|
| |
| |
| |
Steven Herrick
door Ria De Schepper
Steven Herrick werd op 31 december 1958 geboren in Brisbane (Australië) als jongste in een gezin met zeven kinderen. Hij maakte aanvankelijk zijn middelbare school niet af, omdat hij hoopte professioneel voetballer te worden. Toen dat niet lukte, haalde hij alsnog zijn diploma. Op zijn achttiende, tijdens een rondreis in Australië, schreef hij zijn eerste gedicht. Het werd gepubliceerd in een tijdschrift. Dat gaf de aanzet om poëzie te studeren aan de universiteit van Queensland. Hij werd fulltime schrijver van poëzie, kinderboeken en romans in versvorm. In 1996 verscheen zijn eerste ‘verse novel’ voor adolescenten: Love, Ghosts & Nose Hair.
Zijn boeken werden in Australië en de Verenigde Staten herhaaldelijk genomineerd voor literaire prijzen. Voor By the River (2004) ontving hij in 2005 de New South Wales Premier's Literary Award en de Australian Speech Pathologists of Australia Book of the Year. De Nederlandse vertaling van dit boek, Aan de rivier, kreeg in 2008 een Eervolle Vermelding van de Zoenjury.
| |
Werk
Steven Herrick raakte in ons taalgebied bekend door de vertaling van drie romans in versvorm die zich afspelen op het Australische platteland. De verhalen zijn fictief maar bevatten veel autobiografische elementen, vooral in de locaties die Herrick zich uit zijn kindertijd in Queensland herinnert. Opeenvolgende, korte scènes scheppen telkens een sfeerbeeld van de hoofdpersonages en hun omgeving. Naarmate het verhaal vordert, worden zij zich bewuster van wie ze zijn en wat ze met hun leven willen aanvangen. De drie boeken zijn ontwikkelingsromans over opgroeien, nostalgisch terugblikken en uitkijken naar een betere toekomst.
Aan de rivier beschrijft de jeugdjaren van Harry Hodby. Met zijn vader
| |
| |
en zijn jongere broer Keith groeit hij op in een afgelegen dorp ergens in het binnenland van Australië. Zijn moeder stierf toen hij zeven jaar was en Linda, de enige vriendin die hij ooit had, verdronk toen hij veertien was. Harry heeft de indruk dat al het goede uit het dorp verdwijnt en dat overleven alleen mogelijk is door zo vlug mogelijk weg te gaan. Het verhaal bestaat uit korte impressies van het leven thuis en in het dorp. De relatie met zijn vader, het verdriet om de dood van Linda en zijn aparte vriendschap met de stoere bink Johnny vormen de ruggengraat van het verhaal. Uiteindelijk komt Harry met zijn gevoelens in het reine en verdwijnt het diepe gevoel van eenzaamheid.
Harry mijmert over zijn jeugdjaren en haalt zich visueel allerlei scènes voor de geest. De toon is nostalgisch, berustend, maar af en toe ook opstandig. De rake observaties van Harry tijdens zijn omzwervingen in en rond het dorp zijn doorspekt met zintuiglijke beschrijvingen en ingehouden emoties. Zo schetst hij een ontroerend portret van zijn vader, een bonkige man van weinig woorden die worstelt met het gemis van zijn vrouw. Subtiele verwijzingen geven aan hoe de vader op zijn manier toch goed zorgt voor zijn twee zoons. De enkele scènes waarin ze samen een watermeloen eten staan symbool voor die verbondenheid. Via een aantal personages in het verhaal typeert Herrick de bekrompenheid van de besloten dorpsgemeenschap. Hij beschrijft ook suggestief de rivier, de kreken en het moeras, de zomerse hitte, de lome namiddagen en de vernietigende regenvlagen. De rivier met zijn mogelijkheden tot spel en vermaak, maar ook met zijn vernietigende kracht, is een medepersonage in het verhaal.
