Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Feestverhalen

door Karen Ghonem-Woets

Feesten zijn van alle tijden en culturen. Mensen vieren verjaardagen, huwelijken, naamdagen van heiligen, geboortedagen van profeten, oogstfeesten en andere seizoensfeesten en onafhankelijkheids- en bevrijdingsdagen. Vanuit historisch perspectief valt in het jaar en in de feesten die jaarlijks gevierd worden een patroon te ontdekken dat door kerkhistoricus Peter Nissen in zijn bijdrage aan Volkscultuur (2000) als volgt werd beschreven: ‘De ene lijn is die van de afwisseling van de seizoenen, die onder meer gekenmerkt wordt door de variatie tussen licht en donker (lange en korte dagen en nachten) en door veranderingen in het weer. Deze lijn bepaalt het werkritme en de bezigheden in een nog voornamelijk door de landbouw gedomineerde samenleving. De andere lijn is die van het kerkelijk jaar, met zijn sterke (advent, kersttijd, vasten en paastijd) en zwakke liturgische tijden en zijn feestdagen.’ Op basis van deze lijnen zijn er twee soorten feesten te onderscheiden: seizoensfeesten en religieuze (kerkelijke) feesten. Als men de lijn van de seizoenen ook van toepassing laat zijn op de seizoenen uit het leven van mensen, dan passen hier ook geboortefeesten, verjaardagen, initiatievieringen en huwelijksfeesten bij. Daarnaast zijn er feesten die niets met seizoenen of kerkelijke rituelen te maken hebben, zoals feesten die gekoppeld zijn aan de specifieke geschiedenis van een land. Hiervan uitgaande maakte Theo Kersten in Schooltijd vieren (1998) de volgende indeling in drie soorten vieringen: persoonlijke gebeurtenissen; rond seizoenen en evenementen (zoals Sinterklaas); rond godsdienstige feesten. De meest gangbare indeling van feestverhalen voor de jeugd sluit hierbij aan met de categorieën verjaardagsverhalen, kerst, sinterklaas, andere vieringen, religieuze en multiculturele of multireligieuze feesten.

Feestverhalen

Feestverhalen hebben twee samenhangende bedoelingen: ze maken deel uit van het feest of de viering en geven er informatie over. Het aanbod weerspiegelt de rol en de betekenis die in een samenleving aan de feesten wordt toegekend. Maatschappelijke ontwikkelingen spelen daarbij een belangrijke rol. In het verzuilde Nederland van de eerste helft van de twintigste eeuw beschikten kinderen van confessionele huize

[pagina 2]

over een eigen boekenaanbod waarin als vanzelfsprekend ruimte was voor de in eigen kring gevierde feesten. Zo gaf de protestants-christelijke uitgever Callenbach kerstverhalen uit voor protestantse kinderen en brachten de katholieke uitgeverijen Helmond, Zwijsen en Malmberg heiligenverhalen op de markt voor katholieke lezers. Aan elke heilige was een herdenkingsdag gekoppeld, die deel uitmaakte van de katholieke feestkalender. In de huidige ontzuilde en geïndividualiseerde samenleving is het aantal feestverhalen dat bedoeld is voor één specifieke religieuze groepering klein en het aantal verhalen over persoonlijke gebeurtenissen groot. In deze laatste categorie domineren de verjaardagsverhalen. Sinterklaasverhalen worden ingedeeld in de categorie seizoenen en/of evenementen; Sinterklaas is niet langer in de eerste plaats bisschop, maar een gulle kindervriend. In de categorie godsdienstige feesten ligt het accent op kerstverhalen. In de meeste daarvan spelen religieuze elementen nauwelijks meer een rol.

De grote diversiteit aan seizoensfeesten zoals de vroegere agrarische samenleving die kende bestaat niet meer in het huidige aanbod aan feestverhalen. In de Jip en Janneke-serie (1960-1965) van Annie M.G. Schmidt waren de seizoenen, het kerkelijk jaar en de bijbehorende feesten volop aanwezig, al vulde Schmidt de kerkelijke feesten op een niet-religieuze manier in. Seizoensfeesten waren ook nog volop te vinden in De feesten van het jaar (1982) van An Kesseler-van der Klauw, waarvan in 2001 een herdruk verscheen. De feesten in dit boek zijn kenmerkend voor de (geschiedenis van de) West-Europese samenleving, maar er zijn geen feesten in opgenomen van de vele andere culturen en religies die Nederland inmiddels rijk is. Wat nog steeds geldt - en wellicht in toenemende mate - is wat in de inleiding van de bundel over het belang van feesten te lezen staat: ‘Feesten zijn en blijven belangrijk. Wie leeft zonder ze te vieren, zonder tradities en symbolen, zonder sterven en nieuw leven, zonder seizoengevoeligheid en herinneringen, leeft zonder toekomst, is een vreemde in zijn eigen huid en mist veel aan verwachtingen en hoogtepunten in zijn leven.’

