Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Mirjam Mous

door Hilly Appel

Mirjam Mous is geboren op 7 november 1963 in het Noord-Brabantse plaatsje Made. Als enig kind las zij veel en ze wilde al heel jong schrijfster worden. Ze studeerde aan de Pedagogische Academie en ging werken op een school voor kinderen met sociaal-emotionele problemen in Breda. Naast haar werk volgde ze een opleiding Buitengewoon Onderwijs. In haar vrije tijd schreef ze. In 1998 debuteerde ze met Monsters mollen!. Nog in hetzelfde jaar verscheen een tweede boek, De juf is een heks. Sindsdien produceert ze in hoog tempo nieuwe titels.

Naast het schrijven bleef Mirjam Mous een tijd lang parttime werken. Twintig jaar stond ze voor de klas, voordat ze in augustus 2005 fulltime schrijfster werd. Het werken op school leverde haar veel inspiratie. Zo kon ze het boek Alle Dagen Hartstikke Druk (2004), over een jongen met adhd, schrijven door haar jarenlange ervaring met zulke kinderen. Omdat ze merkte dat veel leerlingen boeken maar saai vinden, schreef ze snelle, grappige verhalen in eenvoudige taal, om hen toch tot lezen te verleiden. De rode draad in haar werk is dan ook de liefde voor het lezen: ‘Omdat ik zelf zo gelukkig word van lezen, wil ik het liefst alle jongeren en kinderen ook aan het lezen krijgen. Dus luister ik goed naar de doelgroep en schrijf ik boeken die zo verschillend zijn dat er voor iedereen wel iets tussen zit.’

Behalve van lezen en schrijven houdt Mirjam Mous erg van reizen. Een favoriete bestemming is Afrika. De reizen die ze maakt, geven soms inspiratie voor nieuw werk. Een vakantie in Amerika bracht haar bijvoorbeeld op het idee van Pistolen Paula (2000) en ook Doorgeschoten (2004) en Boy 7 (2009) spelen zich in de VS af. Deel 4 van De Strandtent speelt in Afrika en Vals spel (2010) in Spanje.

[pagina 2]

Samen met haar man Wim woont de schrijfster op een kleine stadsboerderij in Breda.

Werk

Het debuut van Mirjam Mous, Monsters mollen! (1998), was het begin van een reeks boeken voor jonge kinderen die bizar en humoristisch zijn en een beetje griezelig.

Als kind was Mous nogal ‘een bangeschijter’. Angst is een terugkerend thema in haar vroege werk, maar dan wel luchtig gebracht. In Monsters mollen!, Langejan (2000) en Soep met een luchtje (2001) laat ze zien dat je angsten kunt overwinnen met humor.

In veel van haar verhalen voor jonge kinderen zijn sprookjesmotieven verwerkt. Er duiken heksen, draken, prinsen en prinsessen op, maar het stereotiepe patroon wordt vaak doorbroken: Pietje Prinses uit de gelijknamige serie is een stoere, ondernemende meid en in Toontje Prins (2000) heeft Toontje geen zin om met een prinses te trouwen. In Prinses voor eventjes dan (2003) wordt Bo helemaal niet gelukkig van het rijke prinsessenleventje dat ze aangeboden krijgt; tegendraads kiest ze voor het vrije leven op straat. Ook in haar verhalen voor iets oudere lezers refereert de auteur soms aan bekende sprookjes. In Fluisterwater (2003), voor lezers vanaf 12 jaar, speelt Andersens sprookje van de kleine zeemeermin een belangrijke rol.

