Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Michael Morpurgo

door Wilma van der Pennen

Michael Morpurgo is op 5 oktober 1943 in Londen geboren. Zijn familie komt oorspronkelijk van het Europese vasteland. Zijn Belgische grootvader - filosoof, dichter en anarchist - werd benoemd tot professor in Londen en vestigde zich voorgoed in Engeland.

Morpurgo studeerde Engelse taal- en letterkunde aan de universiteit van Londen en werkte daarna tien jaar als onderwijzer. Samen met zijn vrouw Clare zette hij ‘Farms for City Children’ op, een organisatie die stadskinderen in de gelegenheid stelt een korte periode op het platteland door te brengen. Jaarlijks bezoeken zo'n tweeduizend kinderen zijn boerderijen in Devon, Wales en Gloucestershire, waar ze het land bewerken en de dieren verzorgen. Voor dit initiatief ontving het echtpaar een koninklijke onderscheiding.

Michael Morpurgo combineert het werken op de boerderijen met zijn schrijverschap. Voordat hij zijn verhalen publiceert, leest hij ze vaak voor; vroeger aan zijn drie eigen, nu aan bezoekende kinderen. Hij luistert goed naar hun opmerkingen en herschrijft soms zijn teksten op grond van de reacties.

Morpurgo debuteerde in 1974 met It Never Rained, een bundel korte verhalen. Een aantal van zijn boeken is verfilmd, waaronder Oorlogspaard, Waarom kwamen de walvissen? en De man in de toren. De scenario's schreef hij zelf. Naast kinderboeken schreef hij gedichten, teksten voor kinderopera's. Ook maakte hij in samenwerking met illustratoren een aantal prentenboeken voor jonge kinderen.

Morpurgo is in eigen land en in het buitenland vaak bekroond met en ge-

[pagina 2]

nomineerd voor belangrijke prijzen. Waiting for Anya (Dreiging uit het dal), King of the Cloud Forests (Koning van het wolkenwoud) en Private Peaceful (Soldaat Peaceful) werden genomineerd voor de Carnegie Medal in respectievelijk 1991, 1995 en 2003. Het eerste boek werd in Amerika gekozen tot Best Book of the Year. War Horse (Oorlogspaard) kreeg een eervolle vermelding bij de toekenning van de Whitbread Literary Award (1982); Le roi de la forêt des brumes (Koning van het wolkenwoud) kreeg in Frankrijk in 1993 de Prix Sorcières. In 1988 ontving Morpurgo een Vlag en Wimpel voor Waarom kwamen de walvissen?. Naast een nominatie voor de Carnegie Medal ontving hij voor Private Peaceful in 2004 de Red House Children's Book Award, in 2005 de Blue Peter Book of the Year Award en een nominatie voor de Whitbread Children's Book Award 2004. In 2006 kreeg hij opnieuw een koninklijke onderscheiding (Order of the British Empire), nu voor zijn bijdrage aan de literatuur. In 2008 is Morpurgo genomineerd voor de Astrid Lindgren Memoral Award.

Van 2003 tot en met 2005 was hij Children's Laureate, een onderscheiding die in 1999 is ingesteld op initiatief van Morpurgo en Ted Hughes en waarmee uitzonderlijke schrijvers en illustratoren worden geëerd.

Werk

In zijn werk toont Morpurgo zich een echte verteller, die zijn lezers mee weet te nemen in realistisch beschreven avonturen waarin ook fantasie en soms magie een rol spelen. Hij verwerkt in zijn verhalen veel eigen ervaringen. Zijn jeugd werd bepaald door de Tweede Wereldoorlog en de nasleep daarvan. Sommige verhalen zijn gesitueerd in een oorlogssituatie of hebben oorlog als belangrijkste thema. Ook andere ervaringen uit zijn jeugd keren terug in zijn werk. In De ogen van Meneer Niemand - dat in het gebombardeerde Londen van zijn jeugd speelt - vertelt hij hoe het is om een stiefvader te krijgen. Zijn eigen stiefvader stond model voor Bill West, tweede vader van Harry, wiens echte vader in de oorlog is omgekomen. In De strijd van Jenkins' oor verwerkte Morpurgo zijn ervaringen als kostschoolleerling. De auteur voegt menigmaal een nawoord toe aan zijn verhalen, waarin hij verantwoording aflegt over de (persoonlijke) ontstaansgeschiedenis ervan. Een opmerkelijk detail is dat veel van de hoofdpersonages de naam Michael dragen.

