Lexicon van de jeugdliteratuur

Bobje Goudsmit

door Ruud Kraaijeveld

Bobje Goudsmit is op 27 oktober 1951 in Leiden geboren. Ze groeide op met drie oudere zussen. Door met hen schooltje te spelen leerde ze spelenderwijs lezen. Als kind las en schreef ze al veel. Na de middelbare school studeerde ze Nederlands in Leiden en Nijmegen. Vervolgens ging ze lesgeven in het voortgezet onderwijs.

Ze is getrouwd en moeder van vier kinderen. Toen de jongste naar de kleuterschool ging, begon ze met het schrijven van kinder- en jeugdboeken.

Aanvankelijk schreef ze voor kinderen van de basisschoolleeftijd, later voor wat oudere lezers. Afscheidsbrief (1999) werd door de Jonge Jury in de topvijf gekozen.

Werk

De meeste boeken van Bobje Goudsmit zijn realistische verhalen waarin veel gebeurt en de nodige spanning zit. Ze heeft een vlotte, eenvoudige schrijfstijl. De herkenbare gebeurtenissen en invoelbare emoties maken haar werk toegankelijk voor grote groepen lezers op zoek naar een paar uurtjes ontspanning. In haar vroege boeken ligt de nadruk op het vertellen van een grappig of spannend verhaal, soms met griezelelementen. In haar latere werk krijgen de gedachten en gevoelens van de hoofdpersonen en hun psychologische uitwerking meer aandacht. De personages maken dan een ontwikkeling door die aannemelijk wordt beschreven.

Bobje Goudsmit laat zich vaak inspireren door maatschappelijke verschijnselen en ontwikkelingen of door ware gebeurtenissen. Skeelers (1996) ontstond naar aanleiding van de skaterage, Gabbers (1997) geeft een beeld van een jongerencultuur die een tijdje zeer populair was en in Afscheidsbrief (1999) verwerkte de schrijfster gebeur-

Skeelers vertelt hoe Robert op zijn tiende verjaardag skeelers krijgt en kort daarop in een fietstunneltje een oudere man aanrijdt. Hij raakt in paniek en slaat op de vlucht. De jongen kan het gebeurde echter niet vergeten; het ongeval blijft door zijn hoofd spoken. Als hij later zelf een ongeluk krijgt en verdoofd blijft liggen, beseft hij pas echt wat hij de man in het tunneltje heeft aangedaan en probeert hij zijn fout te herstellen.

Mark, de twaalfjarige hoofpersoon in Gabbers, is een eenzame jongen die gepest wordt op school. Hij zoekt aansluiting bij een groepje gabbers. Hoewel hij zichzelf maar een meeloper vindt en last krijgt van schuldgevoelens als hij geld steelt van zijn oma, biedt die groep hem steun en houvast. Alles verandert als de gabbers Bas, de gekleurde vriend van Mark, in elkaar willen slaan.

Geen verbinding (1998) beschrijft hoe Mechteld terecht komt in een verlaten landhuis waar een kwaadaardige, duivelse figuur de macht over een aantal jongeren uitoefent. Ze zijn betoverd en veranderd in voodoo-achtige poppetjes; hun lichamen functioneren nog wel maar de ziel ontbreekt. Vreemde gedaanteverwisselingen spelen een belangrijke rol in deze bizarre thriller vol griezelelementen. Mechteld lijkt ook slachtoffer te worden, maar slaagt erin te ontkomen. Haar plaats wordt ingenomen door een machtige strijdster tegen het kwaad die de duivelse figuur uiteindelijk verslaat.

Afscheidsbrief

De achttienjarige Marit kijkt terug op de afgelopen jaren, waarin ze heeft meegemaakt hoe haar vriendin Anicke ernstig ziek werd en uiteindelijk aan kanker overleed. De moeder van Anicke kan de dood van haar dochter niet verwerken en probeert contact te houden met Marit en de andere klasgenoten van haar dochter. Ze nodigt hen regelmatig uit om wat bij te kletsen en fotoboeken door te bladeren. Marit voelt zich daar steeds ongemakkelijker bij worden. Als Anickes moeder zo ver gaat dat ze met de oud-klasgenoten zelfs de verjaardag

van haar overleden dochter wil vieren, besluit Marit een brief te sturen waarin ze uitlegt dat ze verder contact voorlopig niet op prijs stelt.

Het verhaal is één grote terugblik en bestaat voor een deel uit brieffragmenten en voor een ander deel uit herinneringen in verhaalvorm. Hoewel de brief bedoeld is voor Anickes moeder, besluit Marit zich al snel tot Anicke te richten. Langzamerhand ontstaat uit die terugblikken een beeld van wat er zich de laatste jaren heeft afgespeeld. Hoe Anicke hoorde dat ze ziek was, op welke manier ze reageerde, wat voor een vreselijk gevecht ze met haar ongeneselijke ziekte heeft gevoerd, hoe ze onder invloed daarvan veranderde en hoe Marit als vriendin deze lijdensweg heeft ervaren. In korte tijd is Marit van een schuchtere brugklasser veranderd in een zorgelijke jonge vrouw die door het overlijden van haar vriendin een andere kijk op het leven heeft gekregen. Aan die innerlijke verandering besteedt Goudsmit veel aandacht. Verder toont het verhaal aan de hand van het gedrag van de moeder hoe moeilijk het kan zijn om de dood van een kind te accepteren en een streep onder het verleden te zetten.

De gebeurtenissen zijn gebaseerd op eigen ervaringen van de schrijfster. Op de school waar zij werkt overleed een leerling aan een ernstige ziekte en Goudsmit maakte van nabij mee welke invloed dit had op de klasgenoten: ‘Het maakte diepe indruk op me, zoals die meisjes haar tot aan haar dood met hun zorg en aandacht omringden.’

Waardering

Besprekingen van het werk van Bobje Goudsmit zijn schaars en vooral te vinden in regionale bladen. De recensenten wijzen op de vlotte schrijfstijl, de spannende opbouw en de herkenbare gebeurtenissen.

Willem van Altena vindt dat Skeelers leest als een trein, boordevol actie zit en psychologisch goed is uitgewerkt. Odile Jansen heeft een volstrekt andere mening. Zij noemt het een bizar en gekunsteld boek en stoort zich aan het clichématige taalgebruik, de zwakke psychologische uitwerking en de voorspelbare gebeurtenissen.

Jet Marchau is zeer te spreken over Gabbers. Zij vindt de stijl ‘vlot zonder modieuze toegiften’, de gebeurtenissen herkenbaar en heeft waardering voor de opmerkelijk goede manier waarop de schrijfster zich in de hoofdpersoon heeft ingeleefd. ‘Met veel inzicht ontleedt zij de strijd die Mark met zijn geweten voert.’

Ook over Afscheidsbrief, dat in 1999 werd opgenomen in de lijst kerntitels van de Jonge Jury, is positief geoordeeld. Rob van Veen noemde het in Jeugdliteratuur in de basisvorming een ‘indringend verhaal’.

Bibliografie

56 Lexicon jeugdliteratuur
juni 2001