Ook voor andere verhalen van Mirjam Mous geldt dat ze niet volgens traditionele patronen verlopen. Ze nemen vaak een onverwachte wending. In De juf is een heks (1998) laat de hoofdpersoon zichzelf in een heks veranderen om de kwaadaardige heksenjuf kwijt te raken. In Een loeder van een moeder (2000) vechten tien moeders om de aandacht van Sjoerd; een dubbele omkering, want je zou eerder verwachten dat tien kinderen om de aandacht van één moeder vechten. Vigo uit de serie Vigo Vampier lust geen bloed en eet rode bietjes. In deze serie verwerkte Mous ook tal van verwijzingen naar de klassieke vampier- en andere verhalen. De nieuwe leraar in Een bloeddorstige meester (2003) heet Bram Tandenstoker, met een knipoog naar de auteur van Dracula en de vampierenschool heet Drakenstein. De babyvampier heeft tomatensap in haar papfles en er wordt voetbal gespeeld met een braakbal.

Goed fout (2001) is het eerste boek dat de schrijfster voor een oudere doelgroep maakte. Het is veel ernstiger dan de boeken voor jonge kinderen en gaat over de vriendschap tussen een kind en een volwassene, die ervan beschuldigd wordt een kinderlokker te zijn. Er volgden meer boeken over zwaardere, soms controversiële thema's. Fluisterwater laat zien hoe het meisje Marit leert omgaan met haar handicap: ze heeft een dwarslaesie en zal nooit meer kunnen lopen. Doorgeschoten (2005) is gebaseerd op de schietpartij die in

[pagina 3]

1999 plaatsvond op de Columbine High School in het Amerikaanse Littleton. In Nee! (2007) staat een groepsverkrachting centraal en de hoofdfiguur in Nat (2005), die eigenlijk Nathan heet, is door zijn moeder in de steek gelaten.

In de serie De Strandtent (2005-2007) slaat Mirjam Mous een heel andere toon aan. De vijf boeken gaan over de 15-jarige Fay en Marscha, die in de strandtent van Marscha's oom werken. Als in een soap volgt de lezer de twee meiden en hun vriendinnen. Ze maken zich druk over kleren, pukkels, borsten en jongens, maar beleven ook echte avonturen, bijvoorbeeld als er ingebroken wordt in De Strandtent. Tussen de verhaallijn door staan stukjes uit het fictieve tijdschrift Glow, het lijfblad van Fay. Met name de rubriek waarin vragen beantwoord worden en waar Fay regelmatig brieven heen stuurt over problemen waar ze (al dan niet serieus) mee zit. Zo krijgen de lezers allerlei tips over lijf, liefde en andere meidenzaken. In het televisieprogramma Villa Life legde de schrijfster uit waarom ze deze serie schreef: ‘Er zijn een heleboel meiden die helemaal niet van lezen houden, maar wel van soaps. En ik wil graag iedereen aan het lezen hebben, dus ging

[pagina 4]

ik boeken schrijven die op een soap lijken.’

Ook Maffe Meiden is een serie over twee hartsvriendinnen die allerlei echte meidendingen doen, met dit verschil dat één van hen niet kan lopen en in een rolstoel zit.

Boy 7 (2009) is de eerste (jeugd) thriller die Mous schreef en waarmee ze zich op weer een ander terrein begaf. Met Vals spel (2010) blijft ze in hetzelfde genre en ook in de Top Secret boeken voor wat jongere kinderen speelt spanning een grote rol. Zo blijft de schrijfster nieuwe wegen inslaan om steeds andere groepen kinderen en jongeren tot lezen te verleiden.

Boy 7

Een naamloze jongen wordt wakker op een hete grasvlakte. Hij weet niet wie hij is en hoe hij daar is terechtgekomen. Een rugzak heeft hij bij zich, met de tekst ‘Boy 7’ erop, en een telefoon waarop een voicemailbericht blijkt te staan met de boodschap: ‘Wat er ook gebeurt, bel in geen geval de politie...’ Het is zijn eigen stem die deze waarschuwing heeft ingesproken.

