Lexicon van de jeugdliteratuur

Scott O'Dell

door Toke Hofman

Scott O'Dell is geboren in Los Angeles, Californië, op 23 mei 1903. Na een universitaire studie, onder andere in Rome, neemt hij tijdens de tweede wereldoorlog dienst bij de Amerikaanse luchtmacht. In 1948 trouwt hij met Jane Rattenbury. Na een lange en succesvolle carrière als journalist, historicus en schrijver voor volwassenen, besluit hij rond 1960 verhalen voor kinderen te gaan schrijven.

Het werk van O'Dell wordt internationaal gewaardeerd. Zo heeft hij in 1961 de Newbery Medal gekregen voor Het eiland van de blauwe dolfijnen en in 1972 de Hans Christiaan Andersenprijs voor zijn gehele oeuvre.

Zelf heeft Scott O'Dell in 1982 de Scott O'Dell Award for Historical Fiction ingesteld. Deze prijs van 5000 dollar wordt jaarlijks uitgereikt als aanmoediging voor Amerikaanse auteurs die verhalen schrijven over de historie van de Verenigde Staten.

Werk

In zijn kinderboeken heeft Scott O'Dell zich voornamelijk toegelegd op het historisch verhaal. Hij beperkt zich daarbij tot de geschiedenis van de Verenigde Staten, met name het zuidwesten ervan, zijn geboortestreek. Hoewel hij door zijn keuze voor dit genre verwant is aan 19e-eeuwse auteurs van de historische roman als Walter Scott en Dumas, weet O'Dell de literaire mogelijkheden van een historisch verhaal zowel inhoudelijk als structureel op een eigentijdse wijze te benutten.

In al zijn verhalen vertelt een ik-figuur de gebeurtenissen. Vanuit dat perspectief raakt de lezer op de hoogte van diens ervaringen en emoties, waardoor hij op een indringende wijze bij het verhaal betrokken wordt. De kracht van O'Dell schuilt in zijn vermogen zich te verplaatsen in de leefen denkwereld van zijn ik-figuren. Of dat nu een Indiaans meisje, een jonge cartograaf uit de 16e eeuw, of een parelvisser is, zij spreken, denken en voelen vanuit hun eigen wereldbeeld.

Scott O'Dell is een geëngageerd schrijver. Zijn besluit om voor kinderen te gaan schrijven, komt voort uit zijn behoefte om de mening van zijn lezers te beïnvloeden. Toch beschouwt hij zichzelf niet als een schrijver voor kinderen, maar als een schrijver van verhalen die ook door kinderen gelezen worden. Zijn thematiek heeft hijzelf omschreven met: I've written against the gun, waarbij ‘the gun’ niet alleen oorlogsgeweld betekent: iedere vorm van eigenbelang waardoor het leven en welzijn van mensen en dieren wordt aangetast, wordt door Scott O'Dell aan de kaak gesteld.

Kinderboeken

In Het eiland van de blauwe dolfijnen vertelt Karana, een Indiaans meisje, haar waar gebeurde geschiedenis. De woede van O'Dell op de nietsontziende wijze waarop jagers de gevangen dieren afslachten, wordt in dit verhaal indirect, maar daarom niet minder fel, verwoord.

Het goud van Cíbola is qua compositie geen eenvoudig boek. De voortdurende wisseling in het verhaal van heden naar verleden en omgekeerd en het grote aantal verhaalfiguren, vergen van de lezer wel enige inspanning. Centraal motief in dit verhaal is de goudkoorts. Ook de ik-figuur, de vijftienjarige kaarttekenaar Esteban, raakt in de ban van het goud, maar als hij uiteindelijk beseft wat de gevolgen daarvan zijn, komt hij tot bezinning. De verteller beschrijft vanuit een andere fase in zijn leven de eerder beleefde gebeurtenissen, waardoor zijn psychologische ontwikkeling des te scherper wordt belicht.

Zing naar de maan Navaho speelt zich af tussen 1863 en 1865. Een Navahomeisje geeft een haast poëtische impressie van de wijze waarop haar volk leeft. Dit idyllische bestaan wordt dan ruw verstoord, doordat ze als slavin wordt verkocht. Nadat ze heeft weten te ontvluchten, wordt ze gedwongen de verschrikkelijke tocht mee te maken naar Fort Sumner, die in de geschiedenis bekend is geworden als ‘the Long Walk’. Opnieuw blijkt dat Scott O'Dell het opneemt voor de zwakke, weerloze partij.

Bibliografie

2 Lexicon jeugdliteratuur
juni 1983