Verjaardagsverhalen

Verjaardagsverhalen laten de lezer kennismaken met alle rituelen die bij een verjaardag horen, van de keuze van de gasten en het maken van een uitnodiging tot het versieren van het huis en het bakken van een taart. Voor met name jonge kinderen is ook de spanning die met een naderende verjaardag verbonden is, een belangrijk gegeven. Net als de vraag of iedereen het een leuk feest vond. Eekhoorn, die voor ieder van zijn gasten een taart heeft gebakken die bij de persoon past, vraagt zich in De verjaardag

[pagina 3]

van de eekhoorn & andere verhalen (2007) van Toon Tellegen af of iedereen het wel naar zijn zin heeft gehad. Gelukkig komt op dat moment zijn vriend de mier langs om hem te vertellen dat het echt een heel leuk feest is geweest. Het vieren van een verjaardag fungeert hier als een feestelijke bevestiging en bekroning van de vriendschap. Dat is ook het geval in Kikker en een heel bijzondere dag (1999) van Max Velthuijs, al heeft Kikker lange tijd niet in de gaten dat het bijzondere van die dag is, dat het zijn verjaardag is. Hij heeft van Haas gehoord dat het een bijzondere dag is. Wanneer hij zijn vrienden vraagt waarom, weten zij van niets. Op de deur van Haas vindt Kikker een briefje waarin hij alleen het woord ‘feest’ kan lezen. Kikker is diep teleurgesteld en verdrietig: Haas is naar een feest en hij is niet uitgenodigd! Denkend aan taart, limonade, vlaggetjes, zingen en dansen loopt hij naar huis. Daar blijkt dat zijn vrienden voor hem een verrassingsfeestje hebben georganiseerd.

In verjaardagsverhalen speelt de keuze voor de cadeaus vaak een belangrijke rol. In Prinses Arabella is jarig (2006) van Mylo Freeman valt het cadeau tegen. De prinses heeft een olifant cadeau gekregen, maar het dier kan alleen maar huilen. Wanneer Arabella de olifant terugbrengt naar de jungle ontmoet ze daar een olifantje dat heel blij is met het verjaardagscadeau dat hij van zijn moe-

[pagina 4]

der heeft gehad: een echt prinsesje. Met Fien wil een flus (1985) maakte Joke van Leeuwen een grappig en spannend verhaal voor beginnende lezers over de jarige Fien, die al haar gasten om een flus heeft gevraagd. Omdat ze niet weten wat Fien bedoelt, komen de gasten allemaal met iets wat er in klank op lijkt: een bus (met koekjes), een kus (met veel fl-fl-fl oftewel spuug), een fles en een mus. Van Maatje krijgt Fien wat ze blijkbaar bedoelde: een tekening met een cirkel en een vlek waar bij geschreven staat: ‘dit is een flus’. Hierna feesten ze met taart, koek en sap tot het nacht is en ze allemaal heel moe zijn.

Sinterklaas- en kerstverhalen

In zijn analyse van de veranderde betekenis van Sinterklaas en de Kerstman komt Gerard Rooijakkers in zijn bijdrage aan Volkscultuur (2000) tot de volgende conclusie: ‘De vaderlandse decembermaand kunnen we in rituele zin karakteriseren als een doorgeschakelde twin-peak: Klaas en Claus zijn welbeschouwd niet zozeer concurrenten als wel collega's (en dat zijn ze in feite al bijna vijftig jaar), die bij wijze van contrastharmonie terdege met elkaar rekening moeten houden in het belang van zowel commercie als identiteit.’

