekenles die ze zelf als weinig zinvol heeft ervaren, heeft ze geen kunstzinnige opleiding gevolgd. Zij was in de gelegenheid om haar eerste werk aan Rie Cramer en C. Jetses voor te leggen; hun lovende woorden waren reden om door te gaan.

Werk

Sinds haar eerste opdracht, het illustreren van een schoolboekje (1930), heeft Rie Reinderhoff veel opdrachten gekregen. Ze werkte voor verschillende uitgevers en illustreerde schoolboekjes, kinderboeken, romans en sprookjes. Verder tekende ze voor kalenders en briefkaarten. Ook droeg ze bij aan kranten en tijdschriften, onder andere Trouw (de plaatjes bij een puzzelrubriek) en De vrouw en haar huis (mode-ontwerpen). Daarnaast vervaardigde ze uit hout gezaagde figuren. Veel opdrachten kreeg ze ook van particulieren, vooral voor het maken van portretten.

Toen ze 65 jaar werd, nam ze geen illustratie-opdrachten meer aan. Wel ging ze door met tekenen en schilderen en ze begon met het restaureren van schilderijen.

In principe aanvaardde Rie Reinderhoff vele soorten opdrachten. In haar veelzijdigheid voelde ze zich verwant aan Midderigh-Bokhorst en aan de door haar bewonderde Rien Poortvliet.

Haar stijl veranderde niet wezenlijk in de loop der jaren. Ze kreeg de gelegenheid om haar eigen visie te volgen en is daarin zichzelf trouw gebleven.

Voor de illustraties bij een verhaal koos ze zoveel mogelijk de actiemomenten in het verhaal. Daarbij werkte ze nauwgezet, met aandacht voor de juistheid van details. Ze bereidde zich grondig voor. Meestal ontwierp ze ook de band en het stofomslag voor de door haar te illustreren boeken.

Ze vindt het belangrijk dat haar werk ‘zuiver’ is. Inderdaad zijn haar tekeningen in het algemeen helder, duidelijk en overzichtelijk, met duidelijke contouren; ze beperkt de toon- en schaduw-effecten. Soms gebruikte ze een raster, zoals in enkele delen van Goud-Elsje van Mas de Lange-Praamsma (1948). Ze plaatste de belangrijkste figuren vaak op een centrale plek. De paarden bijvoorbeeld uit Fulco de Minstreel van C. Joh. Kieviet (1935) krijgen niet alleen door hun houding en wapperende manen zo-

[pagina 2]

[pagina 3]

veel vaart, maar ook door de richting waarin ze getekend zijn: ze draven recht op de toeschouwer af. Door de zorg voor details lijken sommige platen overvol. En doordat voor- en achtergrond vaak op dezelfde manier behandeld werden, boetten sommige tekeningen aan helderheid in, zoals bijvoorbeeld het tafereel op de binnenplaats van Het slot op den Hoef (C. Joh. Kieviet (1937) en de markt in Indië in De ongeschreven roman van M.A.N. Renes-Boldingh (1949).

In het laatst genoemde boek tekende Reinderhoff echter ook vaak uitsluitend datgene waar het volgens haar om ging. In haar tekening van Line voor het huis van haar deftige tantes, of van een hand die een bloem in de Bijbel legt, liet ze de ruimte daaromheen vrijwel helemaal wit. Daardoor kwamen de elementen van de tekening wat los van elkaar te staan, maar overzichtelijk is het wel.

Opvallend is de zorg waarmee ze kleding en interieur tekende. Het feit dat ze ook als mode-ontwerpster actief was, zal hiertoe hebben bijgedragen. Zie de zeer nauwkeurig getekende klederdracht in Kinderen van Holland (1983).

Voor haar platen in kleur maakte Rie Reinderhoff altijd aquarellen. Deze techniek leent zich bij uitstek voor afbeeldingen met vloeiende lijnen en zachte tinten. Haar platen zijn daardoor sprookjesachtig en dromerig, niettemin ook weer vrij gedetailleerd. Zie bijvoorbeeld de heel fijn uitgewerkte




platen in Lezen leeren in sprookjesland (1930, acht delen) en de drie delen van Sprookjes uit alle landen (Anton Coolen, 1941-1959). Laatstgenoemde uitgave bevatte zowel zwart-wit- als kleurenillustraties. Elk sprookje begint met een versierde initiaal en werd voorzien van kop- en sluitstuk.

