Lexicon van de jeugdliteratuur

Harry Mazer

door Erna Trossèl

Harry Mazer is op 31 mei 1925 in New York geboren. Hij groeit op in de stad, waar zijn ouders allebei werken in een kledingfabriek. Zijn opleiding volgt hij aan de Bronx High School, het Union College en de Syracuse Universiteit.

Na zijn huwelijk in 1950 met Norma Fox, schrijfster, heeft hij veel verschillende baantjes zoals metaalarbeider, dokwerker, leraar Engels, lasser. Ontevreden met deze werkzaamheden begint hij op zijn vijfendertigste te schrijven, eerst alleen in zijn vrije tijd, vanaf 1963 full-time.

Enkele van zijn boeken, waaronder The War on Villa Street (Met vuisten en voeten) en I love you, stupid! (‘Wat maakt het uit!) zijn bekroond als ala best books for Young Adults. Snow Bound, dat niet in het Nederlands is vertaald, is verfilmd voor de Amerikaanse televisie.

Werk

Mazer is van jongsaf een enthousiast lezer. Als kind neemt hij zich voor de hele bibliotheek door te nemen, beginnend bij de letter A. Als hij in 1960 tegelijk met zijn vrouw Norma besluit te gaan schrijven, naast zijn baan en hun gezin met vier kinderen, kan dat alleen volgens een strak schema in de vroege ochtenden de late avonduren.

Zijn agent adviseert hem jeugdboeken te gaan schrijven, omdat dat commercieel aantrekkelijk zou zijn. Voor Mazer geldt vooral dat hij de jeugdperiode van groot belang vindt. Voor hem is deze periode een tijd van hoop, van verlangen naar liefde en erkenning. Tegelijkertijd is het de periode, waarin iedereen moet leren op eigen kracht de wereld aan te kunnen.

Mazers boeken gaan over overleven. Zijn hoofdpersonen maken steeds een leerproces door van vallen

en opstaan en zijn aan het slot van het verhaal een fase verder in hun ontwikkeling naar volwassen worden. Vanuit verschillende, herkenbare situaties, steeds in een typisch Amerikaans decor, maakt Mazer duidelijk, dat het geloof in jezelf en het bewustzijn van je eigen mogelijkheden een bevrijdende uitwerking heeft.

Mazer schrijft zijn verhalen in een makkelijk leesbare stijl. Opvallend is zijn voorkeur voor de ‘monologue intérieur’, vaak cursief in de tekst aangegeven, met name in ‘Wat maakt het uit! en in Wanneer zie ik je weer? Deze hangt samen met zijn opvatting, dat iedereen twee levens leidt: een zichtbaar en een ander, geheim leven in fantasieën en verlangens. Dit innerlijke leven, deze innerlijke stem wil hij naar de oppervlakte brengen en in taal vorm geven.

Zo weet de lezer van ‘Wat maakt het uit!, dat de zeventienjarige Marcus Rosenbloom zich voortdurend bewust is van zijn uiterlijk; hij denkt en droomt steeds over meisjes en welke indruk hij op hen maakt. Seksuele ervaring heeft hij niet en dat is een probleem voor hem.

Hij ontmoet Wendy, een vriendinnetje van vroeger en er onstaat tussen hen een hechte kameraadschappelijke verhouding. Na hun eerste seksuele ervaring volgen veel misverstanden. Gevoelens van onzekerheid staan aanvankelijk een oplossing in de weg. Mazer laat zien dat door wederzijds vertrouwen, door geloof in zichzelf en in de ander zijn hoofdpersonen erin slagen de juiste keuzes te maken.

Met vuisten en voeten

Veel in het leven van de veertienjarige Willis Pierce zit hem tegen. Hij woont in een grote stad, zes hoog, met een drankzuchtige vader en een moeder die werkt en meestal weg is. Op straat heeft een buurtbende hem de oorlog verklaard. Zijn vertrouwen in de mensen is dan ook erg gering, hij voelt zich overal een buitenstaander. Ook op school gedraagt hij zich eenzelvig en gesloten. Zijn enige plezier in het leven is hardlopen. Hij loopt elke dag een paar kilometer, waardoor hij een atletische conditie heeft opgebouwd.

