Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Sanne van Havelte

door Riana Luiks-Kramer

Sanne van Havelte is het pseudoniem van Suzanne Alida Magdelena van Hamersvelt, die op 7 juli 1889 in Zoetermeer werd geboren. Zij was het enige meisje in een gezin met zes kinderen. Na de meisjes-HBS en de opleiding tot apothekersassistente werkte zij korte tijd in een apotheek in Den Haag. Omdat haar moeder ziekelijk en hulpbehoevend was, ging Sanne terug naar het ouderlijk huis en verzorgde daar de huishouding. Voor de afwisseling assisteerde zij haar vader op zijn notariskantoor. Na zijn overlijden woonde zij bij familie en vrienden in Apeldoorn, Vught, Eindhoven, Zuid-Frankrijk en Zuid-Afrika. Na de tweede wereldoorlog kocht ze een huisje in Huis ter Heide, waar ze tot haar dood op 19 december 1968 woonde. Zij bleef ongetrouwd.

Werk

Sanne van Havelte is vooral bekend om haar boeken voor oudere meisjes. Tussen 1934 en 1967 verschenen dertien titels waarin steeds familieleden en vrienden van figuren uit andere boeken een rol spelen. Het gaat in deze boeken eigenlijk om romances binnen vier families, te weten Van Eek, Ter Hegge, Van Lelieveld en Huizinga. ‘Hij’ en ‘zij’ vinden elkaar steeds, nadat een probleem dat één van hen kwelt is overwonnen - variërend van schaamte om een kunstvoet (Miek's moeilijkheden), spilzucht (Ietje's Hongerkuur), vertrouwen herwinnen in het leven na de tweede wereldoorlog (De rozen van Hofwijck) tot het zoeken naar een beroep (Jil's roeping). Buiten deze reeks van dertien boeken schreef Sanne van Havelte nog twee meisjesboeken: Het begon in een stortbui en Onder de mimosa's. Zestien korte verhalen zijn gebundeld in Korte Ontmoetingen. Voor jonge kinderen waren bedoeld Josje's eerste reis (het verhaal van een vijfjarig jongetje dat met neefjes en nichtjes aan zee gaat logeren) en Het complot (een moraliserend verhaal over verruwing van taal en manieren). Verder publiceerde zij meer dan honderd korte verhalen in dagbladen (o.a. Nieuwe Rotterdamsche Courant, Algemeen Handelsblad) en tijdschriften (o.a. Libelle, Haagsche Post, Vrouwenpost, Margriet).

De romantiek in haar meisjesboeken is zowel de kracht als de zwakte ervan. Van Havelte schiep een droomwereld vol romantiek, door lezeressen enthousiast ontvangen, door sommige critici verguisd. D.L. Daalder noemde haar werk ‘licht’ maar ‘volkomen geslaagd’, terwijl een recensent van IDIL schreef: ‘In de gesprekken is zeker veel positiefs te noteren, maar men zou de intrige

[pagina 2]

graag minder sentimenteel en meer hedendaags willen zien.’

Naarmate Van Havelte ouder werd kostte het schrijven van romantische scènes haar meer moeite. Het slot van Jil's roeping (dat gepubliceerd werd toen Van Havelte 78 jaar was) heeft ze in opdracht van de uitgever herhaalde malen moeten wijzigen.

De omgeving waarin de verhalen spelen kende Van Havelte veelal uit eigen ervaring. Zij woonde een jaar in Zuid-Frankrijk (Onder de mimoma's, De verloren melodie), in Katwijk (Josje's eerste reis), in Knocke (In de storm), in




Zuid-Afrika (De vergeten fontein). Van Haveltes liefde voor de natuur komt in al haar boeken tot uiting (bijvoorbeeld in het heimwee naar bos en hei in Beekbergen - Hun geheim, Miek's moeilijkheden en in liefde voor dieren - Jil's roeping, Het complot).

De boeken ademen een protestants-christelijke sfeer (Van Havelte was Nederlands Hervormd). Bijbelspreuken en gelijkenissen zijn spaarzaam gedoseerd. Door het inlassen van citaten uit boeken en gedichten (Perk, Gezelle, Boutens) probeerde zij belangstelling voor literatuur te wekken.

[pagina 3]

In al haar werk speelt de koesterende familiewarmte een belangrijke rol.

Voor lezers van nu zijn haar boeken sterk gedateerd door de waarden en normen die erin weerspiegeld worden: een meisje behoort niet te roken, mannen behoren niet te helpen in het huishouden, een man kan zich niet door zijn vrouw laten onderhouden enzovoort. Toch is er nog steeds vraag naar haar boeken, getuige de herdrukken in 1974.

Bibliografie

De dertien met elkaar samenhangende boeken voor oudere meisjes zijn vanaf 1974 met een nieuwe foto-omslag uitgegeven bij Van Holkema & Warendorf in Bussum. Acht titels zijn in het Duits vertaald door Ursula Bruns en uitgegeven door S. Mohn in Gütersloh tussen 1958-1966. Ze zijn meerdere keren herdrukt.

Hun geheim. Met illustraties van Hans Borrebach. Zutphen, Thieme, 1934. Herdrukken: Amsterdam, Van Holkema & Warendorf; Hoorn, West-Friesland, 1968, pocketeditie.

Miek's moeilijkheden. Zutphen, Thieme, 1935. Herdrukken: Amsterdam, Van Holkema & Warendorf.

Hanna's vlucht. Met illustraties van Rie Reinderhoff. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1936. Hoorn, West-Friesland, 1970, pocketeditie.

Ietje's hongerkuur. Met illustraties van Rie Reinderhoff. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1937.

In den storm. Met illustraties van Rie Reinderhoff. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1939.

Het éne talent. Met illustraties van Marten Toonder. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1945.

Toen kwam Tjeerd. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1946.

De rozen van Hofwijck. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1949.

De verloren melodie. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1951.

De verborgen fontein. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1955. Hoorn, West-Friesland, 1970, pocketeditie.

Voorspel in Florence. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1958. Hoorn, West-Friesland, 1970, pocketeditie.

Ontmoeting aan het meer. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1962. Hoorn, West-Friesland, 1970, pocketeditie.

Jil's roeping. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1967.

Buiten deze reeks verscheen nog:

Het complot. Met illustraties van Rie Reinderhoff. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1937. Derde en vierde druk met illustraties van Rein van Looy: 1948, 1952. In 1966/1968 herdrukt als Het komplot. Met illustraties van Herson. Hoorn, West-Friesland.

Onder de mimosa's. Met illustraties van Rie Reinderhoff. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1938.

Het begon in een stortbui; een vacantie-romannetje. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1948.

Josje's eerste reis. Voor kinderen van 6-10 jaar. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1950.

Korte ontmoetingen. Hoorn, West-Friesland, 1968.

Over Sanne van Havelte en haar werk

D.L. Daalder, Wormcruyt met suycker. Historisch-critisch overzicht van de Nederlandse kinderliteratuur met illustraties en portretten. Amsterdam, 1950, blz. 159.

Cisca Dresselhuys, Haar ogen waren vragend in de zijne; ouderwetse meisjesboeken worden in ‘eigentijds’ jasje opnieuw uitgegeven. In: Trouw, 5-10-1974.

1 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1983