De Eerste en de Tweede Wereldoorlog vormen meer dan eens het decor van Morpurgo's verhalen. Oorlogspaard, Soldaat Peaceful en Het allermooiste kerstgeschenk spelen tijdens de Eerste Wereldoorlog. In het eerste verhaal moet het paard Joey, een jonge hengst, met de Engelse troepen naar Frankrijk om zijn aandeel te leveren in de oorlog. Deze geschiedenis wordt beschreven vanuit het perspectief van het paard. In

[pagina 3]

Soldaat Peaceful zijn de Britse Tommo Peaceful en zijn oudere broer Charlie gelegerd in België, waar zij vechten tegen de Duitsers in de buurt van Ieper. De verteller van Het allermooiste kerstgeschenk vindt in een bureau dat hij in een rommelwinkel heeft gekocht een brief. Daarin staat het verhaal van de wapenstilstand en de verbroedering tussen Duitse en Engelse soldaten op kerstochtend in het jaar 1914. Het vervoer van joodse kinderen over de streng bewaakte Spaanse grens is het onderwerp in Dreiging uit het dal. Dit verhaal speelt tijdens de Tweede Wereldoorlog, net als De man uit het niets, Het verbluffende verhaal van Adolphus Tips en De verboden vraag. In Alleen op zee vertelt Morpurgo de geschiedenis van oorlogswezen die kort na de oorlog naar Australië werden gebracht.

Historische gebeurtenissen, maar ook het leven van legendarische personages als Koning Arthur, Robin Hood en Jeanne d'Arc, zijn terugkerende onderwerpen in Morpurgo's verhalen. Toro! Toro! gaat over Andalusië aan het begin van de Spaanse Burgeroorlog; in Kind in de wildernis vertelt Morpurgo over een jongen wiens vader sneuvelt in de oorlog in Irak. Grania O'Malley, een piratenkoningin uit de 16de eeuw, is de hoofdpersoon van Het goud van de piratenkoningin.

Morpurgo is een geëngageerd schrijver, die in zijn verhalen maatschappelijke thema's aan de orde




stelt. In Als de zwaluwen uitvliegen bijvoorbeeld vertelt hij over een Engelse scholier die al zijn spaargeld opneemt om in Afrika als vrijwilliger in vluchtelingenkampen te gaan werken. Het (niet vertaalde) Out of the Ashes gaat over de uitbraak van mond- en klauwzeer in Groot-Brittannië. Morpurgo voelt zich sterk betrokken bij de natuur, die dan ook een belangrijke rol speelt in zijn werk. De omgeving van zijn boerderijen is vaak de inspiratiebron. Veel van zijn verhalen spelen aan de kust van zuidwest Engeland. Hij beschrijft de natuur beeldend en sfeervol. In een aantal verhalen leven de hoofdpersonen vrij geïsoleerd en dicht bij de natuur. Ze gaan met eerbied om met de dieren uit de omgeving,

[pagina 4]

ook met wilde dieren, zoals in Een leeuw bij de achterdeur. In Koning van het wolkenwoud leeft een jongen een tijd tussen de Yeti's, de verschrikkelijke sneeuwmannen die zich in de bergen van Tibet zouden ophouden. Morpurgo bestudeert de natuur die hem niet eigen is zo goed mogelijk. Ook het gedrag van dieren onderzoekt hij. Zo reisde hij voor Dreiging uit het dal naar de Pyreneeën om het gedrag van beren te bestuderen. Overgeleverd zijn aan de natuur beschrijft hij in Alleen op zee. In een dagboek houdt Allie, dochter van de hoofdpersoon Arthur Hobhouse, haar ervaringen bij tijdens een lange en barre zeiltocht van Australië naar Engeland.