Zowel de gebeurtenissen in het heden als de herinneringen uit het verleden worden beschreven in de tegenwoordige tijd. Zo ontstaat een doorlopende stroom van belevenissen waarin alles in het leven van de personages met elkaar verbonden is. Hierover zegt de auteur in een interview met Karel Berkhout: ‘Juist in de eeuwige voortgang schuilt hoop. De personages kunnen hun verleden niet veranderen, hun toekomst wel. De toekomst biedt verlossing’ (NRC Handelsblad). Aan het einde van het verhaal heeft Harry een positieve kijk op de toekomst, ook al is die onzeker.
De roep van de wolf vertelt het verhaal van de adolescenten Lucy en Jake. Ze wonen op naburige boerderijen in een geïsoleerde, dorre vallei. Af en toe weerklinkt het nachtelijke gehuil van een wolf, of is het een verwilderde hond? Beide jongeren vertrekken op een dag naar Sheldon Mountains om de wolf te zoeken. Ze hebben een verschillend doel. Lucy wil weg van haar vader die ze haat omdat hij haar slaat en vernedert.
| |
| |
Jake wil de heroïsche verhalen van zijn vader over diens ontmoeting met een wolf toetsen aan de werkelijkheid. Tijdens hun tocht ontdekken Lucy en Jake dat ze in moeilijke omstandigheden op elkaar kunnen rekenen. Lucy's vertrek wakkert de daadkracht van haar moeder aan. Daardoor heeft haar vlucht verstrekkende, positieve gevolgen.
Herrick speelt de verschillende gezinssituaties, de positie van de vaders en de houding van de jongeren tegenover elkaar uit. Lucy's vader reageert zijn teleurstellingen en onmacht af op zijn dochter. Haar moeder ondergaat lijdzaam de agressie en kijkt de andere kant op als haar dochter wordt bedreigd. Jake groeit op in een liefdevol gezin waar samen iets realiseren belangrijk is. De families hebben weinig contact en kijken bevooroordeeld naar de buren. Lucy en Jake leren elkaar tijdens de tocht beter kennen. De gebeurtenissen worden afwisselend vanuit het standpunt van een van beiden beschreven. Naarmate de contacten intenser worden en de liefde ontluikt, duiken er steeds vaker beschrijvingen op van eenzelfde gebeurtenis vanuit het gezichtspunt van zowel Lucy als Jake. Herrick beschrijft de eerste zoen en de verwarde gevoelens behoedzaam en suggestief.
De tocht op de onherbergzame Sheldon Mountains betekent voor Lucy en Jake een groeiproces. De fysieke inspanningen en de emotionele
ontwikkelingen zorgen voor een nieuw geloof in hun eigen kunnen. Voor Jake is de wolf een mythische figuur. Ook al weet hij dat er in Australië geen wolven leven, toch is hij gefascineerd door het verhaal van zijn vader. Maar hij wil afstand nemen en zelf de waarheid achterhalen. Voor Lucy is de tocht eerder een voorwendsel om haar vader te ontvluchten. De ontmoeting met de wilde hond is voor haar een confrontatie met haar vader, ‘het beest’ dat niet thuishoort op de boerderij waar ze wonen. Lucy ziet de wolf - of wilde hond - als het symbool van kracht, vrijheid en verzet. Hij brengt de catharsis die haar leven voorgoed verandert.
| |
| |
In Cold Skin komt vooral de familie Holding in beeld. Vader worstelt met een onverteerd oorlogsverleden en weigert in de mijn te gaan werken. De slimme zoon Larry heeft hoge idealen en wil daarom het dorp verlaten. Zoon Eddie is het belangrijkste personage in het verhaal. Hij is een forse jongeman die een hekel heeft aan school en zo vlug mogelijk de mijn in wil. Met veel mededogen observeert Eddie wat rondom hem gebeurt en zijn prille liefde met Sally geeft hoop op een mooie toekomst.