Sinterklaas- en kerstverhalen hebben de afgelopen decennia opmerkelijke veranderingen ondergaan. Zo heeft Sinterklaas bij kinderen veel van zijn strengheid verloren en dreigt hij niet meer met de zak. In hedendaagse sinterklaasverhalen draait het om verwikkelingen rond kwijtgeraakte cadeautjes, onmogelijke wensen van kinderen, een te vroeg of juist te laat gearriveerde stoomboot en hulpsinterklazen die ondanks hun vermomming herkend worden. In Zie ginds komt de stoomboot (2007) van Greet Bosschaert krijgt het kwijtraken van de cadeautjes een bijzonder, multicultureel vervolg: als de pakjes in een storm overboord zijn geslagen besluit Sinterklaas de verschillende continenten aan te doen. Hij krijgt steeds andere producten cadeau: cowboyhoeden en baseballen in Amerika, sinaasappels en noten in Afrika en surfplanken en vliegers in Oceanië. Met deze cadeaus vult de Sint heel wat schoenen. Zijn reis heeft veel kinderen blij gemaakt en laat lezers van 4 tot en met 6 jaar een glimp van de wereld zien.

De traditionele kerstverhalen over de geboorte van het kindje Jezus verschijnen nog wel bij christelijke uitgeverijen maar worden in aantal voorbijgestreefd door verhalen over kerst vieren met cadeaus van de Kerstman (rond de kerstboom) of vanuit een van religieuze connotaties losgekoppelde kerstgedachte van saamhorigheid en samenzijn. Zo vieren Kleine Ezel en Mamma Ezel en al hun vrienden In Kleine Ezel viert kerstfeest (2007) van Rindert Kromhout en Annemarie van Haeringen het feest bij Feestvarken thuis. Als ze allemaal

[pagina 5]

bibberend van de kou bij de tent van Feestvarken aankomen, is de gastheer nergens te bekennen. Terwijl iedereen buiten gaat zoeken, blijft Kleine Ezel binnen bij de kachel. Hij is de enige die weet dat Feestvarken zich ‘vermomd’ heeft als sneeuwman. Die sneeuwman smelt uiteindelijk, zodat ze toch nog allemaal kerst kunnen vieren. Het prentenboek Engel (2007) van Ingrid en Dieter Schubert draait ook om de kerstgedachte, maar die gaat wel samen met religieuze symbolen. Een jongetje ontfermt zich over een aan haar vleugel gewond engeltje. Zij maakt zich zorgen over de boodschap die ze onderweg verloren heeft. De illustraties laten zien dat die boodschap als een stralend licht mensen en dieren aanzet tot goede daden.

Feesten in multicultureel en -religieus Nederland

Hoewel in Nederland sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw grote groepen burgers zijn komen wonen die niet de christelijke, maar andere, al dan niet religieus geïnspireerde feesten vieren, is daar pas vrij recent iets van te merken in het aanbod feestverhalen voor de jeugd. Feesten en rituelen zijn fenomenen die aansprekend in beeld gebracht kunnen worden, met speciale aandacht voor de overeenkomsten en verschillen tussen diverse godsdiensten, levensbeschouwingen en culturen. En dat vieren wij! Feesten en vieringen van kinderen in kleurrijk Nederland (2004), uitgegeven door PlanPlan en het Nederlands Centrum voor Volkscultuur, schenkt aandacht aan de vieringen van onder meer autochtone Nederlanders, Chinezen, Surinamers, Turken en Marokkanen. Al hun feesten worden besproken onder één van de vier seizoenen, vervolgens is er apart aandacht voor het vieren van verjaardagen en persoonlijke vieringen rond naamgeving, geboorte en besnijdenis. De informatieve basistekst is aangevuld met korte stukjes informatie in de kantlijn, verhalen, tips, liedjes en foto's. De bundel brengt de vele feesten en vieringen van de inwoners van Nederland dichter bij kinderen door ze veelal te koppelen aan wat voor deze groep herkenbaar is. Zo staat bij het Offerfeest de vraag wat het dierbaarste bezit is van de lezers, en aan wie ze dit zouden willen geven als een offer uit vriendschap.

