Lexicon van de jeugdliteratuur

Rudie van Meurs

door Casper Markesteijn

Tot zijn tweeëntwintigste jaar woonde Rudie van Meurs (1939) in zijn geboortedorp Zuidland op Voorne-Putten aan het Haringvliet. Thuis hadden ze een kruidenierswinkel en Rudie nam daar de plaats in van zijn jong gestorven vader. Hij volgde de mulo en de avond-hbs en wilde graag de journalistiek in. Toen hij tweeëntwintig was, kon hij beginnen bij de Nieuwe Provinciale Groninger Courant. In 1965 kwam hij als verslaggever bij Trouw in Amsterdam. Hij schreef over Provo, studentenprotesten, demonstraties tegen de Vietnamoorlog, maakte reportages en reisde veel. Tevens werkte hij in die jaren voor De Groene Amsterdammer, Vrij Nederland en uitgeverij Sjaloom. Bij Vrij Nederland is hij vanaf 1974 als redacteur in vaste dienst. In die hoedanigheid schreef hij onthullende reportages en reisverslagen.

Politiek was Rudie van Meurs actief in zijn woonplaats Herwijnen. Voor de Partij van de Arbeid zat hij daar in de gemeenteraad en was hij acht jaar wethouder.

Rudie van Meurs is gehuwd en heeft twee zoons.

Voor Bij ons op het dorp kreeg hij in 1986 een Vlag en Wimpel.

Werk

Het schrijfwerk van Rudie van Meurs valt in twee delen uiteen: zijn journalistieke arbeid voor volwassenen en zijn verhalen voor de jeugd.

Voor Vrij Nederland maakte hij vooral kritische reportages en reisverslagen. In een autobiografisch stukje voor uitgeverij Leopold vertelde hij: ‘Ik schrijf reportages vooral

over Nederlandse zaken - want daar is veel mis mee. Over knoeiende ondernemers, politici die hun vriendjes voordeel bezorgen, machtsmisbruik van vooral confessionele bestuurders, fraude, maar ook over sociale rechercheurs en de gezondheidszorg die hollend achteruit gaat.’ Een aantal reportages, over het ‘Nollen-syndicaat’ en de ‘Zwolsman-connection’ bijvoorbeeld, is in boekvorm verschenen.

Bij ons op het dorp en Ganzen boven de uiterwaard, de jeugdboeken van Rudie van Meurs, zijn ontstaan uit de verhalen die hij onder de titel ‘Bij ons op het dorp’ in de de Blauw Geruite Kiel van Vrij Nederland publiceerde.

Van Meurs schrijft vaak over Herwijnen, het dorp waar hij al jaren woont. Zijn bedoeling is het leven op het platteland voor stadskinderen begrijpelijk te maken en er waardering voor op te laten brengen. Daarom gaan zijn verhalen over de mensen in zo'n dorp. Over hoe ze met elkaar omgaan, elkaar helpen en elkaar controleren. Op die manier geeft hij een summiere geschiedsbeschrijving van een dorp, maar legt hij tevens gemeentelijke zaken uit.

Het tweede aspect in zijn jeugdboeken is de natuur. Alles wat beschreven wordt, speelt in de onmiddellijke woonomgeving van de auteur, temidden van uiterwaarden en polders.

Soortgelijke verhalen, maar dan iets uitgebreider, schrijft Van Meurs tegenwoordig voor het kwartaalmagazine van Greenpeace.

Bij ons op het dorp bevat zesendertig verhaaltjes van elk ongeveer vier pagina's. Alle verhalen zijn korte impressies van het leven in een klein rivierdorp, met een sterk besloten gemeenschap waar men elkaar kent. Van Meurs geeft in de verhalen blijk van een sterke betrokkenheid met de - vooral oudere - dorpsbewoners en met de meestal kleinschalige gebeurtenissen in de hem omringende natuur. Behalve de volwassen ik-figuur, spelen ook zoons Sander en Mark in diverse verhalen een rol.

Waar gebeurde voorvallen, zowel in het dorpsleven als in de natuur, zetten de toon in de verhalenbundel. Zo beschrijft de auteur in het verhaal ‘De snijbonen van de oude Gerrit’ hoe deze laatste drie dagen ziek was geweest van de manier waarop twintig staken met snijbonen bij hem uit de moestuin gestolen waren. ‘Gerrit was ziek om de woestheid waarmee de bonen uit de grond waren gerukt. Want die hoor je te plukken, op je knieën, voorzichtig zodat de bloesem van de bonen die nog moeten komen er niet afvalt.’ In het verhaal dat daarop volgt, ‘De dood van de oude Gerrit’, vertelt Van Meurs hoe Gerrit doodgaat: ‘Hij vroeg om een halve borrel. Hij pakte de krant van die middag en bladerde erin. Hij keek nog even om zich heen. Toen gaf hij een snik en was

dood. Hij stierf net zo mooi en waardig als z'n leven was geweest.’

Ook als Van Meurs de natuur beschrijft, gaat het over het kleine. Zelf zegt hij daarover: ‘En ik probeer te vertellen hoe nuttig padden en egels zijn en hoe sociaal ganzen en ooievaars zich gedragen. En dat doe ik omdat alles wat klein is, wordt weggedrongen of opgeslokt en omdat dieren in een wereld waar gejacht en gejaagd wordt, steeds minder ruimte hebben om te leven.’ Daarom gaan de verhaaltjes over de lapjespoezen die door dezelfde zwervende kater gedekt worden, over de eksters die de eieren van de gans roven, over spinnewebben in het najaar.

De meeste verhalen uit Ganzen boven de uiterwaard zijn, net als die in Bij ons op het dorp, eerder in de Blauw Geruite Kiel verschenen. Ze zijn geschreven voor kinderen vanaf een jaar of elf en gaan voor het grootste deel weer over dezelfde dorpsgemeenschap en de natuur rond de woning van de schrijver. Daarnaast zijn er verhalen die herinneringen bevatten uit de jeugd van Van Meurs.

De wereld die beschreven wordt, blijft een reële. Ondanks een soms wat romantische beschrijving van de dorpsgemeenschap of van zijn liefde voor de natuur en ondanks de lichte weemoedigheid die uit diverse verhalen spreekt, blijft de auteur met beide benen op de grond.

Waardering

Rudie van Meurs wordt in de kritiek vooral geprezen voor de betrokkenheid en geloofwaardigheid die uit de verhalen spreekt. Hoewel stijl en woordkeuze aangepast zijn aan de doelgroep, worden er soms vraagtekens gezet bij het perspectief - namelijk dat van een volwassene - dat Van Meurs gebruikt. Zijn werk wordt wel verwant genoemd aan dat van Gerard Brands.

Wat zijn stijl betreft worden vooral de directheid, soberheid, helderheid en eenvoud gewaardeerd. Rindert Kromhout schreef in De Volkskrant over Ganzen boven de uiterwaard: ‘Het is allemaal niet sensationeel en toch heel boeiend, doordat Van Meurs zo plezierig schrijft. Tussen alle kleine gebeurtenissen door krijg je bovendien behoorlijk wat informatie over allerlei in Nederland voorkomende dieren en planten.’

De illustraties die Fred de Heij in beide boeken maakte, worden doorgaans positief gewaardeerd.

Bibliografie

28 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1992