Lexicon van de jeugdliteratuur

E. du Perronprijs

door Karen Ghonem-Woets

De E. du Perronprijs is een onderscheiding, ingesteld door de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Tilburg en de Gemeente Tilburg, voor personen en instellingen die door middel van een cultuuruiting in brede zin een bijdrage leveren aan het multiculturele Nederland. Net als Du Perron in zijn tijd signaleren zij grenzen en doorbreken ze scheidsmuren die wederzijds begrip tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Nederland in de weg staan.

De prijs is vernoemd naar de schrijver E. du Perron (1899-1940), die onder meer in zijn autobiografische roman Het land van herkomst (1935) schreef over zijn leven in voormalig Nederlands-Indië, waar hij geboren is en opgroeide, en in Nederland. Hij stelde avant la lettre het ‘allochtoon zijn’ aan de orde, sprak zich uit tegen het fascisme en het nationaal-socialisme en voor ‘een onvoorwaardelijke verdediging van de vrijheid van geest’ (zie Snoek, 2007).

De uitreiking van de E. du Perronprijs vindt in januari plaats tijdens een aan de Universiteit van Tilburg georganiseerd symposium over jeugdliteratuur en -cultuur. De prijs heeft betrekking op het jaar voorafgaand aan het symposium en werd voor het eerst uitgereikt in 1987. Sinds 2005 wordt de winnaar uit een aantal nominaties gekozen. De prijs is niet elk jaar uitgereikt omdat tussen 1986 en 1993 niet ieder jaar een symposium is georganiseerd.

Voor de prijs komen zowel jeugdboeken als boeken voor volwassenen in aanmerking, als ook toneelstukken, films, televisieseries en andere kunstvormen.

De E. du Perronprijs bestaat uit een geldbedrag en een in opdracht van de Gemeente Tilburg speciaal voor de gelegenheid vervaardigde sjaal.

Bekroonde werken voor de jeugd

De eerste E. du Perronprijs was voor Gekke Mustafa en andere verhalen van Halil Gür. De jury merkte over dit boek op dat het vanwege de met de orale verteltraditie overeenkomende kenmerken, zoals eenvoud en beeldende kracht, geschikt was ‘om op grote schaal te worden gelezen en gehoord door een publiek van alle leeftijden, en op die manier bij te dragen tot een beter begrip van een veronachtzaamde groep in onze maatschappij’. De verdienste van de ver-

halenbundel was volgens de jury gelegen ‘in de heldere en genuanceerde kijk op de problematiek van Turkse immigranten’.

Ook in de motivatie voor de bekroning van het werk van Noni Lichtveld en Gerda Havertong met de E. du Perronprijs 1988 voor hun schriftelijke en mondelinge bijdrage aan de verdere verspreiding van het Anansi-verhaal, speelde het voortbouwen op de orale verteltraditie een belangrijke rol, naast ‘de toevoeging van een Surinaams element aan onze multiraciale cultuur’.

De E. du Perronprijs 1989 ging naar de leesmethode Horizon, waarin volgens de jury sprake was van een bijdrage ‘tot een positieve houding ten aanzien van andere culturen’. De methode toont respect voor verschil in levensstijl, opvattingen en ieders in de cultuur gewortelde identiteit en geeft informatie waaraan behoefte is met het oog op de snelle veranderingen in de Nederlandse samenleving.

Het enige bekroonde boek voor jonge kinderen is Kikker en de vreemdeling van Max Velthuijs, dat de E. du Perronprijs 1994 ontving. De jury kende Velthuijs de prijs toe vanwege ‘de wijze waarop hij voor een publiek van jong en oud met Kikker en de vreemdeling laat zien hoe het aanvankelijke “onbekend maakt onbemind” plaats maakt voor waardering en verdraagzaamheid’. Velthuijs doet dit door vooroordelen te ondergraven en sympathie op te wekken voor de vreemdeling ‘die zich ontpopt als een behulpzame, handige, amusante redder in nood’. De jury typeerde het prentenboek als ‘een hart onder de riem van elke vreemdeling in onze samenleving’.

Net als eerder Halil Gür richtte Karlijn Stoffels met de adolescentenroman Stiefland de aandacht op een veronachtzaamde groep, namelijk illegalen. Volgens de jury kwam Stoffels de E. du Perronprijs 1998 toe vanwege haar literaire engagement: ‘Karlijn Stoffels heeft een open zenuw van de samenleving blootgelegd en gesitueerd in de leefwereld van jongeren.’

De E. du Perronprijs 1999 ging naar het toneelstuk Reizen met eieren van Heleen Volman. De jury sprak hierbij wederom van literair engagement, omdat Volman met haar toneelstuk ‘het herdenken van de Tweede Wereldoorlog uit zijn nationale context [heeft] gehaald en binnen de couleur locale van de multiculturele samenleving van een hedendaagse klas kinderen [heeft] geplaatst’.

Van de broers Karim en Hakim Traïdia, die de E. du Perronprijs 2006 voor hun hele oeuvre ontvingen, is Hakim degene die zich vooral op de jeugd richt. De jury prees met name de wijze waarop de broers verschillende kunstvormen gebruiken en vergeleek hen met ‘een Sheherazade, die verhalen vertelt om te blijven voelen, tradities opnieuw vorm te geven,

politiek-maatschappelijke problemen te verbeelden en anderen te laten voortleven’. Specifiek over Karim schreef de jury: ‘Onder het motto “couscous met appelmoes” vermengt hij elementen uit verschillende tradities met elkaar. Voor hem vormt zijn jeugd in Algerije een gesloten boek dat hij kan openen wanneer hij wil, en waaruit hij de vroeger aan hem vertelde verhalen opdiept.’

Bibliografie

Lijst van bekroonde werken

79 Lexicon jeugdliteratuur
februari 2009