Jos van Hest en Saskia van der Valk lieten de rijkdom en de betekenis van feesten die vandaag de dag door Nederlandse burgers worden gevierd in nieuwe verhalen vastleggen, gebundeld in achtereenvolgens FeestVerHalen (1996) en VerjaardagsVerHalen (1998). Ze kozen hierbij niet in eerste instantie voor de traditionele verhalen, maar voor verhalen die geschreven zijn vanuit het perspectief van een kind. Ze wilden dat de verhalen zo veel mogelijk aansloten op de dagelijkse realiteit, en dat deze zich in Nederland en Vlaanderen afspeelden.

[pagina 6]

Een opmerkelijk gegeven is dat er voor steeds jongere kinderen feestverhalen worden geschreven. Zo verscheen over een van de belangrijkste islamitische feesten, het Suikerfeest, een verhaal voor peuters: De snoepjes van Aisha (2007) van Elly van der Linden. Mooi aangekleed gaat Aisha met haar ouders en broertje naar oma en opa. Van oma krijgt ze een doosje snoepjes in kleurige papiertjes. Wanneer oom Ali haar enthousiast optilt, vliegt het doosje open en daarna liggen de snoepjes verspreid door de kamer en op de feestelijk gedekte tafel. Aisha staat het huilen nader dan het lachen. Alles komt goed als oom Ali haar nieuwe snoepjes aanbiedt en een kleine pop om in het doosje te doen. Op de kleurige, paginagrote illustraties van Suzanne van Diederen straalt de warmte van de familie die het Suikerfeest viert, er vanaf. Een boek als introductie op een traditie of juist als feest der herkenning.

Bibliografie

Seizoens- en christelijke feesten door het jaar heen

Marijke van Raephorst (samenstelling), Van Sinterklaas tot Sintemaarten. Verhalen en volksverhalen, sprookjes en legenden, volksgebruiken en jaarfeesten. Met illustraties van Otto Dicke. Rotterdam, Lemniscaat, 1973.

Annie M.G. Schmidt, Jip en Janneke. Amsterdam, Querido, 1977. (Oorspronkelijke druk: De Arbeiderspers, 1960-1965.)

An Kesseler-van der Klauw (red.), De feesten van het jaar. Een verhalenboek over feesten en seizoenen. Haarlem, Gottmer, 1982. (6e, geheel herziene druk, 2001, met illustraties van Sylvia Weve.)

Ineke Verschuren (samenstelling), De drie bruiloftsgaven. Verhalen voor de herfsttijd. Michaël, Sint-Maarten, Sint-Nicolaas. Met illustraties van Ronald Heuninck. Zeist, Christofoor, 1987.

Christiane Kutik en Ineke Verschuren (samenstelling), Leven met het jaar. Verhalen, liedjes en spelletjes, recepten en knutsels. Met illustraties van Eva-Marie Ott-Heidmann. Zeist, Christofoor, 1988.

Ineke Verschuren (samenstelling), Laat mij het levenswater zoeken. Verhalen voor Pasen, Pinksteren en Sint-Jan. Zeist, Christofoor, 1988.

Georg Dreissig, Het goud van de armen. Verhalen voor het hele jaar. Zeist, Christofoor, 1995.

Barnabas en Anabel Kindersley, Feest! Festiviteiten, carnaval en feestdagen uit de hele wereld. De Bilt, Bosch en Keuning Uitgevers, i.s.m. Unicef, 1998.

Maria van Donkelaar en Martine van Rooijen (samenstelling), Het hele jaar rond. Lezen, zingen, spelen en knutselen met jonge kinderen. Met illustraties van Sandra Klaassen. Rotterdam, Lemniscaat, 1998.

Rotraut Susanne Berner, Sneeuw op de vensterbank. Verhalen, liedjes en gedichten voor de winter, Sint en Kerst. Amsterdam, Querido, 2002.

Rian Visser, Een echte sneeuwman. Voorleesverhalen over Sinterklaas, kerst en winter. Met illustraties van Yvonne Jagtenberg. Haarlem, Gottmer, 2002.

Rian Visser, Spinnentaart. Voorleesverhalen over de herfst, dierendag en Sint-Maarten. Met illustraties van Yvonne Jagtenberg. Haarlem, Gottmer, 2003.

Rian Visser, Hulphaasjes en dwerggeitjes. Voorleesverhalen over de lente. Met illustraties van Yvonne Jagtenberg. Haarlem, Gottmer, 2005.

Lidwien van Geffen, Van winterkrans tot zomerdans. Zeist, Christofoor, 2006.

Ingrid Godon, Het feestenboek. Tielt, Lannoo, 2006.

