Lexicon van de jeugdliteratuur

Remco Ekkers

door Casper Markesteijn

Remco Ekkers is op 1 juli 1941 in Bergen (n-h) geboren. Na de hbs en de kweekschool studeerde hij Nederlands in Groningen. Hij is docent letterkunde en drama aan de lerarenopleiding van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Daarnaast is hij voor De Gids en Poëziekrant poëziecriticus. Remco Ekkers is gehuwd en heeft drie zoons. Hij woont in Zuidhorn. Voor Haringen in sneeuw ontving hij in 1985 een Zilveren Griffel.

Werk

Zowel zijn poëzie voor kinderen als voor volwassenen kenmerkt zich door het ontbreken van grote woorden en heftige emoties. De ontroering van de dichter is tussen de regels door te lezen. Het thema van de zichtbare afwezigheid of onzichtbare aanwezigheid is terug te vinden in zijn bundels voor de oudere en jongere lezer.

De meeste gedichten van Remco Ekkers gaan om een enkele gedachte of een nauwkeurige observatie die in een paar regels gevangen wordt. De onderwerpen in zijn poëzie zijn daardoor meestal concreet en liggen binnen de belangstellingssfeer van veel kinderen. Ekkers is altijd een plattelandsmens gebleven. Wellicht is dat de reden waarom dieren voor hem een geliefd onderwerp zijn om met een scherp oog naar te kijken. Veelal belicht hij de werkelijkheid vanuit een onverwachte hoek. Hij doet dat in het algemeen zonder rijm te hanteren, terwijl enjambement veel voorkomt.

Sobere woordkeus en een par-

lando-achtige stijl lijken soms tot minimale poëtische uitdrukking te leiden, maar suggereren veel. Door de ongewone kijk op de realiteit roept de poëzie van Ekkers meer op dan ze meedeelt.

Ekkers vindt dat er tussen poëzie voor volwassenen en kinderen weinig of geen verschil moet zitten. Het belangrijkste is, dat de dichter de woorden goed en opvallend gebruikt, dat hij zo precies en efficiënt mogelijk emotie over iets oproept. De kracht van poëzie ligt volgens hem vooral in het laten botsen van in de omgangstaal uiteenliggende woordvelden. In motieven is er geen verschil. Jeugdpoëzie zal vooral in woordenschat en zinsbouw eenvoudiger moeten zijn en moeten aansluiten bij de levenservaring van de jeugdige.

Zijn bundels voor peuters en kleuters (Poes Lap en De kip heet Tok) bevatten korte, epische gedichtjes over alledaagse dingen. Rijm (klinkerrijm, alliteratie, eindrijm en binnenrijm) komt hier veel meer voor dan in de bundels jeugdpoëzie.

Haringen in sneeuw

De dertig gedichten die Haringen in sneeuw bevat, zijn bedoeld voor kinderen, ‘misschien jonger dan 16 en ouder dan 12 jaar’, zoals de achterflap vermeldt. De verwondering over gewone dingen in de werkelijkheid die Ekkers in veel van de gedichten beschrijft, zal door menigeen uit deze leeftijdsgroep gedeeld worden. In ‘Haren’ bijvoorbeeld verwondert de ik zich over het haar van zijn vader, dat op vreemde plaatsen groeit:

En in ‘Goudvinken’ over het kleine wonder van een vogeltje waar, zo klein als het is, van alles op en aan zit:

In een aantal gedichten speelt de verhouding tussen vader en zoon een rol. De dichter kijkt terug naar zijn jeugd en beschrijft hoe hij zich als kind verbaasde over de wereld van de volwassenen. Een bewuste of onopzettelijke verwijzing naar het gedicht ‘Johnson Brothers Ltd.’ van Rutger Kopland is te vinden in ‘Voor de spiegel’:

Van muis tot minaret

In Van muis tot minaret uit 1989 trekt Ekkers de lijn door die in Haringen in sneeuw en Praten met een reiger aanwezig is. Hij hanteert nog steeds geen rijm, hooguit een enkele keer binnenrijm. Wat vorm betreft, is er sprake van een functionele regelafbreking en strofeindeling. Lichte humor, kleine emoties, verbazing en verwondering, herinneringen uit vroege en latere jeugd, scherpe observaties en soms een stukje ready-made spelen als kenmerk van Ekkers' poëzie door de hele bundel heen een rol.

Een mooi voorbeeld van het laatste kenmerk is de tweede strofe uit ‘Speelkwartier’:

Ekkers gebruikt gewone woorden. Pathetiek is hem vreemd. De bijzondere manier van zeggen verleent zijn gedichten de poëtische waarde. In ‘Zender’ bijvoorbeeld - over een jongen met een ‘bakkie’ - luidt de tweede strofe:

Een aantal gedichten heeft een verrassend begin, zoals ‘Kunst’:

Waardering

Remco Ekkers wordt wel gerekend tot ‘de Blauw Geruite Kiel-groep’: een groep dichters die veel teksten leverde voor de inmid-

dels opgeheven kinderkrant ‘de Blauw Geruite Kiel’ van het weekblad Vrij Nederland. Tot die groep behoren ook auteurs als Leendert Witvliet, Fetze Pijlman, Wiel Kusters, Ted van Lieshout, Johanna Kruit en Bas Rompa. De Blauw Geruite Kiel stond lang onder redactie van Karel Eykman.

De waardering die Remco Ekkers ondervindt, betreft vooral de sobere en heldere taal, de verwondering over de meest eenvoudige zaken, de scherpe observaties en de evenwichtige toon en opbouw in zijn bundels.

Bibliografie

26 Lexicon jeugdliteratuur
juni 1991