De jongen krijgt een lift van Lara, die daar toevallig voorbij komt. Samen gaan ze op zoek naar zijn identiteit en zijn verleden. In de rugzak zitten een aantal mogelijke aanknopingspunten. Hoe meer hij te weten komt, hoe minder mensen Boy 7 durft te vertrouwen. Hij begint zelfs aan zijn eigen betrouwbaarheid te twijfelen als hij ontdekt dat hij in een heropvoedingsprogramma heeft gezeten dat jonge wetsovertreders opnieuw programmeert. Hij komt er ook achter dat Lara niet te vertrouwen is. Ze spant samen met de mensen aan wie hij ontsnapt is en die hem uit de weg willen hebben. Sam staat er helemaal alleen voor.

Boy 7 is een jeugdthriller die zich afspeelt in een beangstigende wereld zoals die echt zou kunnen bestaan. De vergevorderde technologie speelt een belangrijke rol. Het scenario dat mensen via een chipje volledig bestuurd kunnen worden is een griezelig toekomstbeeld.

Het boek is spannend, maar er is ook ruimte voor grapjes, zoals een bowlingbaan die Big Lebowski blijkt te heten, naar een cultfilm van de gebroeders Coen.

Waardering

De eerste boeken van Mirjam Mous, voor jonge kinderen, kregen niet veel aandacht in de pers. Enkele boekjes voor beginnende lezers kregen in De Leeswelp (voorheen Leesidee jeugdliteratuur) een matig positieve waardering. Jammie mammie (2001) bijvoorbeeld wordt ‘een leuk eerste leesboekje’ genoemd, en over Prinses voor eventjes dan (2003) wordt opgemerkt dat het verhaal goed in elkaar zit, maar dat het boek niet echt overtuigend is.

In Leesgoed concludeert recensente Wendy de Graaff naar aanleiding van Ouders te koop (2002): ‘Mirjam

[pagina 5]

Mous schrijft heel prettig leesbaar voor grote groepen kinderen, het is jammer dat ze dat talent niet voor een boeiender onderwerp gebruikt.’ In hetzelfde jaar verscheen Een bloeddorstige meester (2003), het eerste deel van de serie Vigo Vampier, dat in Leesidee jeugdliteratuur positief ontvangen werd.

Positieve aandacht van recensenten was er ook voor de boeken over actuele thema's, bijvoorbeeld Fluisterwater (2003), waarover Vanessa Joosen schrijft: ‘Dankzij de verwevenheid met het Andersen-verhaal en het verrassende einde onderscheidt Fluisterwater zich van het zoveelste probleemboek en biedt het perspectieven voor een diepere lectuur’ (De Leeswelp). Over Nee! (2007) staat op de website Pluizuit: ‘De beschrijving van de diverse personages is levensecht en zeer herkenbaar. (-) Het is dan ook fascinerend om de veranderende Denise te volgen, maar tegelijk voel je je erg onbehaaglijk.’ En Daniëlle Obbens schrijft: ‘In deze tijd (-) is een boek over het thema “verkrachting” onontbeerlijk. Helder en herkenbaar haalt Mous dit onderwerp uit de taboesfeer’ (De Leeswelp).

Meidenboeken als De Strandtent en Maffe Meiden kregen geen aandacht in kranten en vaktijdschriften. Daarentegen krijgt de detective Boy 7 wel veel waardering, zowel van recensenten als van jongeren. ‘Mirjam Mous creëert een beangstigend scenario met een hoog realiteitsgehalte en weet dat van begin tot eind uitstekend uit te werken’, schrijft Eric Herni op de website Ezzulia. Karel Berkhout merkt in NRC Handelsblad op dat het boek op sommige plekken het karakter krijgt van een kostschoolroman, waarin verraad en loyaliteit de golfslag in de jongensgroep bepalen. ‘Indringend zijn de scènes waarin de jongens steeds minder begrijpen wie ze zijn’, schrijft hij, en hij noemt het boek ‘een toonbeeld van vakmanschap’. Op de website www.jongejury.nl wordt het boek door jongeren getipt voor iedereen die ‘van spannende en onvoorspelbare boeken houdt’.