Het kleurgebruik in de platen van Parcifals graaltocht van F.C.J. de Los (1940) diende ter versterking van het contrast tussen licht en duisternis, tussen goede en slechte machten. De Graalkoningin bijvoorbeeld is een lichte stralende figuur, het ideaalbeeld van een edele vrouw.

Zowel de uitgevers als de auteurs van de boeken die Reinderhoff illustreerde, lieten regelmatig blijken dat ze ingenomen waren met haar teke-

[pagina 4]

ningen, waarover ook in boekbesprekingen vaak waarderend werd geschreven.

Bibliografie

Keuze uit het door Rie Reinderhoff geïllustreerde werk voor volwassenen

Dola de Jong, Gastvrouw in het groot. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1939.

Anton Coolen, Sprookjes uit alle landen, Den Haag, H. Philip Kruseman, 1941.

Anton Coolen, Nieuwe sprookjes uit alle landen. Den Haag, H. Philip Kruseman, 1953.

Anton Coolen, Sprookjes uit alle landen, deel III. Den Haag, H. Philip Kruseman, 1959.

M.A.M. Renes-Boldingh, De ongeschreven roman. Nijkerk, Callenbach, 1949.

Dr. F.C.J. Los, Parcifals graaltocht. Vrije bewerking naar het Middeleeuwse epos van Wolfram von Eschenbach. Rotterdam, A. Voorhoeve, 1949 (2e druk).

M.A.M. Renes-Boldingh, Mozes een geroepene. Rotterdam, A. Voorhoeve, 1949 (2e druk).

C.Th. Jongejan-de Groot, De groene kamer, Nijkerk, Callenbach, 1951.

Maria de Lannoy, Clara Maria. Nijkerk, Callenbach, 1952.

M.A.M. Renes-Boldingh, Het geheim van de gouden sleutel. Nijkerk, Callenbach (ca. 1955).

Keuze uit de door Rie Reinderhoff geïllustreerde kinderboeken

Lezen leeren in sprookjesland. Methode voor het aanvankelijk lezen door R. van Engelen, J. Eigenhuis en Joh. Klasens (8 delen). Rotterdam, N.V. Nijgh en Van Ditmar, 1930.

Sobat Amat, mijn vriendje Amat. verteld door Oom Pol. Amsterdam, Arbeiderspers, 1931.

S. Franke, Djojo uit de Kampong. Amsterdam, H.J.W. Becht, 1935.

F. de Clercq Zubli, 't Rimboekind. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1935.

C. Joh. Kieviet, Fulco de Minstreel. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1935 (6e druk).

C. Joh. Kieviet, Het slot op den Hoef. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1939 (7e druk).

Dick Laan, De raad van zeven. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1938 (2e druk).

Dick Laan, Het geheim van den zwarten monnik. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1939 (2e druk).

Mark Twain, Prins en bedelknaap. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf (ca. 1938).

Freddy Hagers, Het clubhuis ‘de crocus’. Alkmaar, Kluitman, 1939.

Sanne van Havelte, Onder de mimosa's. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf 1938.

Sanne van Havelte, In den storm. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1939.

Max de Lange-Praamsma, Goud Elsje. Nijkerk, Callenbach, 1947. (Reinderhoff illustreerde ook de vele volgende delen van de Goud-Elsje serie, vele malen herdrukt later met een ander omslag.)

C.M. van den Berg-Offermans, Als een droom. Nijkerk, Callenbach, 1950.

A.D. Hildebrand, Olaf kan alles, een verhaal over IJsland. Amsterdam, Meulenhoff, 1951.

Max de Lange-Praamsma, De reis naar de Rijn van Ries en Rob. Nijkerk, Callenbach, 1951.

Nel Verschoor-van Vlis, Een neger in het dorp. Nijkerk, Callenbach, 1955.

C. Joh. Kieviet, In den Otter, Amsterdam, Van Holkema en Warendorf, 1956 (7e druk).

Max de Lange-Praamsma, Marlieske. Nijkerk, Callenbach, 1960. (Reinderhoff il-

[pagina 5]

lustreerde ook de andere delen van de serie.)

Kinderen van Holland, rijmpjes en versjes bij prentjes van vroeger. Amsterdam, Omega boek, 1983.

12 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 1986