De kinderen in Morpurgo's verhalen staan meestal voor een moeilijke keuze. Ze tonen zich ondernemend en doortastend en hebben in de meeste gevallen een sterke band met oudere mensen. Morpurgo voert markante figuren ten tonele, zoals de Vogelman in Waarom kwamen de walvissen?, oom Sung, de Tibetaanse boeddhist in Koning van het wolkenwoud en de oude Kensuki in De indringer. In een aantal verhalen speelt de vriendschap met een geest een prominente rol. Zo sluit in De man in de toren de hoofdpersoon vriendschap met de geest van een van haar voorouders, Sir Walter Raleigh, die als spook uit vroeger eeuwen ronddoolt in het Engeland van de twintigste eeuw. In De vlinderleeuw vertelt de geest van een oude dame aan de hoofdpersoon over de belevenissen van haar man tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vriendschap met dieren, een ander terugkerend thema, komt voor in datzelfde verhaal, waarin Bertie vriendschap sluit met een jonge witte leeuw, en in De laatste wolf, dat vertelt over de vriendschap tussen de hoofdpersoon en een tamme wolf. In Kind van de wildernis zwerft de hoofdpersoon maanden samen met een olifant door de jungle van Indonesië nadat het land getroffen is door een tsunami.

De auteur kiest vaak voor een raamvertelling, waarbij een verhaal dat speelt in het verleden is ingebed in een hedendaagse geschiedenis. Zo vertelt een blinde jongen in Het magische zwaard dat hij een verhaal heeft geschreven waarin hij uitlegt hoe hij heeft leren leven met zijn blindheid. Dit realistische deel combineert Morpurgo met een fantasieverhaal over de vondst van het zwaard van koning Arthur en de genezende kracht die van dit voorwerp uitgaat. In De laatste wolf is Michael McLoad op zoek naar zijn familiegeschiedenis en vindt hij het testament van een verre Schotse voorvader. Diens verhaal vormt een vertelling in de vertelling. In Soldaat Peaceful maakt Morpurgo gebruik van flashbacks. Daarin blikt een soldaat tijdens een lange nacht waarin hij in spanning de gebeurtenissen van de komende dag afwacht, terug op zijn kindertijd. Heden en verle-

[pagina 5]

den wisselen elkaar af in dit verhaal.

Morpurgo gelooft onvoorwaardelijk in de kracht van verhalen. Hij getuigt daarvan in I Believe in Unicorns, een boek over het belang van verhalen, dat hij publiceerde in de periode dat hij Children's Laureate was.

Waarom kwamen de walvissen?

In dit verhaal laat Morpurgo duidelijk zijn betrokkenheid bij de natuur zien. Kirsty en haar vriendje Daniël wonen op een van de Scilly-eilanden voor de zuidkust van Engeland. Ze spelen regelmatig met zelfgemaakte bootjes in de Woeste Baai, een plek waar ze van hun ouders niet mogen komen. In de buurt woont de Vogelman, een kluizenaar met wie niemand van het eiland wil omgaan. De twee kinderen sluiten vriendschap met de oude, dove man. Hij vertelt ze over het naburige eiland Samson, waar hij oorspronkelijk vandaan komt en waar nu een vloek op rust. De kinderen zijn bang dat de vervloeking ook hun eiland zal treffen. Allerlei tekenen wijzen in die richting. Het verhaal vindt zijn climax als de Vogelman op het strand een aangespoelde narwal, een walvissoort met een grote hoorn vindt.

Het verhaal speelt tegen de achtergrond van de Eerste Wereldoorlog. De bewoners van de eilanden leven van de zeekreeftenvangst en de strandjutterij. Door de oorlog wordt het er op de desolate eilanden niet makkelijker op. Kirsty's moeder kan zich nauwelijks staande houden als haar man vertrokken is om in de oorlog te vechten. Wanneer hij vervolgens ook nog eens vermist raakt, wordt het nog moeilijker. Voor Kirsty aanleiding om in de vloek te geloven: tegen alle verboden in is zij op Samson geweest. Daarom voelt zij zich verantwoordelijk voor de vermissing van haar vader. Er is haar dus veel aan gelegen de bewoners te overtuigen van het gelijk van de Vogelman. Er volgt een harde confrontatie tussen de realiteit en het geloof in mystieke gebeurtenissen.