[pagina 7]

Liesbeth Slegers, Overal carnaval. Hasselt/ Amsterdam, Clavis, 2006.

Verjaardagsverhalen

Dick Bruna, Het feest van Nijntje. Utrecht, Bruna, 1970. Herdrukt door De Cocon, Houten (vanaf 1991).

Joke van Leeuwen, Fien wil een flus. Tilburg, Zwijsen, 1985. (Glijbaan)

Max Velthuijs, Een taart voor kleine Beer. Den Haag, De Vier Windstreken, 1988.

Janosch, Groot feest voor de tijger. Hoe de kleine tijger eens jarig was. Doornik, Casterman, 1990.

Hiawyn Oram, Het verrassingsfeestje. Met illustraties van Susan Varley. Rotterdam, Lemniscaat, 1994.

Jung-Hee Spetter en Anke de Vries (tekst), Lang zal ik leven! Rotterdam, Lemniscaat, 1997.

Emma Chichester Clark, Op een grasgroene dag... Amsterdam, Leopold, 1997.

Jos van Hest en Saskia van der Valk, VerjaardagsVerHalen. Met illustraties van Sylvia Weve. Haarlem, Gottmer, 1998.

Max Velthuijs, Kikker en een heel bijzondere dag. Amsterdam, Leopold, 1999.

Brigitte Weniger, Gefeliciteerd, lieve Paultje. Met illustraties van Eva Tharlet. Voorschoten, De Vier Windstreken, 2000.

Sjoerd Kuyper, Robin is jarig. Amsterdam, Leopold. 2001.

Esther en Kirsten Plomp, Lassa is jarig. Dordrecht, De Inktvis, 2001.

Rindert Kromhout, Kleine Ezel en jarige Jakkie. Met illustraties van Annemarie van Haeringen. Amsterdam, Leopold, 2001.

Elle van Lieshout en Erik van Os, Fijn feestje. Met illustraties van Paula Gerritsen. Rotterdam, Lemniscaat, 2002.

Eric Hill, Gefeliciteerd, Dribbel! Amsterdam, Kitt, 2004.

Lieve Baeten, Lotje is jarig. Amsterdam/Hasselt, Clavis, 2004.

Imme Dros, Bijna jarig. Met illustraties van Harrie Geelen. Amsterdam, Querido, 2005.

Astrid Lindgren, Pippi is jarig. Met illustraties van Annet Schaap. Amsterdam, Ploegsma, 2005.

Mylo Freeman, Prinses Arabella is jarig. Wielsbeke, De Eenhoorn, 2006.

Ellen Tijsinger, Een heel jaar jarig. Met illustraties van Dagmar Stam. Amsterdam, Ploegsma, 2007.

Lauren Child, Dit is mijn verjaardag, hoor! Houten, Van Goor, 2007.

Harrie Geelen, De verjaardag van Gijs. Amsterdam, Querido, 2007.

Valerie Thomas, Hennie de Heks is jarig. Met illustraties van Korky Paul. Amsterdam, Sjaloom, 2007.

Toon Tellegen, De verjaardag van de eekhoorn & andere verhalen. Met illustraties van Kitty Crowther. Amsterdam, Querido, 2007.

Carry Slee, Hieperdepiep. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2008.

Sylvia Vanden Heede, Vos en Haas en het feest van Uil. Met illustraties van Thé Tjong-Khing. Tielt, Lannoo, 2008.

Liesbet Slegers, Jarig. Amsterdam/Hasselt, Clavis, 2008.

Sinterklaasverhalen

Jean Dulieu, Paulus de hulpsinterklaas. Amsterdam, Van der Peet, 1961. (Herdruk bij Leopold, vanaf 1991.)

Dieter en Ingrid Schubert, Sinterkerst. Rotterdam, Lemniscaat, 1989.

Wim Hofman, Imme Dros, Dolf Verroen e.a., Sinterklaas is jarig. Met illustraties van Harrie Geelen e.a. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1990.

Sjoerd Kuyper, Robin en Sinterklaas. Amsterdam, Leopold, 1993.

Marianne Busser en Ron Schröder, Liselotje zet haar schoen. Met illustraties van Dagmar Stam. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1995.

Paul Biegel e.a., Sinterklaasverhalen. Met il-

[pagina 8]

lustraties van Saskia Halfmouw. Haarlem, Holland, 1996.

