Lexicon van de jeugdliteratuur

Pieter Feller

door Janneke van der Veer

Pieter Feller is op 25 september 1952 in Hoorn geboren. Hij was de jongste in een gezin met vier kinderen. Zijn vader, die overleed toen Pieter veertien jaar was, had een zaak in huishoudelijke artikelen en speelgoed; zijn moeder had een kapperszaak. Als kind hield hij van buitenactiviteiten als vissen, maar ook van lezen. Na het behalen van het diploma hbs-b had hij allerlei baantjes, zoals kleurenmaker in een verffabriek en laborant bij een zuurkoolfabriek. In 1974 ging hij in de dierenwinkel van zijn oudste zus werken. Hij behaalde het middenstandsdiploma en het dibevo-vakdiploma, waarna hij enkele jaren een eigen dierenwinkel had.

Na de geboorte van zijn eerste kind, in 1985, werd hij huisman. Door het voorlezen kreeg hij zin om zelf kinderboeken te gaan schrijven. Zijn eerste boek, Daan de klikspaan, verscheen in 1993.

Pieter Feller woont sinds 1976 in Friesland.

Werk

De meeste boeken van Pieter Feller zijn bedoeld voor kinderen van acht tot elf jaar. Zijn verhalen gaan over eigentijdse onderwerpen, waarbij kinderen in spannende en/of ongewone situaties terechtkomen. De problemen waarmee zij worden geconfronteerd, lossen zij met inventiviteit en doorzettingsvermogen op. Vriendschap speelt in de meeste verhalen eveneens een rol.

In De tweede kraam (1995) verzinnen Carrie en Eefje een list om de relatie tussen hun vaders, die allebei op de kermis een oliebollenkraam hebben en dus elkaars concurrenten zijn, te verbeteren. Met de baas van het reuzenrad spreken ze af dat hij het rad met een zogenaamd defect stil zal zetten als de meisjes een ritje maken. Eefjes vader repareert vervolgens het rad,

waarna Carries vader hem erg dankbaar is.

In Hamsters of hamburgers (1997) voorkomt een groep kinderen dat de stiefvader van een van de kinderen in het pand van een dierenwinkel een ‘hamburgertent’ gaat vestigen. Hun activiteiten komen tot een climax als zij Chico, de zoon van de stiefvader, op heterdaad betrappen terwijl hij brand sticht in de dierenwinkel. De stiefvader blijkt dan wel een zakenman maar geen boef te zijn en biedt zijn excuses aan.

Feller schreef ook enkele griezelverhalen. In Het huis op de galgenheuvel (2000) komt Marloes erachter dat er nogal wat raadsels zijn rond de dood van Angelica, de dochter van de eigenaar van het landgoed waar zij en haar vader kamperen. Emiel, een jongen uit het dorp, blijkt er meer van te weten. Wanneer hij ontdekt dat Marloes de raadsels wil oplossen, probeert hij haar uit de weg te ruimen. Marloes raakt daarbij ernstig gewond. Emiel ontsnapt aan politievervolging door naar Egypte te gaan, waar zijn vader woont. Daar wordt hij als vermist opgegeven.

Sommige verhalen gaan over gevoelige onderwerpen als adoptie en pesten. In Vreemde voeten (2001) begint de geadopteerde Krijn een zoektocht naar zijn biologische moeder. Klaske uit De sleutel van Klaske (2000) wordt gepest door haar nieuwe klasgenootjes. Doordat deze onderwerpen met een zekere nuchterheid zijn beschreven, krijgen ze geen zwaar emotionele lading. De hoofdpersonages zijn kinderen die zich goed weten te handhaven.

De meeste verhalen hebben een duidelijke relatie met de werkelijkheid: ze zouden echt gebeurd kunnen zijn. Een enkel boek is geheel aan de fantasie ontsproten, zoals Joris en Bloedige Betty (1998) waarin Joris en Violet een reis door de tijd maken en avonturen met piraten beleven.

In 2003 verscheen Fellers eerste boek voor oudere kinderen: Chatgevaar. De zestienjarige Madelon heeft een afspraak met Arthur, met wie ze al een tijdje contact heeft via de chatbox. Arthur blijkt echter een oudere man te zijn die haar probeert te verkrachten. Madelon weet te ontsnappen en ziet daarna in alle mannen in haar omgeving potentiële daders. Ze voelt zich alleen serieus genomen door haar vriendin Latisha. Het lukt hun na veel spannende avonturen de dader op te sporen.