Oorlogspaard

Het paard Joey wordt door zijn eigenaar verkocht aan het Engelse leger en naar Frankrijk gestuurd om als oorlogspaard te werken tijdens de Eerste Wereldoorlog. Dit tot verdriet van de zoon van de eigenaar, Albert, die erg aan de hengst gehecht is. Hij neemt zich stellig voor Joey te gaan zoeken. In Frankrijk wordt het paard zowel door de Engelsen als door de Duitsers ingezet om geschut te trekken en gewonden op te halen. Hij verblijft ook een tijdje op de hoeve van het kleine meisje Emilie en haar grootvader. Na vier jaren worden Albert en zijn paard weer herenigd, wanneer aan het eind van de oorlog de paarden worden geveild. De oude grootvader van Emilie, die inmiddels is overleden, koopt Joey en voor het symbolische bedrag van een penny kan Albert zijn paard terugkopen, op voorwaarde dat hij

[pagina 6]

zoveel mogelijk mensen over Emilie zal vertellen om de herinnering aan haar te laten voortleven.

Vanuit het perspectief van Joey wordt de zinloosheid van de oorlog beschreven. Voor het paard maakt het niet uit of hij voor vriend of vijand werkt; voor hem staat de manier waarop hij behandeld wordt centraal. Dit wordt bijvoorbeeld benadrukt door een gebeurtenis in het verhaal, als Joey in Niemandsland verdwaald is en er tussen de loopgraven een Duitse en een Engelse soldaat kameraadschappelijk om hem loten.

Het verhaal speelt in de jaren 1914-1918, wat slechts terloops wordt aangeduid: ‘de een of andere oude prins is doodgeschoten’. Maar eigenlijk is dat niet eens van groot belang: Morpurgo heeft het over de zinloosheid van oorlog in het algemeen. Zijn verhaal is vooral overtuigend door de genuanceerde manier waarop hij vriend en vijand beschrijft.

Het verbluffende verhaal van Adolphus Tips

De twaalfjarige Bowee ontvangt een brief van zijn oma Lily en enkele fragmenten uit haar dagboek, dat ze bijhield toen zij dezelfde leeftijd had als Bowee. Het dagboek begint in september 1943. Lily's vader is soldaat in de oorlog. Haar moeder houdt samen met opa de boerderij draaiende, totdat ze te horen krijgen dat ze geëvacueerd zullen worden. De geallieerden bereiden zich op het strand van Slapton Sands voor op de invasie in Normandië. Als de verhuizing rond is, blijkt Tips, de poes van Lily, zoek. De Amerikaanse soldaten Ady en Harry helpen haar zoeken, maar pas maanden later komen ze met poes Tips aan. Vanaf dat moment weet Lily dat ze een heel speci-

[pagina 7]

aal gevoel heeft voor Ady. Decennia later ontmoeten ze elkaar weer. En wanneer de opa van Bowee is overleden, gaat oma Lily zonder de familie in te lichten over het doel van haar reis, naar Amerika en trouwt daar met haar jeugdliefde. Dan stuurt ze ook de brief en haar dagboek naar Bowee. Het verhaal vertelt over onbekende, ware gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Deze worden opgehangen aan de fictieve geschiedenis van Lily en haar kat Tips.

Waardering

Morpurgo voelt zich nauw betrokken bij het lot van kinderen. Dat blijkt niet alleen uit zijn werk op de boerderijen, ook in zijn boeken vormt dit de rode draad; hij wil de lezer positieve, verrijkende ervaringen bieden. Het is zijn verdienste dat hij zijn opvattingen over het belang van vriendschap, verdraagzaamheid en omgang met dieren weet te verpakken in spannende en goed invoelbare verhalen. De auteur wordt getypeerd als een rasverteller die precies weet hoe hij een verhaal moet opbouwen en spanning doseren.

Morpurgo wordt alom geprezen vanwege zijn aandacht voor zintuiglijke waarnemingen en mooie visuele beschrijvingen. Lieke van Duin in Trouw: ‘Wie de boeken van de Engelse auteur Michael Morpurgo leest, voelt de stormwind aan zijn kleren rukken of de mist over zich neerdalen, ruikt de zilte lucht van de zee en ervaart de meedogenloze schoonheid van het hooggebergte.’ Niet iedereen ervaart de ruime aandacht voor de couleur locale positief. Ria De Schepper merkt in de Jeugdboekengids over de boeken van Morpurgo op: ‘Door de uitweidingen en de natuurbeschrijvingen, door de aandacht voor het decor zijn ze soms wat beschouwend en is het verhaalverloop bij momenten eerder traag.’