Elisabeth Mollema, Het geheim van Sinterklaas. Met illustraties van Els van Egeraat. Houten, Van Goor, 2004.

Selma Noort, Sinterklaas kan best tegen een grapje. Met illustraties van Harmen van Straaten. Amsterdam, Leopold, 2004.

Sjoerd Kuyper, Kasper kan niet slapen. Met illustraties van Yvonne Jagtenberg. Amsterdam, Blue in Green, 2004.

Jet Boeke, met tekst van Arthur van Noorden, Dikkie Dik. Sinterklaas. Dikkie Dik. Kerstmis (keerdruk). Haarlem, Gottmer, 2005.

Rindert Kromhout, Bil en Wil. Een heerlijk avondje. Met illustraties van Jan Jutte. Amsterdam, Blue in Green, 2005.

Tjibbe Veldkamp, Piet en de piraten. Met illustraties van Wouter Tulp. Amsterdam, Blue in Green, 2005.

Bette Westera, Schimmel is ziek. Met illustraties van Annemarie van Haeringen. Amsterdam, Blue in Green, 2006.

Imme Dros, De groeten van de goede Sint. Met illustraties van Harrie Geelen. Amsterdam, Blue in Green, 2006.

Nannie Kuiper, Sinterklaas is jarig. Met illustraties van Alice Hoogstad. Amsterdam, Ploegsma, 2006.

Tamara Bos, Waar is het paard van Sinterklaas? Met illustraties van Hugo van Look. Amsterdam, Leopold. 2006.

Charlotte Dematons, Sinterklaas. Rotterdam, Lemniscaat, 2007.

Edward van de Vendel, Winterhaas. Met illustraties van Sebastiaan van Doninck. Amsterdam, Blue in Green, 2007.

Hans Hagen, Jubelientje en Sinterklaas. Met illustraties van Philip Hopman. Amsterdam, Querido, 2007.

Rick de Haas, Elmo en het geheim van Sinterklaas. Amsterdam, Leopold, 2007.

Greet Bosschaert, Zie ginds komt de stoomboot. Wielsbeke, De Eenhoorn, 2007.

Pauline Michgelsen, Schoenen voor Sinterklaas. Met illustraties van Barbara de Wolf. Tilburg: Zwijsen, 2007. (Avontuur voor peuter en kleuter)

Liesbet Slegers, Sinterklaasje. Amsterdam/Hasselt, Clavis, 2008.

Ted van Lieshout, Sinterklaas ahoi! Met illustraties van Sieb Posthuma. Amsterdam, Blue in Green, 2008.

Het grote boek van Sinterklaas. Met illustraties van Saskia Halfmouw. Haarlem, Holland, 2008.

Anna van Praag, Het geheim van de hulpsinterklaas. Met illustraties van Saskia Halfmouw. Amsterdam, Leopold, 2009.

Selma Noort, Het Grote Voorleesboek van Sinterklaas. Met illustraties van Tineke van der Stelt. Amsterdam, Leopold, 2009.

Kerstverhalen

Dick Bruna, Kerstmis. Amsterdam, Mercis, 1963.

Georg Dreissig, Het licht in de lantaarn. Zeist, Christofoor, 1989.

Rita Törnqvist, De kerstkarper. Met illustraties van Marit Törnqvist. Amsterdam, Van Goor, 1989.

Nannie Kuiper, Imme Dros, Wim Hofman e.a., Kerstklokje, klingelingeling. Met illustraties van Jet Boeke e.a. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1991.

Wim Hofman, De kerstreis. Amsterdam, Van Goor, 1991.

Jane Ray, Het kind in de kribbe. Zeist, Christofoor, 1991.

John Burningham, Het Kerstcadeau. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1993.

Marianne Busser en Ron Schröder, Zullen we kerstfeest vieren? Met illustraties van Alex de Wolf. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2002.

Jan van Coillie, Het kind in de kribbe. Met illustraties van Jan Lewis. Averbode, Averbode 2002.

Rindert Kromhout, Kleine Ezel viert kerstfeest. Met

[pagina 9]

illustraties van Annemarie van Haeringen. Amsterdam, Leopold, 2007.

Eric Hill, Vrolijk Kerstfeest, Dribbel! Houten, Van Holkema & Warendorf, 2007.