Feller schrijft ook korte verhalen, waarvan een aantal is opgenomen in verhalenbundels als Eng! (2000), Zwemmen, zon en zand (2002), en Schaatsen, sneeuw en snert (2002).

De boeken, die geschreven zijn in een toegankelijke stijl met veel dialoog, bevatten spanning en humor. Woordspelingen en taalgrapjes behoren eveneens tot de vaste ingrediënten. In De tweede kraam (1995) heeft ‘de tweede kraam’ bijvoorbeeld een dubbele betekenis. Hiermee wordt zowel de tweede oliebollenkraam bedoeld als

Fellers boeken hebben over het algemeen een open einde. Zo ontvangt Marloes in Het huis op de galgenheuvel aan het einde van het verhaal een kaart van Emiel met ‘groetjes uit het dodenrijk’. Dit zou een aanknopingspunt voor de politie kunnen zijn om Emiel op te sporen. Marloes besluit echter niets met de kaart te doen, waardoor de dood van Angelica en de aanval op haarzelf waarschijnlijk nooit zullen worden opgelost.

De sleutel van Klaske

Dit boek is de Nederlandse vertaling van Klaskes kaai (2000), dat Pieter Feller schreef na een cursus Fries. Klaskes ouders zijn gescheiden; haar vader woont in Groningen met zijn vriendin Loes, zij zelf is met haar moeder verhuisd. Voor Klaske is het wel even wennen in de nieuwe omgeving, vooral omdat enkele klasgenoten haar pesten vanwege haar accent. Haar moeder werkt fulltime, daarom krijgt Klaske een sleutel van het huis. De vrijheid die ze heeft, maakt veel indruk op Joost, haar nieuwe vriend. Hij krijgt van Klaske een hamster, maar moet die verstoppen

omdat hij van zijn moeder geen huisdieren mag. De hamster ontsnapt en bijt de slang van de wasmachine door. Zijn moeder verbiedt Joost nog langer met Klaske te spelen. Klaskes moeder is ook boos en zegt dat Klaske maar in Groningen bij haar vader moet gaan wonen. Klaske en Joost sluiten zich dan op in het huis van Klaske. Pas als hun wensen worden ingewilligd, willen ze weer contact met hun moeders. Klaske hoeft niet naar Groningen, ze mogen weer met elkaar spelen en Joost mag een hamster. Ook dit verhaal heeft een open einde. Klaskes moeder heeft voor een oppas gezorgd, maar Klaske hoort dat deze oppas, een gepensioneerde onderwijzeres, erg streng is. Ze besluit dat ze de sleutel voorlopig maar even bij zich houdt. Eerst wil ze wel eens praten met deze mevrouw Bijl.

Waardering

De enkele recensies die tot nu toe van het werk van Pieter Feller zijn verschenen, zijn overwegend positief. Zo wordt Klaskes kaai (2000) door Jant van der Weg in het Friesch Dagblad een ‘fris en eigentiids ferhaal’ genoemd. Ook is zij positief over het open einde van het verhaal en over de karaktertekening. Peter de Boer oordeelt in Trouw wat minder positief over het slot. Het feit dat de moeder van Klaske toch een oppas zoekt, vindt hij ‘een concessie die niet echt bij de sfeer van het boek en bij de geschetste karakters van moeder en dochter past.’ In de Leeuwarder Courant noemt Nynke Stallinga Het huis op de galgenheuvel (2000) een ‘verrassend boek’, waarin de spanning goed is opgebouwd en dat uitstekend in elkaar zit. Het korte verhaal ‘Het angstmannetje’, opgenomen in de bundel Zwemmen, zon en zand (2002), wordt door Hanneke van den Berg in het Noord-Hollands Dagblad een hoogtepunt in deze bundel genoemd: ‘Feller slaagt erin om met een licht ironische inslag kleine gebeurtenissen tot ongelooflijk grappige avonturen om te smelten.’

Bibliografie

65 Lexicon jeugdliteratuur
juni 2004