Lexicon van de jeugdliteratuur

Willy Petillon

door Sylvia Dornseiffer

Willy Petillon werd als Hendrika Willemina Mulder op 23 juni 1883 geboren in Vlissingen. Zij is de dochter van Harm Mulder en Willemina Catrina Idsinga. Haar jeugdjaren bracht zij door in Amsterdam en Den Haag. Op haar achttiende jaar verhuisde de familie naar Zutphen en twee jaar later naar Groningen.

Daar werkte zij als vrijwilligster bij de Provinciale Groninger Courant. Op 21-jarige leeftijd trouwde zij met de journalist A.F. Petillon. In 1912 vertrok het gezin naar Parijs, alwaar A.F. Petillon in 1915 overleed. Willy Petillon vestigde zich met drie kleine kinderen in Den Haag en hertrouwde met de journalist en kinderboekenschrijver A.B. van Tienhoven. Van hem scheidde zij in 1929. Uit dit huwelijk had zij twee kinderen. Het gezin verhuisde in 1937 naar Amersfoort. In 1944 werd het huis door bommen verwoest en vluchtte het gezin naar Friesland. Op 13 april 1948 overleed Willy Petillon in Den Haag.

Werk

In Daalders Wormcruyt met suycker vertelt Willy Petillon over haar leven. Als kind van acht jaar weet zij al zeker dat zij schrijfster wil worden. De wijze waarop zij zichzelf typeert doet sterk denken aan de hoofdpersonen in haar meisjesboeken: zelfbewuste, leergierige en bovenal ‘frisse’ bakvissen: ‘Ik groeide op tussen een stel jongens en had weinig vriendinnetjes, want die vonden mij of te wild of te “saai” omdat ik veel en graag las en niet gaf om kookfornuisjes en serviesjes en handwerkdoosjes en kleren en alle dingen, waarmee meisjes gelukkig plegen te zijn.’

Zij vertelt verder dat zij op jeugdige leeftijd al de wereldliteratuur leest en dat haar eerste echtgenoot haar stimuleert kinderboeken te schrijven. Ook in haar meisjesboeken is dikwijls sprake van een oudere man (later de echtgenoot), die het meisje begeleidt en stimuleert.

Haar eerste jeugdboek De lotgevallen van een bengel is een jongensboek en verschijnt in 1908. Haar eerste meisjesboek, Ina en haar moeder, verschijnt pas in 1918, na de dood van haar echtgenoot. In Ina en haar moeder heeft Willy Petillon veel van haar eigen ervaringen verwerkt. Het boek is opgedragen aan haar dochtertje. Ook Moeders Oudste uit 1920 is in feite een autobiografisch boek, waarin net als in Ina en haar moeder het wel en wee van een eenouder-gezin wordt geschetst.

Tot 1940 verschijnt ieder jaar tenminste één boek. Na de oorlog wil zij de draad weer oppakken. ‘Nog veel werk hoop ik te mogen doen, al zal het misschien niet altijd jeugdwerk zijn. De bron stroomt opnieuw.’ Haar eerste jeugdboek na de oorlog is Als Bladeren op de wind, dat in 1947 verschijnt.

Ina en haar moeder

De moeder van Ina is een jonge weduwe. Haar oudste en jongste kind zijn ziekelijk en verblijven in een sanatorium. De moeder, die als journaliste de kost verdient, en het achtjarige dochtertje Ina hebben een heel speciale band, die vaak niet door de ‘stijve’ en ‘ouderwetse’ buitenwacht wordt begrepen. Door Ina krijgt zij kennis aan de oudste broer van Ina's vriendinnetje; een jonge dokter. De moeder trouwt met hem, geeft haar baan op en met z'n allen verhuizen ze naar het gezonde Drentse platteland.

Moeders oudste

Frans Hoogwinkel, de hoofdpersoon in Moeders oudste, is de oudste van vijf kinderen van een vaderloos gezin. Het gezin heeft het niet breed. De voogd staat erop dat Frans naar de kweekschool gaat, maar Frans heeft literaire aspiraties. Zij wordt daarin gesteund door haar leraar Nederlands, die haar ten slotte ten huwelijk vraagt. ‘Bij hem mag zij alles schrijven wat ze maar wil en zal ze nooit voor een klas gesleurd worden.’ Beide boeken illustreren hoe de schrijfster haar eigen verdrietige omstandigheden als uitgangspunt neemt voor wensdromen, die in het verhaal waar worden.

Waardering

Willy Petillon was een produktief en destijds populaire schrijfster van boeken voor opgroeiende meisjes. In zijn historisch-critisch overzicht plaatst Daalder haar in de periode 1920-1940 als een schrijfster van neutrale lectuur die blijvend aandacht verdient. Volgens het Lectuurrepertorium, een uitgave van het algemeen secretariaat voor katholieke boeken uit 1952, bevatten haar boeken voor de rijpere jeugd soms minder stichtelijke toestanden,

welke door de schrijfster worden afgekeurd. Critici uit die jaren, zoals Marie Schmitz en C.M. van Hille-Gaerthè zijn van mening dat zij vlot, smaakvol en met kennis van zaken schrijft, maar zij moeten ook toegeven dat de boeken diepgang missen en op den duur irriteren door het onvermijdelijke cliché-matige happy-end. Toch zijn ze het erover eens dat enkele boeken boven het oppervlakkige amusementsverhaal uitstijgen en zelfs nieuwe elementen - zoals het avontuur - aan de meisjeslectuur toevoegen. Vooral de verhalen waarin Petillon haar liefde voor het dier en haar enthousiasme voor de paardensport verwerkt behoren tot de meest geslaagde.

De boeken van Petillon missen de humor van tijdgenote en collega-schrijfster Cissy van Marxveldt. Ze zijn ‘braver’ en bevatten een uitgesproken opvoedkundige boodschap, waardoor ze nu een ouderwetse indruk maken.

Als hoofdredactrice van het meisjestijdschrift Meisjesleven (1933-1936) was zij in de gelegenheid nog sterker het opvoedkundige element in redactionele voorwoorden, rubrieken en verhalen te benadrukken. Meisjes houdt zij een sportieve levenshouding voor door veel aandacht te schenken aan paardensport, tennis, hockey en dergelijke. Verhalen van haarzelf en onder andere Cissy van Marxveldt worden afgewisseld door wijze spreuken van Cats, Bilderdijk en Vondel en informatieve artikeltjes over muziek, boeken en handwerken. Uit haar werk - dat niet meer herdrukt en gelezen wordt - blijkt dat Willy Petillon gelooft in een opvoeding die kinderen stimuleert in het ontplooien van hun talenten.

Bibliografie

20 Lexicon jeugdliteratuur
juni 1989