Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Leonie Kooiker

door Marianne Boswerger

Leonie Kooiker is geboren op 20 oktober 1927 in Markelo als Johanna Maria (Mieke) Romijn. Ze heeft het gymnasium doorlopen en trouwde al vroeg met Gerard Kooyker, die huisarts is. Na enkele omzwervingen vestigden zij zich in Papendrecht. Ze kregen drie zoons en een dochter die in enkele van Kooikers boeken voorkomen onder hun ware naam: Albert, Bobbie, Huib en Annelie. Van 1954 tot 1966 schreef Leonie Kooiker gedichtjes en verhalen in het kindertijdschrift Kris-Kras. Van een aantal boeken zijn vertalingen verschenen onder andere in Duitsland, Amerika, Japan en Hongarije. In 1971 won Het malle ding van bobbistiek een Gouden Griffel; De heksensteen werd in 1980 geplaatst op een erelijst van de beste in Amerika verschenen jeugdboeken.

Werk

De meeste boeken van Leonie Kooiker handelen over heel gewone kinderen die op een wat ongewone manier hun fantasie omzetten in daden en daarbij een heleboel avonturen beleven. Hun fantasie en creativiteit kennen geen grenzen en toch worden ze op geloofwaardige wijze in hun dagelijks leven ingepast. Ook humor en liefde voor de natuur (en het bovennatuurlijke) vinden in de meeste verhalen een plaats.

Al deze elementen zijn te vinden in Het malle ding van bobbistiek, een boek dat de auteur al tien jaar af had maar dat door Kris-Kras werd geweigerd. Een paar jongens bouwen zelf een soort ei waarmee ze kunnen vliegen. Het liefst gaan ze naar een eilandje, een stukje ongerepte natuur. Daar ontmoeten ze een wat griezelige oude man, wiens taal ze niet verstaan en die volledig één is met zijn omgeving. De ouders van de jongens zijn soms bezorgd, maar toch zo trots dat ze hen geen strobreed in de weg leggen. Een maatschappijkritische noot krijgt het verhaal in de figuur van een oom die geld ruikt als de bobbistiek op grote schaal geproduceerd zou worden. Maar het gaat om het spel en niet om de knikkers: Bobbie is alweer bezig met zijn volgende project, verdwijnpasta.

Het lukt de hoofdpersonen uit Het levende beeld in de tempel om die verdwijnpasta te maken als ze in Mexico zijn en hun moeder meer aandacht heeft voor de andere sekse dan voor hen.

De liefde voor de natuur komt het sterkst tot uitdrukking in De dochter van die schilder op de berg, waarin Machteld de werkelijkheid van thuis en school ontvlucht in het bos en daar soms bijna mystieke ervaringen heeft. Als er

[pagina 2]

een snelweg door het bos wordt aangelegd stort haar wereld in maar ze ontdekt dat ze het bos niet meer zo nodig heeft als ze iemand heeft gevonden die haar begrijpt.

 

Het ongrijpbare van de natuur, het bovennatuurlijke en daarom soms griezelige wordt met spanning en humor beschreven in De heksensteen (en in iets mindere mate in Het Oerlanderboek). Oene vindt de heksensteen van Tanna, de opperheks van het Genootschap van de dunne draad. Omdat hij de steen intelligent gebruikt, kiest ze hem als opvolger, waarmee ze alle leden van het Genootschap tegen zich in het harnas jaagt. Het toveren is nergens een middel om problemen op te lossen, al zijn sommige gebeurtenissen heel suggestief; het is maar of je er in gelooft of niet. Wat uit beide boeken spreekt, is dat de aarde onzichtbare krachten heeft die je niet moet proberen te gelooven of te begrijpen; je moet gewoon zíj́n en dóen.

Hoewel alle boeken van Leonie Kooiker door kleine en grote lezers goed ontvangen zijn, lijkt het of na De heksensteen de vaart er een beetje uit is: de boeken verschijnen met grotere tussenpozen, ze zijn veel geconstrueerder en dunner. Eerder verschenen verhalen worden opnieuw uitgegeven (gedeelten uit Tante Mien) en de ideeën lijken ontstaan te zijn uit vorige boeken. Dan liever de lucht in lijkt inhoudelijk erg veel op Het malle ding van bobbistiek, maar hier hebben de kinderen een reden om een bed te verbouwen tot vliegtuig, schip en auto: ze vluchten er mee uit het ziekenhuis wanneer ze horen dat er enge proeven met ze gedaan moeten worden.

[pagina 3]

Bibliografie

Jeugdboeken

Het malle ding van bobbistiek. Met illustraties van Carl Hollander. Amsterdam, Ploegsma, 1970.

De boevenvangers. Met illustraties van Carl Hollander. Amsterdam, Ploegsma, 1972.

De diamant van de piraat. Met illustraties van Bab Siljée. Amsterdam, Ploegsma, 1972. (Eerder verschenen in Kris-Kras)

Het laantje met de lindeboom. Met illustraties van Atie Siegenbeek van Heukelom. Rotterdam, Lemniscaat, 1972.

De dochter van die schilder op de berg. Met illustraties van Cilia de la Court. Amsterdam, Ploegsma, 1973. (De 2e gewijzigde druk is verschenen onder de titel Iemand die je begrijpt. Amsterdam, Ploegsma, 1981.)

De heksensteen. Met illustraties van Carl Hollander. Amsterdam, Ploegsma, 1974.

Je hart of je heerlijkheid. Blaricum, Bigot en Van Rossum, 1974.

Het levende beeld in de tempel. Met illustraties van Nicoline Nieuwenhuis. Amsterdam, Ploegsma, 1976.

Het Oerlanderboek. Met illustraties van Carl Hollander. Amsterdam, Ploegsma, 1979.

Tante Mien. Met illustraties van Paul Menses. Den Haag, Leopold, 1981. (Gedeeltelijk eerder verschenen in Kris-Kras)

Ga niet te ver, je valt eraf. Met illustraties van Theun Okkerse. Tilburg, Zwijsen, 1982. (Zebraboeken 1)

Je mag een poosje los. Met illustraties van Annemiek Borsboom. Tilburg, Zwijsen, 1982. (Vliegerboekjes 4)

Met de grote vogel mee. Zutphen, Terra, 1982.

In samenwerking met J. Braamhorst: Dan liever de lucht in. Den Haag, Leopold, 1982.

Over Leonie Kooiker en haar werk

H. Knol, Leonie Kooiker. NBLC-monografieen, serie g, nr. 2, Den Haag, 1975.

Dokumentatie auteurs en illustratoren van jeugdboeken, knipselkrant jeugdliteratuur, jaargang 2 (1978), nr. 24.

D. Verroen, Leonie Kooiker. In: Bzzlletin, jaargang 8 (1979), nr. 70.

A. Wamsteeker, Ik heb ook geen boodschap. Schrijfster van de maand - Leonie Kooiker. In: KRO-luisterwijzer, april 1981.

P. Kuyer en C. Tienstra-Schipperheyn, Leonie Kooiker. Den Haag, NBLC, 1979/1980. Lé6, Informatie over schrijvers en boeken voor mavo/lbo, nr. 6.

1 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1983