Aan de rivier, De roep van de wolf en Cold Skin vormen een drieluik over adolescenten die opgroeien op het desolate Australische platteland. De natuurbeschrijvingen zijn in het eerste boek belangrijker dan in de overige verhalen. De belangrijkste plaats van handeling is telkens een rivier die veel aantrekkingskracht uitoefent op de hoofdfiguren. In Aan de rivier en Cold Skin speelt de rivier een cruciale rol in het verhaalverloop. De personages wonen in afgelegen dorpen waar weinig boeiends te beleven valt. In de loop van het verhaal ervaren ze dat de plek waar ze zijn opgegroeid echt hun thuis is, ook al dromen ze van weggaan en elders een betere toekomst opbouwen. De eerste zoen en pril liefdesgeluk brengen steevast een ommekeer teweeg. Liefdesrelaties geven mentale kracht en bieden een hoopvol perspectief voor de toekomst.
In de drie boeken is een evolutie merkbaar naar meer personages en een complexere structuur. Aan de rivier is een eenstemmig verhaal, met observaties en reflecties van Harry. De roep van de wolf is een tweestemmig verhaal, met alternerende visies van Lucy en Jake. In Cold Skin wordt via negen personages het sociale weefsel van een mijnstadje beschreven. Herrick concentreert zich op doodgewone mensen, van wie het leven soms ingrijpend verandert. Niet zozeer de gebeurtenissen op zich zijn belangrijk, wel de mentale evolutie die de personages doormaken. Hoe jongeren zichzelf zien en hoe ze gezien worden door familieleden, vrienden of dorpsgenoten, is wat Herrick boeit.
Herrick schrijft psychologische romans waarin vader-zoonrelaties belangrijk zijn. De relaties van Harry, Jake en Eddie en hun vaders zijn goed. De mannen laten niet zozeer met woorden maar met daden zien dat ze om hun zonen geven. Toch zijn er de kleine kanten, is er wantrouwen en zijn er geheimen. Opgroeien is loslaten en verliezen. De enige negatieve ouderrelatie is die van Lucy en haar vader in De roep van de wolf. Moeders zijn ofwel dood, houden afstand of komen slechts zijdelings in het verhaal ter sprake. Alleen de oma van Lucy is een sterke persoonlijkheid. Lucy kijkt enorm naar haar op.
Het gaat hier om romans van ruim tweehonderd bladzijden in vrije vers- | |
| |
vorm. De verhalen zijn opgebouwd uit korte scènes, uit inwendige monologen met dialogen en beschrijvingen. Met sterke beelden en een minimum aan details weet Herrick sfeer op te roepen en de ziel van zijn personages bloot te leggen. De tekst is ritmisch, klankrijk en gebald. De zinnen zijn opgedeeld in woordgroepen die onder elkaar gedrukt staan. Door te kiezen voor deze compacte vertelstijl wil Herrick de lezer dwingen tot traag en aandachtig lezen. Zelf noemt hij Aan de rivier zijn meest poëtische roman. In een interview met Annemie Leysen zegt Herrick over zijn stijl: ‘Ik schrijf graag zuinig, ga graag economisch met woorden om. Volgens mij worden lezers veel actiever betrokken bij zo'n boek. Ze lezen trager; ze staan soms even stil bij wat ze lazen, om dan weer door te gaan. Zo lees je ook een gedicht, toch? Door het onuitgesprokene, de understatements in dit soort boeken participeert de lezer meer’ (De Morgen).
| |
Cold Skin
Deze roman speelt zich af in een afgelegen mijnstadje in Australië, kort na de Tweede Wereldoorlog. Sommige bewoners willen zo vlug mogelijk weg, andere verdrinken de uitzichtloosheid van hun situatie in de kroeg. Er gebeurt nooit iets, tot op een dag het mooiste meisje van het dorp vermoord wordt aangetroffen. Er ontstaat een sfeer van wantrouwen, want alle jongens en mannen van het dorp zijn opeens verdachten. Niet alleen brigadier Grainger zoekt de moordenaar, ook anderen hebben zo hun vermoedens. Een spannende confrontatie brengt klaarheid.
