Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Ann Pilling

door Jacques Vos

Ann Pilling werd op 17 oktober 1944 in Lancaster geboren in een gezin waarin veel belangstelling bestond voor literatuur en andere kunstvormen. Ze studeerde Engelse taal- en letterkunde aan de universiteit van Londen. Nadat ze was afgestudeerd, heeft ze een aantal jaren gewerkt als lerares. Ze stelde een tweetal bloemlezingen samen met verhalen ‘die kinderen graag lezen’. In de tweede bundel was ook een verhaal van haarzelf opgenomen. Onder de naam Ann Cheetham schreef ze vervolgens een aantal griezelverhalen. In 1984 kwam haar eerste jeugdboek uit, The Year of the Worm (Het jaar van Garnaal). Voor haar tweede jeugdboek Henry's leg (Het verkeerde been) kreeg zij de Guardian Award. Vooral door dit boek is Ann Pilling bekend geworden. Het feit dat dit boek verfilmd is, zal daaraan hebben bijgedragen.

Ann Pilling woont met haar man en twee zonen in Oxford.

Werk

De boeken van Ann Pilling behoren tot het genre ‘avonturenverhaal’. De hoofdpersonen in haar boeken zien zich geconfronteerd met (volwassen) misdadigers. Stan, de hoofdpersoon uit Opgejaagd, wordt op zijn vlucht uit het pleeggezin waar hij is ondergebracht, achtervolgd door de misdadige compagnon van zijn pleegvader, omdat deze denkt dat Stan een belangrijk pakje in zijn rugzak heeft meegenomen. Henry uit Het verkeerde been heeft een plastic been van een etalagepop gevonden. Voor dit been heeft een groepje misdadigers uitermate veel belangstelling. Peter (‘Garnaal’) uit Het jaar van Garnaal weet een bende

[pagina 2]

boeven te ontmaskeren die het op eieren van zeldzame vogels heeft voorzien.

De hoofdpersonen in haar boeken zijn jongens van ongeveer twaalf, dertien jaar. Deze jongens groeien over het algemeen niet op in welvarende gezinnen. Vaak is er ook sprake van onvolledige gezinnen. Frankie uit het gelijknamige boek woont met zijn broer - Mike, maar Frankie noemt hem Smeerlap - bij zijn vader, die hard moet werken om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. De vader van Henry is bij een vriendin gaan wonen. Zijn moeder heeft een simpel baantje. De vader van Garnaal is gestorven en zijn moeder heeft haar oude beroep weer opgenomen: zij heeft een patatzaak. En Stan ten slotte groeit op in een pleeggezin waar hij het vreselijk vindt. Hij loopt weg om een nieuw huis te vinden bij zijn oudere broer die in Ierland woont.

De armoede maakt dat de hoofdpersonen in de boeken veelal op zoek zijn naar manieren om aan geld te komen. Henry vindt een originele oplossing: hij verzamelt doodgereden egels die hij aan een bioloog wil verkopen. Omdat de eigen koelkast het elk moment kan begeven, sluit hij een deal met de rijke buurjongen Patrick Snell. De egels kunnen worden bewaard in de koelkast van de familie Snell. Frankie heeft een krantenwijk genomen. Hij wil geld verdienen om een eigen kamertje te kunnen inrichten. Hij moet namelijk zijn kamer delen met Smeerlap.

De hoofdpersonen in de boeken van Pilling zijn zeker geen machoachtige types, noch wat hun uiterlijk noch wat hun gedrag betreft. Over Garnaal schrijft zij bijvoorbeeld: ‘Hij was klein, bleek en zenuwachtig. Hij liep nooit midden in de gang, maar sloop langs de kant, bang om een schop te krijgen.’ En over Robert, de hoofdpersoon uit Het teken van de leeuw geeft zij de volgende informatie: ‘Robert was dertien, een magere slungel met schoenmaat 46, een grote neus en een wilde bos haar.’

Ann Pilling laat haar hoofdpersonen niet bij de pakken neerzitten. Ze laat zien dat ook voor jongens die in niet zulke beste omstandigheden moeten opgroeien, betere tijden kunnen aanbreken. Op grond van deze ‘boodschap’ noemt een aantal critici haar boeken niet vrij van moralisme.

Het verkeerde been

Henry Hooper woont met zijn moeder in een groot, maar vervallen huis. Omdat zijn vader bij een vriendin is ingetrokken is er te weinig geld om het huis op te laten knappen. Zijn moeder moet hard werken om aan de kost te komen, ze heeft daardoor nauwelijks tijd voor hem. Henry bouwt een eigen wereld om zich heen: hij verzamelt heel veel oude rommel die hij in zijn kamer opslaat.

Op een avond vindt hij bij een

[pagina 3]

warenhuis een plastic been van een etalagepop. Dat wordt het pronkstuk van zijn verzameling ‘rommel’. Maar vanaf dat moment gebeuren er vreemde dingen: een zwerver, Berooide Ben, wil het been van hem kopen, er wordt bij hem ingebroken en hij wordt achtervolgd. Het blijkt dat een dievenbende een deel van de buit van een diefstal in het been van een etalagepop heeft gestopt toen ze (bijna) werden betrapt. Zij denken nu dat Henry dat been mee naar huis heeft genomen. Dat is echter niet het geval, zij zitten achter het verkeerde been aan.

