Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Bouke Jagt

door Toin Duijx

Bouke Jagt werd op 8 april 1929 in het dorp Tweede Exloërmond (gemeente Odoorn) geboren. Hij woonde in allerlei plaatsen in Nederland; in het begin van de jaren zeventig keerde hij terug naar Friesland, waar hij enige tijd een bouwval van een boerderij onder Holwerd bewoonde.

Jagt was een kleurrijk figuur, die een onmaatschappelijk leven leidde. Met zijn kinderlijke fantasie kon hij luchtkastelen bouwen. Hij had weinig vrienden en vereenzaamde op den duur. In de jaren zestig was Bouke Jagt een van de provo's van het eerste uur, maar zijn eenmansbewegingen ‘Neo-provo 1974’ en ‘Provo 2000’ kregen nauwelijks aanhang.

Bouke Jagt was als schrijver voor kinderen het produktiefst in de jaren vijftig en zestig. Hij debuteerde met kinderversjes in het Utrechts Nieuwsblad, die van tekeningen werden voorzien door Peter Vos. Hij schreef meer dan vijfenzestig hoorspelen, voor onder meer ‘Wigwam’ en ‘Blokhut’, en zo'n honderd korte verhalen. De Pozzebokken werd in 1972 bekroond met een Zilveren Griffel.

Op 24 oktober 1982 overleed Bouke Jagt, 53 jaar oud, na een kort verblijf in het psychiatrisch ziekenhuis te Franeker.

Werk

Bouke Jagt schreef ongeveer twintig kinderboeken waarvan Ted en Silvie tekenen een pozzebok (1962) en Ted en Silvie helpen de pozzebokken (1962) de meeste bekendheid kregen. Op een regenachtige dag tekenen Ted en zijn vriendinnetje Silvie een pozzebok, een niet-bestaand schepsel met vier poten en een grote bek. Een pozzebok kan alleen per ongeluk ontstaan. 's Nachts mogen Ted en Silvie mee voor een ritje naar het pozzebokkenbos. In het vervolgdeel wordt de strijd aangebonden tegen Pietje Prik, die vijftig gemene pozzebokken op papier heeft gezet. Deze moeten hun brave soortgenoten met vlakgum te lijf gaan.

In Ted en Silvie en het boekebeest (1962) ontdekken Ted en Silvie op zolder een ander vreemd beest, Loeroes het boekebeest. Hij kan zich zelf vermeerderen door zijn of haar spiegelbeeld tot leven te brengen; met een parapluutje kan hij weer verdwijnen.

Vooral de eerste twee verhalen over Ted en Silvie bleken een succes toen ze in 1971 onder de titel De Pozzebokken werden herdrukt met illustraties van Peter Vos. In die herdruk zijn enkele wijzigingen aangebracht.

[pagina 2]

Ted en Silvie heten nu Bas en Marjanneke; Pietje Prik is Kloris Klier geworden. In de herziene uitgave van 1988, bedoeld voor kinderen die net kunnen lezen, zijn de zinnen korter. Rechtstreekse ingrepen van de schrijver (‘Stoute Bas, waarom doe je dat?’) zijn weggehaald. De verleden tijd is omgezet in de tegenwoordige tijd.

Voor de serie ‘De bonte wonderboom’ schreef Bouke Jagt Kareltje Wever (1962), een verhaal over het spinnetje Kareltje Wever. Hij sluit vriendschap met de Grote Wereld. Het al te nieuwsgierige spinnetje komt op zijn wandelingen steeds in grote moeilijkheden, en de Grote Wereld mag hem dan helpen.

In 1964 verschenen enkele boekjes bij Van Goor over Mannetje Monkie. Nadat zijn huis is afgebrand (hij heeft bij het aansteken van zijn pijp een brandende lucifer achteloos weggegooid) trekt hij samen met zijn dieren in een woonwagen door het land, om overal mensen te helpen.

Verder schreef Bouke Jagt een negendelige kinderboekenserie, ‘Edda en Wimmie’. Edda en Wimmie, broer en zus, beleven kleine, niet veelzeggende avonturen. Opvallend in deze serie is het ontbreken van hoofdletters en interpunctie. De boekjes werden tot eind jaren zeventig herdrukt.

Waardering

De verhaaltjes over Ted en Silvie werden positief besproken, al was er ook enige kritiek: ‘zeer geschikt om voor te lezen, soms minder passend om de kinderen zelf te laten lezen wegens spellingsfantasieen’. Als De Pozzebokken (vertaald in het Fries en Duits) opnieuw geïllustreerd wordt door Peter Vos, zijn de kritieken overwegend lovend. In het juryrapport voor de Zilveren Griffel wordt vooral gewezen op de mogelijkheid tot verder fantaseren en de bijzondere eenheid tussen tekst en illustratie. Ook de herdruk in 1988 is zeer positief ontvangen.

Behalve De Pozzebokken hebben de kinderboeken van Bouke Jagt de tijd niet overleefd.

Bibliografie

Kinderboeken

Edda en Wimmie-serie. Met illustraties van Q. Collard en Carol Voges. Apeldoorn, De Eekhoorn, 1960 (3 deeltjes), 1962 (3 deeltjes), 1975 (3 deeltjes).

[pagina 3]

Kareltje Wever. Met illustraties van Babs van Wely. Haarlem, U.M. Holland, 1962.

Ted en Silvie tekenen een pozzebok. Met illustraties van Nanda van Essen. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1962.

Ted en Silvie helpen de pozzebokken. Met illustraties van Nanda van Essen. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1962.

Ted en Silvie en het boekebeest. Met illustraties van Nanda van Essen. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1962.

Mannetje Monkie-serie. Met illustraties van Jack Kohn. 's-Gravenhage, Van Goor Zonen, 1964 (3 deeltjes).

De Pozzebokken (= Ted en Silvie helpen de pozzebokken, Ted en Silvie tekenen een pozzebok). Met illustraties van Peter Vos. Bussum, Van Holkema & Warendorf, 1971. (Herdruk in ‘lees-je-al?’-serie. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1988.)

Het boekebeest. Met illustraties van Peter Vos. Bussum, Van Holkema & Warendorf, 1972.

27 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 1991