Coby Hol (bewerking) en Joke Wit (vertaling), Het geheim van de ster. Het kerstverhaal. Amersfoort, NZV Uitgevers. 2007.

Ingrid en Dieter Schubert, Engel. Rotterdam, Lemniscaat, 2007.

Liesbet Slegers, Het kindje in de stal. Amsterdam/Hasselt, Clavis, 2008.

Janny van der Molen, Het licht schijnt overal. Verhalen over Kerstmis. Met illustraties van Els Egeraat. Amsterdam, Ploegsma, 2008.

Overige feesten

Paul van Loon e.a., Griezellige feestdagen. Met illustraties van Camila Fialokowski. Tilburg, Elzenga, 1994.

Carli Biessels, De feestrede. Met illustraties van Harmen van Straaten. Amsterdam, Leopold, 2000.

Brigitte Weniger, Vrolijk Pasen, Paultje. Met illustraties van Eva Tharlet. Den Haag, De Vier Windstreken, 2000.

Marianne Busser en Ron Schröder, Omdat ik je zo lief vind. Met illustraties van Alex de Wolf. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2003.

Arend van Dam, Rood, wit, blauw en oranje. Met illustraties van Gertie Jaquet. Houten, Van Holkema & Warendorf, 2003.

Eric Hill, Dribbels verkleedpartijtje. Amsterdam, Kitt, 2004.

Brigitte Minne en An Candaele (illustraties), Feest! Wielsbeke, De Eenhoorn, 2004.

Dick Bruna, Gelukkig Nieuwjaar, Nijntje! Amsterdam, Mercis, 2005.

Mariska Hammerstein, Het grote feestenboek. Van zwempartij tot strandfeest. Amsterdam, Ploegsma, 2005.

Carry Slee, Feestkriebels. Amsterdam, Slee, 2006.

Feesten in multicultureel en -religieus Nederland

Baukje Offringa, Verhalen om nooit te vergeten. Bij de feesten en gedenkdagen van het gehele jaar. Met illustraties van Rik Meinema. Delft, Meinema, 1987.

W.L. Idema e.a. (samenstelling), Feesten. Verhalen over feesten uit de Chinese, Joodse, Nederlandse, Indiase, Turkse, Surinaamse, Marokkaanse en Indonesische verteltraditie. Met illustraties van Cyril Chin See Chong. Rotterdam, Lemniscaat, 1990. (Volksverhalen uit kleurrijk Nederland)

Jos van Hest, Saskia van der Valk, FeestVerHalen. Met illustraties van Sylvia Weve, Haarlem, Gottmer, 1996.

Marita de Sterck, Alle dagen feest. Godsdiensten van de wereld. Met illustraties van Klaas Verplancke. Tielt, Lannoo; Baarn, Callenbach, 1997.

Hans Bloemendal, Een licht bij de Klaagmuur. Verhalen bij de joodse feestdagen. Amsterdam, Contact, 2000.

Rifka Grootel, Mijn eerste joodse feestdagen boek. Met illustraties van Amye Rosenberg. Amsterdam, Verbond van Liberaal Religieuze Joden in Nederland, 2001.

Kolet Jansen, Een jaar vol kleuren. Averbode, Averbode, 2001.

Pim van Schaik (red.), En dat vieren wij! Feesten en vieringen van kinderen in kleurrijk Nederland. Amsterdam, PlanPlan/Nederlands Centrum voor Volkscultuur, 2004.

Aicha Tou (tekst en illustraties), Ramadan moebarak. Amsterdam, Bulaaq, 2004.

Kerena Marchant, Feesten en vasten. Amsterdam, KIT, 2005. (Ceremonies en feesten)

Janny van der Molen, Over engelen, goden en helden. Verhalen uit de grote wereldreligies. Met illustraties van Els van Egeraat. Amsterdam, Ploegsma, 2007.

Elly van der Linden, De snoepjes van Aisha. Met illustraties van Suzanne Diederen. Hasselt/Amsterdam, Clavis, 2007.

Ubel van Dijk, Chinese feesten. Oud en nieuw en het lampionnenfeest, drakenbootfeest (dubbel vijf),

[pagina 10]

maanfeest (midherfstfeest) en het verhaal van Chang-e. Met illustraties van Li Mei Mei. Amsterdam, Ming Ya, 2008. (Bevat Oud en nieuw, Het maanfeest en Het draken-boot-feest, oorspronkelijk uitgegeven in 1988).