Morpurgo slaagt erin met eenvoudige bewoordingen niet eenvoudige thema's aan te snijden. Joke Linders in Leesgoed: ‘Morpurgo onderscheidt zich als stilist niet door grote woorden en fraaie vergelijkingen, zijn stijl is eerder functioneel en toegankelijk.’ Zijn figuren zijn over het algemeen goed uitgewerkt, zij het wat traditioneel. Luc Lannoy merkt naar aanleiding van De man uit het niets op dat Morpurgo speelt met diverse tijd- en vertellijnen. Hij noemt dit boek een originele en inleefbare geschiedenis, ‘met de nodige ernst en tragiek onderbouwd en toch voortdurend appelerend aan de zin voor actie, “heroïek” en avontuur waar de meeste 10- tot 12-jarige lezers zo sterk door worden aangesproken.’

Eefje Buenen spreekt in de Leeswelp van een indrukwekkend oeuvre. ‘De lezer die zich verdiept in dit (omvang)rijke oeuvre, zal tientallen hartverwarmende en bovenal goedgeschreven meesterwerken vinden.’ Bas Maliepaard kwalificeert Morpurgo naar aanleiding van Alleen op zee als een ‘grandioos verteller’. Het

[pagina 8]

verbluffende verhaal van Adolphus Tips noemt hij ‘een hartverwarmend boek, een onmiskenbare Morpurgo, vol gevoelige observaties over oorlog, vriendschap, de liefde voor dieren en het platteland. Een klein verhaal, zonder veel spektakel, maar zo krachtig verteld dat je wel ademloos moet doorlezen.’

Bibliografie

Niet in het Nederlands vertaalde boeken (selectie)

Friend or Foe (1977), The Ghost-Fish (1979), The Day I Took the Bull by the Horn (1979), All Around the Year (1979), Little Foxes (1984), The Dancing Bear (1994), Sam's Duck (1996), Farm boy (1999), Out of the Ashes (2001), Cool! (2004), Wartman (2006), Kaspar: Prince of Cats (2008), The Birthday Book (2008), This-Mmorning I Met a Whale (2008), Mudpuddle Farm: Alien Invasion! (2008), The Kites Are Flying (2009), It's a Dog's Life (2010).

In het Nederlands vertaalde boeken

War Horse (1982): Oorlogspaard. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Els van Egeraat. Amsterdam, Ploegsma, 1993.

Twist of Gold (1983): De grote oversteek. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van René Pullens. Amsterdam, Ploegsma, 1995.

Why the Whales Came (1985): Waarom kwamen de walvissen?. Vertaald door Miek Dorrestein. Met illustraties van Henk Kneepkens. Amsterdam, Ploegsma, 1987.

Tom's Sausage Lion (1986): Een leeuw bij de achterdeur. Vertaald door Suzan de Wilde. Met illustraties van Karin Vink. Tilburg, Zwijsen, 1989.

King of the Cloud Forests (1987): Koning van het wolkenwoud. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Alex de Wolf. Amsterdam, Ploegsma, 1989.

Mossop's Last Chance (1988): Stropers laatste kans. Vertaald door John Riedijk. Met illustraties van Shoo Rayner. Antwerpen/Dronten, Facet, 1991.

My Friend Walter (1988): De man in de toren. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Bab Siljée. Amsterdam, Ploegsma, 1989.

Mr Nobody's Eyes (1989): De ogen van Meneer Niemand. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Ruud Bruijn. Amsterdam, Ploegsma, 1990.

Jigger's Day Off (1990): Joggers vrije dag. Vertaald door John Riedijk. Met illustraties van Shoo Rayner. Antwerpen/Dronten, Facet, 1992.

Waiting for Anya (1991): Dreiging uit het dal. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Henk Kneepkens. Amsterdam. Ploegsma, 1991.

The Sandman and the Turtles (1991): De reus uit zee. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Els van Egeraat. Amsterdam, Ploegsma, 1992.

