Lexicon van de jeugdliteratuur

(1982-2014)–Jan van Coillie, Wilma van der Pennen, Jos Staal, Herman Tromp– rechtenstatus

Els van Delden

door Stefan Rovers

Els van Delden (pseudoniem van Elizabeth Lena Giphart) is op 14 mei 1942 in Vlaardingen geboren. Aanvankelijk wilde ze onderwijzeres worden, maar uiteindelijk koos ze na de middelbare school voor een opleiding in de journalistiek. Ze werkte een tijdje bij een krant maar besloot al spoedig voor langere tijd te gaan varen. Vervolgens woonde ze drie jaar op Corsica waarna ze terugkeerde naar Nederland en daar een kandidaatsstudie Frans voltooide. In 1978 verhuisde ze naar Friesland om daar een kleine kinderboekhandel te beginnen. Als kinderboekenschrijfster debuteerde ze in 1980 met het dichtbundeltje Dag meneertje in de spiegel.

Voor de vertaling van Moenli en de moeder van de wolven kreeg Els van Delden een eervolle vermelding op de prestigieuze ibby Honour List. Enkele door haar vertaalde boeken van Klaus Kordon (Met je rug tegen de muur en Moenli en de moeder van de wolven) en Irina Korschunow (Hij heette Jan) zijn bekroond met een Zilveren Griffel.

Werk

Het werk van Els van Delden kenmerkt zich door een toegankelijke schrijfstijl en vele, voor kinderen herkenbare situaties. Dit geldt zowel voor haar verhalende boeken als voor haar gedichtjes. Haar eigen kinderen en de kinderen van groep 3/4 die ze op scholen bezoekt, zijn een belang-

Illustratie van Annemie Heymans uit Dag meneertje in de spiegel

rijke inspiratiebron voor haar. De vier Elles-boeken gaan over een ondernemend vijfjarig meisje dat van alles meemaakt wat in de belevingswereld van deze groep kinderen past. In Elles de Pelles (1989) gaat Elles naar groep 3, waar ze schrijven en rekenen leert. In Elles bel 's (1992) gaat Elles kamperen in Zeeland en beleeft ze een groot aantal herkenbare avonturen, zoals ruzie maken met je neefjes en nichtjes en de kennismaking met een nieuw vriendinnetje.

De gedichtjes van Els van Delden staan ook dicht bij de kinderen. Zo worden in de kleuter- en peuterbundeltjes Hallo met mij (1988) en Dag meneertje in de spiegel onderwerpen behandeld als samen lopen, telefoneren, naar de kapper gaan, in de spiegel kijken, enzovoort. De zinnen zijn kort en het taalgebruik is eenvoudig. Joke Linders meent dat het eigen karakter van de versjes in Dag Meneertje in de spiegel schuilt in het geraffineerd hanteren van het enjambement:

 
roets
 
de wc rol rolje
 
af tot aan de mat
 
over de glijbaan holje
 
naar ik weet niet wat.

Linders stelt dat deze techniek de rijmpjes een plezierig verrassingseffect geeft, maar dat het voorlezen ervan wel meer voorbereiding en aandacht vereist. Ze zegt ook dat de versjes een niet al te dwingend eindrijm hebben, maar wel speelse klankherhalingen op wisselende plaatsen, wat het voorlezen tot een waar plezier maakt.

In het dichtbundeltje Zo gewoon richt Els van Delden zich tot kinderen vanaf tien jaar. De onderwerpen die behandeld worden zijn onder meer verlegenheid, een nieuw klasgenootje en uiterlijk.

Het verhalenbundeltje Wat is er met de koning heeft dezelfde kenmerken als haar poëzie. Het gaat om korte toegankelijke verhalen die zonder veel omhaal van woorden zijn geschreven en goed bij de doelgroep passen (in dit geval kinderen vanaf negen jaar).

Naast het schrijven van kinderboeken en -versjes houdt Els van Delden zich bezig met vertalen. In het begin van de jaren zestig vertaalde ze boeken voor volwassenen (o.a. Agatha Christie en Peter Handke), maar nadat ze werk van Christine Nöstlinger vertaald had, werd haar enthousiasme voor de jeugdliteratuur gewekt. Ze vertaalt uit het Duits, Engels en Frans. Bekende auteurs die door haar zijn omgezet in het Nederlands zijn, naast Nöstlinger, onder anderen Klaus Kordon, Kirsten Boie, Dick King Smith en Jean de Brunhoff (Babar).