Herrick bouwt zijn verhaal op met korte hoofdstukken waarin negen personages in de ik-vorm aan het woord komen. Dat geeft een gevarieerd palet van meningen en emoties. Het verhaal komt enigszins traag op gang, via een patchwork van impressies over het stadje en de negen protagonisten van het verhaal. Na de moord zijn de gevoelens heftiger, de sfeer wordt grimmiger en de machtsrelaties verschuiven. Door de complexe verhoudingen in het stadje blijft de spanning tot het eind bewaard. Toch vormt het speurderselement niet de hoofdzaak. Het ontrafelen van een aantal geheimen en de relaties tussen volwassenen en jongeren in het dorp, staan voorop. Daarbij behandelt Herrick thema's als vader-zoonrelatie, seksualiteit en eerste verliefdheid, schijn, lafheid en wraak.
| |
Waardering
Critici waarderen vooral de sfeerschepping, de sterke beelden, de milde humor en de rake observaties in Herricks romans. Er is veel lof voor zijn suggestieve, zintuiglijke stijl en de manier waarop hij onderlinge relaties met weinig woorden kan neerzetten. Toch rijzen er soms vragen over de meerwaarde van het
| |
| |
schrijven in versvorm en het opsplitsen van zinnen. Reine De Pelseneer formuleert het zo: ‘Ook al vertonen Herricks fragmentarische teksten duidelijke kenmerken van poëzie, toch blijft Aan de rivier in de eerste plaats proza dat in stukjes werd geknipt. Ik weet niet zeker of de korte versregels het boek een meerwaarde geven’ (De Leeswelp).
Aan de rivier werd lovend besproken. Harm de Jonge heeft het in Dagblad van het Noorden over een prachtboek, dat ‘beeldend en toegankelijk’ is. Annemie Leysen spreekt van ‘een geloofwaardig, melancholisch én genereus portret van een jongenstijd’ en prijst de ‘nostalgische sfeer die met een minimum aan woorden meesterlijk wordt opgeroepen’ (De Morgen). Karel Berkhout bestempelt het boek als ‘een veelstemmige en gelaagde roman in verzen, een groots gedicht over de weemoed en het verlangen van volwassen worden’ (NRC Handelsblad). Bas Maliepaard waardeert deze moderne versroman omdat die ‘de vertelkracht van een lang (coming-of-age) verhaal combineert met de beeldrijke taal en het compacte scenische karakter van poëzie’ (Trouw).
Over De roep van de wolf zegt Karel Berkhout in NRC Handelsblad: ‘Net als in Aan de rivier excelleert Herrick in zijn personages. [-] De roep van de wolf is ook een hedendaags epos in blanke verzen, maar het verhaal is dynamischer, de vorm strakker en de toon directer’. Bas Maliepaard vindt het knap hoe Herrick ‘in weinig woorden sfeer schept en een levend decor weet op te roepen’ (Trouw). Patrick Jordens waardeert ‘de loepzuivere transparante stijl’ en ‘de rijkdom aan thema's en emoties’; ‘Herrick vindt steeds de precaire balans tussen de hardheid en/of banaliteit van de realiteit en de kleine of grote onvervulde verlangens van zijn protagonisten’ (De Morgen). Reine De Pelseneer vindt dat het boek ‘beklijft en ontroert’ (De Leeswelp).