The War of Jenkins' Ear (1993): De strijd van Jenkins' oor. Vertaald door Tjalling Bos. Amsterdam, Ploegsma, 1993.

The Wreck of the Zanzibar (1994): De ondergang van de Zanzibar. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Els van Egeraat. Amsterdam, Ploegsma, 1994.

Arthur, High King of Britain (1994): Een zwaard voor de koning: Koning Arthur. Vertaald door Mieke Thuenissen. Antwerpen, Facet, 1998.

Robin of Sherwood (1996): Robin Hood. Vertaald door John Riedijk. Antwerpen, Facet, 2001.

The Butterfly Lion (1996): De vlinderleeuw. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Mies van Hout. Amsterdam, Ploegsma, 1996.

The Ghost of Grania O'Malley (1996): Het goud van de piratenkoningin. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Harmen van Straaten. Amsterdam, Ploegsma, 1997.

[pagina 9]

Jeanne d'Arc (1997): De lans en het zwaard: Jeanne d'Arc. Vertaald door Mariska Hammerstein. Antwerpen, Facet, 1998.

Escape From Shangri-La (1998): De man uit het niets. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van René Pullens. Amsterdam, Ploegsma, 1999.

Kensuke's Kingdom (1999): De indringer. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van René Pullens. Amsterdam, Ploegsma, 2000.

Dear Olly (2000): Als de zwaluwen uitvliegen. Vertaald door Annechien Oldersma. Met illustraties van Dirk Lodewijckx. Antwerpen, Facet, 2003.

Toro! Toro! (2001): Toro! Toro!. Vertaald door Marie-Louise van As. Met illustraties van Michael Foreman. Antwerpen, Facet, 2002.

The Sleeping Sword (2002): Het magische zwaard. Vertaald door Tjalling Bos. Met illustraties van Michael Foreman. Amsterdam, Ploegsma, 2002.

The Last Wolf (2002): De laatste wolf. Vertaald door Katrien Bruyland. Met illustraties van Michael Foreman. Aartselaar, Deltas, 2003.

Private Peaceful (2003): Soldaat Peaceful. Vertaald door Willem Verhulst. Antwerpen, Facet, 2004.

The Best Christmas Present in the World (2004): Het allermooiste kerstgeschenk. Vertaald door Willem Verhulst. Met illustraties van Michael Foreman. Antwerpen, Facet, 2005.

The Amazing Story of Adolphus Tips (2005): Het verbluffende verhaal van Adolphus Tips. Vertaald door Margot van Hummel. Hasselt, Amsterdam, Facet, 2007.

Alone on a Wide Wide Sea (2006): Alleen op zee. Vertaald door Margot van Hummel. Hasselt, Amsterdam, Clavis, 2008.

The Mozart Question (2007): De verboden vraag. Vertaald door Jenny de Jonge. Met illustraties van Michael Foreman. Amsterdam, Arena, 2008.

Running Wild (2010): Kind van de wildernis. Vertaald door Frieda Dalemans. Hasselt, Amsterdam, Clavis, 2010.

Over Michael Morpurgo (selectie)

Bregje Boonstra, [Over Waarom kwamen de walvissen?] In: NRC Handelsblad, 17-6-1988.

Anita Wuestenberg, [Over Koning van het wolkenwoud]. In: Jeugdboekengids, jaargang 31 (1989), nr. 9, blz. 269-271.

Lieke van Duin, De taal van de natuur. In: Trouw, 14-6-1989.

Catherine van Houts, [Over Koning van het wolkenwoud]. In: Het Parool, 20-9-1989.

Joke Dieben-Frerichs, [Over Koning van het wolkenwoud]. In: Haarlems Dagblad, 21-9-1989.

Joyce Kammer, Historisch spook. In: Haagsche Courant, 10-11-1989. [Over De man in de toren]

Jan Smeekens, [Over Koning van het wolkenwoud]. In: Faam/Vlissinger, 28-2-1990.

Jan Smeekens, Tussen leven en dood. In: Provinciale Zeeuwse Courant, 22-11-1991. [Over Dreiging uit het dal]

Ria De Schepper, Michael Morpurgo. In: Jeugdboekengids, jaargang 33 (1991), nr. 7, omslag.

