Lexicon van de jeugdliteratuur

Henk Hokke

door Deborah van der Vliet

Henk Hokke is in 1955 in Nunspeet geboren. Hij was lange tijd onderwijzer en schoolhoofd; in zijn vrije tijd schreef hij kinderboeken. Zijn debuut, Stoer en Pim, verscheen in 1989, waarna hij van schrijven zijn beroep maakte.

Naast regelmatige bijdragen voor Bobo, Okki, Taptoe en Donald Duck schrijft Hokke vrijwel jaarlijks een nieuw boek en vertaalt hij boeken van auteurs als Renate Welsh, Elfie Donnelly, Mirjam Pressler en Klaus Kordon. Daarnaast werkt hij aan het ontwikkelen van een taalmethode voor het basisonderwijs en bewerkt hij informatieve boeken.

In 1991 werd Marloes getipt door de Nederlandse Kinderjury.

Werk

‘Een schrijver die zijn publiek niet serieus neemt, wordt niet gelezen,’ aldus Hokke. Kwaliteit vindt hij belangrijk, maar minstens even belangrijk is dat de lezer zich met de hoofdpersoon moet kunnen vereenzelvigen. Voor Hokke zelf is het schrijven van kinderboeken een uiting van kind zijn. ‘Het is absoluut waar dat de meeste kinderboekenschrijvers nog grote kinderen zijn.’

De verhalen van Hokke hebben vaak een realistisch karakter. Gewone kinderen beleven alledaagse dingen. In de Marloes-boeken zijn dat luchtige, vrolijke gebeurtenissen. Vaak spelen zijn verhalen op school en bekijken kinderen de volwassenen met hun eigen ogen. Dat is bijvoorbeeld het geval in Een man voor juf Jet (1994) waarin de kinderen een geschikte echtgenoot voor de juf gaan zoeken. In De meester zoent met de juf (1996) maken de kinderen zich zorgen over het feit dat hun meester en juf verliefd zijn op elkaar.

De meeste boeken van Hokke zijn vrolijk en luchtig en behandelen het soort dagelijkse probleempjes waar kinderen mee kunnen zitten. Een enkele keer snijdt Hokke ook zwaardere thema's aan als racisme in Maar zijn ogen lachen niet (1994). Wederzijdse acceptatie speelt een rol in De wereld is van iedereen (1995) en Spierballen in je hoofd (1990). In beide boeken worden kinderen gepest omdat ze anders zijn. Dat probleem wordt minder urgent als duidelijk is dat iedereen zijn eigen waarde heeft.

Het feit dat Hokke erg veel schrijft, komt de kwaliteit van zijn werk niet altijd ten goede. Veel van zijn verha-

Marloes

Marloes is een achtjarig meisje met alleen een vader. Haar moeder is lang geleden overleden. Dat heeft allerlei consequenties voor het leven van alledag. Als ze een keer probeert te koken voor haar vader, mislukt dat jammerlijk en krijgen ze ruzie. Aan het eind van het boek lijkt er iets ernstigers te gebeuren: haar vader heeft voor het eerst een vriendin, Leontine. Marloes heeft er maar een klein beetje moeite mee en wil al gauw dat Leontine haar nieuwe moeder wordt.

Maar zijn ogen lachen niet

Midden in het schooljaar moet meester Ron groep acht verlaten omdat hij reuma heeft. De klas is al gauw over het verlies van haar meester heen als blijkt dat de nieuwe meester, Rutger, een knappe man is die gitaar speelt. Daarbij schrijft hij verhalen, komt hij op de motor naar school en kan hij goed voetballen. Het enige minpuntje valt bijna niemand op: hij is niet aardig tegen de enige zwarte jongen in de klas, Jeffrey. Bij het voetballen schopt hij hem en noemt hij hem stiekem Blackie. Esther is de enige die het merkt. Als zij beter op gaat letten, ontdekt ze dat de populaire meester maar één liedje kan spelen op de gitaar, dat zijn ‘zelfverzonnen’ verhalen zijn overgeschreven uit een boek, en dat de motor niet van hem is. Bovendien gaat hij naar bijeenkomsten van de Centrum Democraten. Omdat Jeffrey en Esther niet weten wat ze moeten doen, gaan ze met dit probleem naar hun oude meester. Ze besluiten meester Rutger tijdens de werkweek te ontmaskeren. De klas organiseert een rechtszaak, waarin Rutger wordt aangeklaagd omdat hij gelogen heeft over een heleboel dingen en gediscrimineerd heeft. Dat laatste wordt hem het meest aangerekend. Het vonnis luidt dat hij nooit meer les mag geven, anders gaat de klas onmiddellijk met de belastende informatie naar de politie. Woedend vertrekt Rutger. De klas blijft nog een paar dagen op werkweek.

Waardering

Henk Hokke wordt door de critici gewaardeerd om zijn eenvoud. Hij heeft een vlotte toegankelijke stijl en schrijft eenvoudige verhalen over herkenbare situaties. ‘Het verhaal heeft een eenvoudige, episodische opbouw met veel nadruk op actie en een erg oppervlakkige karaktertekening. [-] Het is in een erg eenvoudige taal met veel dialogen geschreven. Door de vrij ruime bladspiegel en de beperkte omvang kan het niet-grage lezers ook aanspreken. Zij zullen zich wellicht aangesproken voelen door de triviaal aandoende plot.’ (Ria de Schepper over Het geheim van de witte paarden)

De vaak realistische verhalen kunnen zeer verschillende reacties opwekken. Zo staat Kakebeeke's positieve oordeel over Een man voor juf: ‘Hokke zet levensechte figuren neer en weet een betrekkelijk eenvoudig gegeven volop vaart en spanning te geven. Vlotte en geestige dialogen houden de aandacht van de lezer vast’ tegenover het negatieve oordeel van Ria de Schepper over Suus en Joris: ‘Noch qua typering van de personages, noch qua thematiek of uitwerking treedt dit verhaal buiten de platgetreden paden.’

Eensgezind zijn de critici over Hokke's gebrek aan oorspronkelijkheid: ‘Ambachtelijk zeer acceptabel, maar weinig om je gelukkig door te voelen. [-] Hadden we Guus Kuijer niet gehad dan zou Henk Hokke met zijn ontwapenende aanpak en rechttoe rechtaan stijl op meer krediet hebben kunnen rekenen. Nu is het meer van wat we tien jaar geleden al hadden. En Marloes is niet zo sterk en eigengereid als Madelief.’ (Joke Linders-Nouwens) ‘De wereld in Labbekak de Kakkerlak heeft veel weg van die van Toon Tellegens dierenverhalen, maar is stereotieper.’ (Barbara Linsen). Sterre en Hille van het Grote Huis is door Ingrid Brouwer een slappe poging tot navolging van Jip en Janneke genoemd.

Echt felle kritiek wekte Maar zijn ogen lachen niet. ‘Een onzinboek en volgens mij nog onsympathieke onzin ook,’ vond Aukje Holtrop. ‘Als je kinderen wilt vertellen dat CD-stemmers zulke ratten zijn dat je ze op alle mogelijke manieren mag aanvallen, lijkt me dat een niet zo intelligente methode om kinderen te wapenen tegen racisme en discriminatie. Een raar boek, maar vooral zo irritant omdat het de pretentie heeft van politieke correctheid.’

Bibliografie

46 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1997