Bibliografie

Jeugdboeken

Monsters mollen! Met illustraties van Marjolein Krijger. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1998.

De juf is een heks. Met illustraties van Marja Meijer. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1998.

Harige Harrie. Met illustraties van Marja Meijer. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1999.

Allemaal nijlpaarden. Met illustraties van Marja Meijer. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1999.

Pistolen Paula. Met illustraties van Marja Meijer. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2000.

Langejan. Met illustraties van Natascha Stenvert. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2000.

Een loeder van een moeder. Met illustraties van Marja Meijer. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2000

[pagina 6]

[pagina 7]

Van Holkema & Warendorf, 2006.

De Strandtent 4. Met illustraties van Stefanie Kampman. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2007.

De Strandtent 5. Met illustraties van Stefanie Kampman. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2007.

Maffe Meiden. Met illustraties van Samantha Loman. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2007.

Nee! Houten, Van Holkema & Warendorf, 2007.

De zomer van Fay en Marscha. Met illustraties van Stefanie Kampman. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2007. (Bundeling van de eerste twee Strandtent-delen).

De ketting van één miljoen. Met illustraties van Linda Lee. Tilburg, Zwijsen, 2008.

Maffe Meiden maffer dan ooit. Met illustraties van Samantha Loman. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2008.

Maffe Meiden 4ever maf. Met illustraties van Samantha Loman. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2009.

Boy 7. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2009.

Van soapster tot safarigirl. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2009. (Bundeling van De Strandtent deel 3 en 4).

Wat een held! Met illustraties van Marja Meijer. Tilburg, Zwijsen, 2009.

Top Secret - Operatie Hondendief. Met illustraties van Marja Meijer. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2010.

Vals spel. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2010.

Top Secret - Operatie Nieuwsflits. Met illustraties van Marja Meijer. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2011.

Een vampier die geen bloed lust. Met illustraties van Marja Meijer. (Bevat: Een bloedlink partijtje, Een bloeddorstige meester, De bloedneusbende en Het bos van Bloedbaard). Houten, Van Holkema & Warendorf, 2011.

Over Mirjam Mous

Jet Marchau, Goed fout! In: Leesidee Jeugdliteratuur, 1-11-2001.

Heidi Vyncke, Een bloedlink partijtje. In: Leesidee Jeugdliteratuur, 1-11-2002.

Wendy de Graaf, Ordi. In: Leesgoed, nr. 1, 2003.

Harlinda Lox, Een bloeddorstige meester. In: Leesidee Jeugdliteratuur, 1-4-2003.

Truska Bast, Stuiterbalgedrag ontrafeld. In: Het Parool, 29-4-2004.

Beatrijs Geudens, Mirjam Mous, Marja Meijer, Prinses voor eventjes dan. In: De Leeswelp, nr. 1, 2004.

Sophia Geuze, Verliefd achterop een scooter. In: Nederlands Dagblad, 7-4-2004.

Vanessa Joosen, Fluisterwater. In: De Leeswelp, nr. 1, 2004.

Katrien Van Grimberge, Nat. In: De Leeswelp, nr. 12, 2005.

Ger van Hoek, Mirjam Mous, Doorgeschoten. In: Jeugdliteratuur in praktijk, nr. 1, maart 2005.

Jet Marchau, Mirjam Mous, Doorgeschoten. In: De Leeswelp, nr. 1, 2005.

Rineke van Teeseling, Schrijver gevonden: Mirjam Mous. In: Leesgoed, nr. 4, 2005.

Daniëlle Obbens, Nee!. In: De Leeswelp, nr. 1, 2008.

Karel Berkhout, ‘Is die jongen al geherprogrammeerd?’ In: NRC Handelsblad, 22-5-2009.

Jaap Friso, Mous overtuigt niet met opvolger van Boy 7. Recensie op de website www.jaapleest.nl, 2010.

Websites

www.mirjammous.nl

www.leesplein.nl

88 Lexicon jeugdliteratuur
februari 2012