Feesten en/of feestverhalen in didactische uitgaven

Wim Westerman: Met feest naar school. Aandacht voor feesten in de bovenbouw. Tilburg: Zwijsen, 1994. (JSW boek; 4)

Theo Kersten, Schooltijd vieren. Handboek voor vieren op de basisschool. Best: Damon, 1998.

Brigitte Barz, Jaarfeesten vieren met kinderen. Zeist, Christofoor, 1999.

Pim van Schaik (red.), Nederland Wereldland. Feesten, rituelen en gebruiken van veel culturen in Nederland. Amsterdam, PlanPlan, 1999.

Jos van Remundt en Tjarco Duinstra, De vleugels van de tijd. Amsterdam, Echelon, 2000.

Marita Nijenhuis en Nan Sikkel, Lichtjes, slingers & verhalen. Met illustraties van Yvonne Jagtenberg. Hilversum, NZV, 2001.

Site van der Gugten, Tineke Lous en Annette Noordhof, Van feest naar feest. Vieren in het gezin. Met illustraties van Roel Ottow. Zoetermeer, Boekencentrum, 2003.

Pim van Schaik (red.), En dat vieren wij! Feesten en vieringen van kinderen in kleurrijk Nederland. Amsterdam, PlanPlan/Nederlands Centrum voor Volkscultuur, 2004.

Secundaire literatuur

Conny Meijer, Kerstverhalen. In: Lexicon van de jeugdliteratuur, oktober 1988.

Rita Ghesquiere, Van Nicolaas van Myra tot Sinterklaas. De kracht van een verhaal. Amersfoort, Acco, 1989.

Wilma van der Pennen, Van mijter tot koningskroon. De dagen tussen Sinterklaas en Driekoningen in recente kinderboeken. In: Leesgoed, jaargang 21 (1994), blz. 6-10.

Jacques Dane, ‘De vrucht der Bijbelsche opvoeding’. Populaire leescultuur en opvoeding in protestants-christelijke gezinnen, circa 1880-1940. Hilversum, Verloren. 1996.

Ida Schuurman, ‘Een term als ons land hebben we afgeschaft’. Een interview met Jos van Hest en Saskia van der Valk’. In: Leesgoed, 1999, nr. 2, blz. 68-70.

Peter Nissen, Percepties van sacraliteit. Over religieuze volkscultuur. In: Ton Dekker (red.), Volkscultuur. Een inleiding in de Nederlandse etnologie. Nijmegen, Sun, 2000, blz. 231-281.

Gerard Rooijakkers, Vieren en markeren. Feest en ritueel. In: Ton Dekker (red.), Volkscultuur. Een inleiding in de Nederlandse etnologie. Nijmegen, Sun, 2000, blz. 173-230.

Frits Booy, Sinterklaasboeken. In: Lexicon van de jeugdliteratuur, oktober 2002.

Piet Mooren, Kinderen van het volk. Tien raakvlakken tussen jeugdliteratuur en volkscultuur. In: Literatuur zonder leeftijd, jaargang 16 (2002), nr. 59, blz. 372-397.

Karen Ghonem-Woets, Tussen lesboek en literatuur. Informatie over de islam in boeken voor (moslim-)kinderen. In: Leesgoed, jaargang 34 (2007), nr. 3, blz. 105-109.

Karen Ghonem-Woets, Is er meer tussen hemel en aarde? Over levensbeschouwing, filosofie en jeugdliteratuur. In: Literatuur zonder leeftijd, jaargang 21 (2007), nr. 74, blz. 23-47.

Karen Ghonem-Woets, Ali en Amel en hun zoektocht naar de gulden middenweg. Over de rol van de islam in boeken voor jongeren. In: Literatuur zonder leeftijd, jaargang 21 (2007), nr. 74, blz. 99-115.

Internet

Volksverhalen Almanak: www.beleven.org/verhalen

Leesplein: www.leesplein.nl > Boeken zoeken op onderwerp (Jarig, Kerstfeest, Pasen, Sinterklaas, Wereldgodsdiensten)

Boek en Jeugd Online: www.boekenjeugdgids.nl > Zoeken op trefwoord

81 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 2009