Els van Delden schreef ook verhalen voor de kindertijdschriften Ezelsoor, Taptoe en Okki. Daarnaast is ze redacteur van de informatieve series

De wereld op zak-plus en Moet je kijken. Voor deze series heeft ze ook boekjes vertaald.

Waardering

Het werk van Els van Delden wordt wisselend besproken. Men ziet haar poëzie in het algemeen als eenvoudig en toegankelijk, en handelend over onderwerpen die peuters en kleuters aanspreken. Anne de Vries trekt in zijn bespreking van Dag meneertje in de spiegel een vergelijking met Miep Diekmann, die als een voorloper wordt gezien van de peuterpoëzie. Els van Delden zou die vergelijking niet kunnen doorstaan omdat het ritme en de eenvoud van taal ontbreken. De meeste versjes zijn volgens Anne de Vries vanuit een volwassene gedacht. Joke Linders denkt daar anders over. Zij vindt dat de versjes dezelfde ritmische kwaliteit hebben als die van Miep Diekmann.

De meeste critici oordelen positief over haar verhalend werk. Zo werd over Elles de Pelles geschreven dat kinderen vanaf zes jaar zich goed in de problemen van Elles kunnen verplaatsen en dat de licht opgewekte toon plezierig aandoet. Els de Jongvan Gurp rept in haar bespreking van Wat is er met de koning van puntig geschreven verhaaltjes waarin geen omhaal van woorden, geen stoplappen of zinloze toevoegingen, geen tuttige beschrijvingen of overbodige uitleg staan.

Voor haar vertaalwerk ontving ze diverse prijzen. Ook hierbij klonk vaak een kritisch jury-oordeel.

Bibliografie

Kinderboeken

Dag meneertje in de spiegel. Met illustraties van Annemie Heymans. Amsterdam, Querido, 1980.

De familie Bruin. Met illustraties van Ida Bohatta. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1987.

Dokter Beter. Met illustraties van Ida Bohatta. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1987.

Poespas. Met illustraties van Ida Bohatta. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1987.

Muizenissen. Met illustraties van Ida Bohatta. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1987.

Hallo, met mij. Met illustraties van Gerda Dendooven. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1988.

Elles kan alles. Met illustraties van Gerda Dendooven. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1989.

Elles de Pelles. Met illustraties van Gerda Dendooven. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1989.

Te laat op school. Met illustraties van Hugo van Look. Tilburg, Zwijsen, 1989. (Draaimolen)

Elles Totebel. Met illustraties van Gerda Dendooven. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1990.

Die andere kant. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1990.

Wat is er met de koning. Met illustraties van Gitte Spee. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1990.

De liefste moeder van de wereld. Met illustraties van Dagmar Stam. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1991.

Eetbrieven. Met illustraties van Dagmar Stam. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1992.

Elles bel 's. Met illustraties van Gerda Dendooven. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1992.

Zo gewoon. Met illustraties van Marianna van Tuinen. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1992.

Hoe durf je. Met illustraties van Dagmar Stam. Kampen, La Rivière en Voorhoeve, 1993.

Over Els van Delden

Joke Linders-Nouwens, Els van Delden blaast nieuw leven in genre bakerrijmpjes. In: IJmuider Courant, 10-12-1980.

Anne de Vries, Dag meneertje in de spiegel. In: NRC Handelsblad, 12-12-1980.

Gertie Evenhuis, Dag meneertje in de spiegel. In: Trouw, 20-6-1981.

[Anoniem], Ik houd van jou: drie en negentig auteurs van Querido. Amsterdam, Querido, 1982.

[Anoniem], Els van Delden. In: Querido's kinderboekenkalender 1986.

Els de Jong-van Gurp, Nieuwe prentenboeken. In: Nederlands Dagblad, 12-10-1987.

Els de Jong-van Gurp, Sinterklaas weet ze wel te vinden... de boeken. In: Nederlands Dagblad, 23-11-1989.

Marja Boonstra en Baukje Wytsma, Prinses Maneschijn voor liefhebbers van sprookjes. In: Leeuwarder Courant, 23-3-1990.

Jant van der Weg, Boekbespreking. In: Fries Dagblad, 5-11-1990.

Els de Jong-van Gurp, Verschrikkelijk en gewoon. In: Nederlands Dagblad, 11-8-1992.

Yvonne Stiekema, ‘Elles bel's’ en ‘Zo gewoon’. In: Brabants Dagblad, 18-2-1993.

37 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1995

Vorige Volgende