Henry weet het andere (goede) been met de buit terug te vinden. Hij is uit de zorgen: hij krijgt 800 gulden beloning. Hij heeft nu nog maar één wens: ‘Henry keek naar zijn ouders. Hij hield van hen allebei. Als papa nu maar hier zou blijven! Dat was wat hij het liefst had van alles. Dat was het enige dat hij al die tijd had gewild.’

Opgejaagd

Stan wil na een aantal pleeggezinnen en opvanghuizen naar een plek waar hij zich wel veilig voelt en waar hij zelf kan bepalen hoe hij zijn leven wenst in te richten. Hij loopt weg bij zijn ‘tante’ Marjorie. Hij gaat op zoek naar zijn halfbroer Sid, die op een boerderij in Ierland is ondergebracht. Aanvankelijk weet hij niet dat de man van zijn pleegmoeder, Victor, een pakje met harddrugs in zijn rugzak heeft verstopt. (Victor werd door de politie achtervolgd en moest het pakje ergens kwijt.) Een mede-bendelid, Julius, achtervolgt Stan op zijn tocht naar de haven van Liverpool. Het eerste deel van het boek beschrijft de achtervolging. Steeds weet Stan op het nippertje te ontsnappen. Om in leven te blijven moet hij soms stelen, wat hij maar nauwelijks met zijn geweten in overeenstemming weet te brengen.

Aan boord van de veerboot naar Ierland komt aan de achtervolging een einde. Julius wordt gearresteerd. Daarna begint als het ware een twee-

[pagina 4]

de verhaal. Stan is op de verkeerde boot terechtgekomen: hij gaat niet naar Ierland, maar naar Ulster. Daar komt hij terecht in een groep van de ira. Ann Pilling geeft een zeer realistisch, hard beeld van het doen en laten van deze groep. Na een mislukte actie wordt een deel van de groep doodgeschoten. Stan wordt liefdevol opgenomen door een aantal monniken in een klein klooster. Zij kennen toevallig het pleeggezin waarin Sid is ondergebracht. Het blijkt dat er in dit gezin ook wel een plaatsje is voor Stan.

Waardering

Veel critici waarderen de boeken van Ann Pilling vooral om het aspect ‘spanning’. Een recensent schrijft over Het verkeerde been bijvoorbeeld: ‘Vlot en glashelder geschreven, waardoor het verhaal leest als een wervelwind. Levendige recht voor zijn raap taal, waar de grappige vergelijkingen over elkaar buitelen.’ Een andere bespreker gebruikt de kwalificatie ‘bloedjespannend’.

Andere critici hebben wel oog voor dit aspect, maar verwijten Ann Pilling dat zij moralistisch schrijft. Esther Bootsma schrijft in Trouw onder meer: ‘De boeken van de Britse schrijfster Ann Pilling doen sterk aan ‘De Vijf’ van Enid Blyton denken. Pilling voegt wat meer moralisme toe, maar haar boeken zijn vooral spannende avonturenromans over kinderen die met volwassen misdadigers te maken hebben. ‘En over Robert, de hoofdpersoon uit Het teken van de leeuw, schrijft Casper Markesteijn in het Leids Dagblad dat deze een soort sociaal werker is. Hij kwalificeert het boek als ‘melodramatisch’.

Ook over het taalgebruik denkt niet iedereen hetzelfde. In besprekingen worden aanduidingen gebruikt als: ‘slecht taalgebruik’, ‘moeilijke beeldspraak’, ‘veel clichés’.

Bibliografie

In het Nederlands vertaalde jeugdboeken

The year of the Worm (1984): Het jaar van Garnaal. Vertaald door Ank van Wijngaarden. Met illustraties van Ruud Bruijn. Amsterdam, Ploegsma, 1988.

Henry's Leg (1985): Het verkeerde been. Vertaald door Simone Kramer. Met illustraties van Ruud Bruijn. Amsterdam, Ploegsma, 1987.

Stan (1988): Opgejaagd. Vertaald door Ank van Wijngaarden. Met illustraties van Andrew Schlüter. Amsterdam, Ploegsma, 1989.

On the Lion's Side (1989): Het teken van de leeuw. Vertaald door Liesbeth Teixera de Mattos. Met illustraties van Erik Bosch. Amsterdam, Ploegsma, 1990.

Our Kid (1989): Frankie. Vertaald door Simone Kramer. Met illustraties van Magda van Tilburg. Amsterdam, Ploegsma, 1991.

Over Ann Pilling

Meet a Puffin Person: Ann Pilling. In: Puffin Post (1987), nr. 13, pag. 9-15.

Esther Bootsma, Spannende avonturen lijken op die van ‘De Vijf’. In: Trouw, 3-1-1990.

Casper Markesteijn, Een kind als sociaal werker. In: Leids Dagblad, 19-9-1990.

36 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 1994