Volgens Karin Kustermans is Cold Skin ‘een roman die vooral indruk maakt door de knappe sfeerschepping en karaktertekening en door het beklijvende verhaal’. Tegelijkertijd vindt zij dat het boek ‘stilistisch niet alle verwachtingen inlost’ (De Leeswelp). Volgens haar slaagt Herrick er niet echt in ‘om het verhaal ook werkelijk negenstemmig te laten klinken’. Bas Maliepaard ziet in Cold Skin ‘een prikkelende mix van een spannende whodunnit, een ontroerend coming-of-age verhaal en een psychologische roman over lafheid, moed, wraak en het kiezen van een eigen pad’ (Trouw).
| |
Bibliografie
Jeugdboeken
|
| By the River (2004): Aan de rivier. Vertaald door Tjalling Bos, Rotterdam, Lemniscaat, 2007. |
| Lonesome Howl (2006): De roep van de wolf. Vertaald door Tjalling Bos, Rotterdam, Lemniscaat, 2008. |
| |
| |
| Cold Skin (2007): Cold Skin. Vertaald door Tjalling Bos, Rotterdam, Lemniscaat, 2009. |
Over Steven Herrick
|
| Bas Maliepaard, Scènes uit een puberleven. In: Trouw, 24-3-2007. [Over Aan de rivier] |
| Thomas de Veen, Weggaan uit het stille dorp. In: Kidsweek, 6-4-2007. [Over Aan de rivier] |
| Mirjam Noorduijn, Niemandsland. In: De Groene Amsterdammer, 11-4-2007. [Over Aan de rivier] |
| Harm de Jonge, Stil geluk in een stoffig dorp. In: Dagblad van het Noorden, 25-5-2007. [Over Aan de rivier] |
| Reine de Pelseneer, ‘Een vreemd land waarin ik kom’. In: De Leeswelp, jaargang 13 (2007), nr. 4, blz. 150-151. [Over Aan de rivier] |
| Annemie Leysen, Nostalgische jongenstijd. In: De Morgen, 4-7-2007. [Over Aan de rivier] |
| Karel Berkhout, Epos zonder held - maar met sinaasappeltaart. In: NRC Handelsblad, 20-7-2007. [Over Aan de rivier] |
| Jant van der Weg, Poëtisch proza, In: Friesch Dagblad, 11-8-2007. [Over Aan de rivier] |
| Hanneke van den Berg, Poëzie kan echt adembenemend zijn. In: Leidsch Dagblad, 23-2-2008. [Over De roep van de wolf] |
| Patrick Jordens, Indringend liefdesverhaal vol muzikaliteit. In: De Morgen, 27-2-2008. [Over De roep van de wolf] |
| Karel Berkhout, Je hoort altijd de wolf die in jezelf huilt. In: NRC Handelsblad, 7-3-2008. [Over De roep van de wolf] |
| Bas Maliepaard, Zijn gescheld, zijn klappen ontvluchten. In: Trouw, 29-3-2008. [Over De roep van de wolf] |
| Bea Ros, Proëzie. In: Didaktief, nr 4, april 2008. [Over De roep van de wolf] |
| Karel Berkhout, ‘Wat je geeft, krijg je echt terug’. In: NRC Handelsblad, 3-10-2008. [Interview] |
| Annemie Leysen, ‘We zetten te veel druk op onze kinderen’. In: De Morgen, 22-10-2008. [Interview] |
| Ed Franck, Eenzame wolven. In: De Standaard, 24-10-2008. [Over De roep van de wolf] |
| Annelies De Waele, Prettige poëzie preken. In: De Leeswelp, jaargang 14 (2008), nr. 8, blz. 292-294. [Interview] |
| Bas Maliepaard, In het dorp gebeurt meer dan je denkt. In: Trouw, 10-10-2009. [Over Cold Skin] |
| Karel Berkhout, Thee is beter dan troost. In: NRC Handelsblad, 14-11-2009. [Over Cold Skin] |
| Karin Kustermans, De stem van Herrick. In: De Leeswelp, jaargang 16 (2010), nr. 1, blz. 23-24. [Over Cold Skin] |
Websites
|
| www.leesplein.nl |
| www.stevenherrick.com.au |
84 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 2010
|
|
Auteursrechtelijk beschermd