Joke Linders: Goed gelezen. In: Leesgoed, jaargang 19 (1992), nr. 2, blz. 82-84. [Over Oorlogspaard]

Toin Duijx, [Over Oorlogspaard]. In: Hervormd Nederland, 30-10-1993.

Colin Mills, Authograph nr. 79: Michael Morpurgo. In: Books for keeps (1993), nr. 79, blz. 16-17.

Ria De Schepper, [Over Oorlogspaard]. In: Jeugdboekengids, jaargang 35 (1993), nr. 10, blz. 316-317.

Michael Morpurgo, The making of Anya, or a tale of two villages. In: Childrens Literature in Education, jaargang 24 (1993), nr. 4, blz. 235-239.

Tilly Stuckens, De jongen die mirakels deed. In: Standaard, 30/31-10-1993.

Anita Wuestenberg, Ik hou ervan kinderen aan het denken te zetten. In: De Bond, 12-11-1993. [interview]

[pagina 10]

Lieke van Duin, [Over Oorlogspaard]. In: Trouw, 23-2-1994.

Marja Boonstra, [Over De grote oversteek]. In: Leeuwarder Courant, 16-2-1996.

Erick Kila, [Over De vlinderleeuw]. In: Haagsche Courant, 6-9-1996.

Catelijne Coopmans, [Over Het goud van de piratenkoningin]. In: De Limburger, 7-8-1997.

Ingrid Brouwer, [Over Het goud van de piratenkoningin]. In: Het Parool, 25-8-1997.

Hanneke Leliveld, Een nieuwe oude opa. In: de Volkskrant, 26-3-1999 [Over De man uit het niets]

Luc Lannoy, [Over De man uit het niets]. In: Leesidee jeugdliteratuur, jaargang 5 (1999), nr. 3, blz. 110-111.

Annemie Leysen, Met opa in de mist. In: De Morgen, 3-6-1999. [Over De man uit het niets]

Mick Salet, Nieuwe Robinson Crusoë. In: De Gelderlander, 25-8-2000. [Over De indringer]

Jant van der Weg, Een Robinson Crusoë van de 20ste eeuw. In: Friesch Dagblad, 27-9-2000. [Over De indringer]

Vanessa Joosen, [Over De indringer]. In: Leesidee jeugdliteratuur, jaargang 6 (2000), nr. 6, blz. 348.

Karin Van Camp, [Over Toro! Toro!] In: Leesidee jeugdliteratuur, jaargang 8 (2002), nr. 6, blz. 253.

Odile Jansen, Stiertje Paco is voorbestemd voor de arena. In: Trouw, 7-9-2002. [Over Toro! Toro!]

Vanessa Joosen, [Over Het magische zwaard]. In: Leesidee jeugdliteratuur, jaargang 9 (2003), nr. 5, blz. 203.

Belle Kuijken, De legende van koning Arthur. In: De Morgen, 9-4-2003. [Over Het magische zwaard]

Annemie Leysen, Your country needs you! In: De Morgen, 3-11-2004 [Over Soldaat Peaceful]

Eefje Buenen, De meester van de raamvertelling. In: de Leeswelp, jaargang 13 (2007), nr. 8, blz. 315-317.

Bas Maliepaard, Heeft Lily's kat de oorlog overleefd?. In: Trouw, 19-1-2008. [Over Het verbluffende verhaal van Adolphus Tips]

Mirjam Noorduijn, Hoe vertolk je Mozart in de hel? In: De Groene Amsterdammer, 2-5-2008. [Over Het verbluffende verhaal van Adolphus Tips en De verboden vraag]

Jan Smeekens, [Over De verboden vraag]. In: Brabants Dagblad, 31-5-2008.

Pjotr van Lenteren, [Over De verboden vraag]. In: de Volkskrant, 6-6-2008.

Bas Maliepaard, Op de boot gezet naar Australië. In: Trouw, 5-12-2008 [Over Alleen op zee]

Bas Maliepaard, De olifant voelde de tsunami aan. In: Trouw, 20-3-2010. [Over Kind van de wildernis]

Websites

www.leesplein.nl

www.michaelmorpurgo.com

84 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 2010