In de tweede helft van het verhaal staat de aanstaande sportdag op school centraal. Een lid van de straatbende is de gedoodverfde winnaar van de hardloopwedstrijd. Willis heeft zich niet ingeschreven, maar wel traint hij, op verzoek van diens vader, een zwakbegaafde buurtjongen die ook bij hem op school zit. Niet zozeer om het geld, maar om het in hem gestelde vertrouwen pakt hij het zo serieus aan, dat de training inderdaad effect heeft. Zijn zelfvertrouwen neemt toe, ook door een beter contact met zijn vader, die erin slaagt wekenlang niet te drinken. Om wraak te nemen op de straatbende en om zijn ta-

lent te tonen - met vuisten en voeten - schrijft Willis zich uiteindelijk toch in voor de wedloop. Tijdens de wedstrijd, vlak voor de finish, loopt zijn vader dronken de baan op en Willis verliest de eerste plaats. Vol schaamte en haat ontvlucht hij na een slaande ruzie zijn ouderlijk huis, maar hij beseft dan dat weglopen zinloos is. Willis besluit, gesterkt door de waardering die zijn prestatie op school toch opgeleverd heeft, zijn eigen leven te leiden, los van zijn vader, vertrouwend op zichzelf en zijn eigen mogelijkheden.

Vooral door de spanning en het onvoorspelbare verloop van de gebeurtenissen werd dit boek door de critici enthousiast ontvangen. Een aantal meent, dat het verhaal erg somber is, hoewel door het groeiend zelfvertrouwen van de hoofdpersoon toch een sprankje hoop wordt gegeven. Positief oordeelt men over de herkenbaarheid van het gegeven en over de vlotte stijl.

Een zelfstandig te lezen vervolg op Met vuisten en voeten is Jongen, 18 jaar zoekt meisje...

Cleo's eiland

Het thema overleven wordt in dit verhaal door Mazer heel letterlijk uitgewerkt. Cleo Murphy, zestien jaar, wil een paar zomermaanden lang alleen zijn met zichzelf en haar probleem. Ze is ontevreden met haar uiterlijk, ze is veel te dik en ze moet de dood van haar jongere zusje Jam verwerken. Ze reist naar Canada, terwijl ze thuis denken, dat ze in een zomerkamp is en ze verstopt zich op een onbewoond eiland in een groot meer. Haar ontsnappingsplan loopt geheel anders dan ze het opgezet had. De hut op het eiland, dat van haar rijke vader is, blijkt afgebrand en op een morgen ontdekt ze dat al haar proviand is gestolen door een wasbeer.

Het grootste deel van het verhaal bestaat uit het verslag van Cleo's doen en laten op het eiland. Ze wordt slank, besluitvaardig en handig. Zonder de altijd aanwezige hulp van opvoeders blijkt ze in staat te zijn om voor zichzelf te zorgen. Als ze noodgedwongen langer op het eiland moet blijven, wordt het een strijd op leven en dood. Toch slaagt ze erin ook de wintermaanden te overleven, tot het moment dat het meer is dichtgevroren en ze het kan oversteken.

In de uitwerking van het thema ligt het accent meer op het concrete handelen dan op de psychologische ontwikkeling van de hoofdpersoon. Hierdoor mist het boek de diepgang van ander werk van Harry Mazer, zoals Met vuisten en voeten. Wel geldt voor dit verhaal ook weer, dat de hoofdpersonen zich bewust wordt van eigen mogelijkheden en daardoor in staat is zelfstandig richting te geven aan de toekomst.

Waardering

In Nederland heeft het werk van Harry Mazer niet opval-

lend veel aandacht getrokken. In de recensies vindt de herkenbaarheid van hoofdpersoon en thematiek steeds algemene waardering. Door het accent te leggen op de psychologische ontwikkeling van de hoofdpersonen onderscheidt het werk van Mazer zich van de ‘kommer-en-kwel’-literatuur, waarin de problemen meer centraal staan. De meeste critici zijn ook positief over de stijl. De humor en de vele dialogen zorgen voor vlot geschreven verhalen.

Bekroningen en recensies van elk nieuw boek in The Horn Book Magazine wijzen erop dat Harry Mazer in Amerika een belangrijkere plaats inneemt in de jeugdliteratuur dan in Nederland. Slechts vijf van zijn boeken zijn in Nederland uitgebracht.

Bibliografie

25 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1991