Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Randolph Caldecott

door Roel Siegers

Randolph Caldecott werd op 22 maart 1846 in Chester (Engeland) geboren. Zijn vader was kleermaker en hoedenmaker. Hij moedigde de vroege kunstzinnige aspiraties van zijn zoon niet aan. Toen Caldecott vijftien jaar was, verhuisde hij naar Whitchurch, waar hij een baan als klerk kreeg bij een bank. In zijn vrije tijd wandelde hij veel op het platteland, bezocht veemarkten, kermissen en genoot van paardrijden en jagen.

Zijn eerste illustraties verschenen in de Illustrated London News. In 1867 werd hij aangenomen bij een bank in Manchester en studeerde hij 's avonds aan de Manchester School of Art. Hij kreeg contact met Henry Blackburn, de redacteur van London Society, een populair tijdschrift. Blackburn speelde een grote rol in zijn leven: hij kocht werk van Caldecott, stimuleerde hem voortdurend en schreef later een biografie. Samen reisden ze naar de Harz en Wenen, in verband met artikelen die geïllustreerd moesten worden.

In 1874 maakte Caldecott 120 illustraties voor Washington Irving's Sketchbook Old Christmas. Dit boek maakte hem op slag bekend. In samenwerking met de toonaangevende drukker Edmund Evans tekende hij tussen 1878 en 1885 zestien prentenboeken. Van het bekende The House that Jack Built werden in 1878 duizenden verkocht. Voor bladen als Punch en Graphic maakte hij humoristische tekeningen.

Door zijn slechte gezondheid kon hij niet zoveel werk aannemen. Hij verkeerde vaak in tijdnood.

In 1879 trouwde hij met Marian Brand en ging in Kent wonen. In 1882 keerde het echtpaar terug naar Londen en maakte reizen naar Italië en Frankrijk. Hoewel zijn gezond-

[pagina 2]

heid verslechterde, reisde hij in 1885 nog naar Amerika. Hier stierf hij op 13 februari 1886 in St. Augustine (Florida), nog geen veertig jaar oud.

In 1936 besloot de American Librarians Association de jaarlijkse prijs voor een kinderboekillustrator naar hem te noemen: The Caldecott Medal.

Werk

Toen Randolph Caldecott geboren werd, was zijn toekomstige rivaal Kate Greenaway net zes dagen oud. Op zesjarige leeftijd zwierf hij met zijn schetsboek over het Engelse platteland, hij sneed dierfiguurtjes uit hout, boetseerde en schilderde. Tijdens zijn bezigheden als klerk op de bank maakte hij met veel plezier rake tekeningen van bezoekers en cliënten. Met een enkele lijn of veeg zette hij een figuurtje neer; hij beheerste de kunst van het weglaten. Zijn vroegste illustraties ontleenden hun stijl aan de pen- en inktschetsen van John Tenniel. Later werd zijn stijl losser en spontaner, meer cartoonachtig. Zijn handtekening liet hij meestal weg, de initialen stonden in een hoekje gedrukt.

Voor zijn samenwerking met Evans had hij nog nooit een kinderboek geïllustreerd en nauwelijks met kleur gewerkt. Hij hield veel van de houtdruktechniek van Evans. Deze had twaalf jaar met een andere beroemde illustrator, Walter Crane gewerkt. Evans koos de tekst, onderhandelde over de illustraties en gaf dan de kant en klare opdracht aan Crane.

Caldecotts samenwerking met Evans verliep anders: hij selecteerde zelf de teksten en maakte uitgebreide voorstudies. Allereerst vervaardigde hij een blanco boek van de vereiste afmetingen (9 bij 8 inch), nummerde de bladzijden, maakte op elke bladzijde een schets en gaf aan waar de tekst moest komen. Hij corrigeerde niet. Als het resultaat niet naar zijn zin was, gooide hij het boekje weg en maakte een nieuw. Hij werkte met bruine inkt, in tegenstelling tot Crane en Greenaway, die zwarte omlijningen verkozen. De uiteindelijke proef gaf hij aan Evans, die het met de hand in het houtblok sneed. Evans drukte de voorstelling in zes kleuren af, die subtieler van tint waren dan de ingekleurde proef van Caldecott. De boekjes hadden een harde kaft en kostten één shilling. De prentenboeken waren een enorm succes: de illustraties vulden aan wat in de tekst niet gezegd werd en de woorden vertelden wat de illustraties niet lieten zien. De zestien prentenboeken die hij met Evans maakte (twee per jaar), vestigden zijn naam.

Caldecott legde het achttiende-eeuwse leven vast en tekende boeren die op weg waren naar feesten of markten, dames in crinolines, wandelend langs landelijke weggetjes en koeien in sappige weiden. Hij was een groot liefhebber van de jacht en

[pagina 2a]

[pagina 3]

beeldde veel jagers af die op paarden door het landschap draafden. Voor de tijdschriften koos hij onderwerpen uit de wereld van de society, maar hij tekende ook mensen die aan het strand flaneerden, reizigers die op de trein wachtten en toeristen die een drankje dronken op terrassen. Caldecott kon zeer goed dieren tekenen, vooral vogels. Dit in tegenstelling tot Kate Greenaway - die ratachtige katten maakte - en W. Crane, die geiten tekende die op poedels leken. Met deze twee illustratoren wordt hij vaak vergeleken, maar zijn stijl is individualistischer. Hij deed geen concessies aan de smaak van het publiek. Beatrix Potter bewonderde hem en Van Gogh en Gauguin prezen zijn werk, dat ook in Frankrijk verscheen. Hij had een opgewekte natuur en een joviaal karakter. Zijn gevoel voor humor is heel duidelijk in zijn tekeningen aanwezig. Hij wist zijn financiële zaken uitstekend te behartigen en slaagde erin het royalty-percentage tot twaalf en een half procent te verhogen.

Caldecott wordt wel de vader van het moderne prentenboek genoemd: Lord of the Nursery. Maurice Sendak zei over hem: ‘Randolph Caldecott is an illustrator, he is a songwriter, he is a decorator, he is a theater person; he is superb, I can hear the music as I turn the pages.’

Bibliografie

Een keuze uit door Caldecott geïllustreerde boeken

Henry Blackburn, The Harz Mountains: A Tour in the Toy Country (1873), Washington Irving, Old Christmas: From The Sketch Book of Washington Irving (1875), Randolph Caldecott's Picturebooks (1878; 16 dln.), The House that Jack Built (1878), The Diverting History of John Gilpin (1878), Olivier Goldsmith, Elegy on the Death of a Mad Dog (1879), The Babes in the Wood (1879), Sing a Song for Sixpence (1880), The Three Jovial Huntsmen (1880), The Farmer's Boy (1881), The Queen of Hearts (1881), The Milkmaid (1882), Bye, Baby Bunting (1882), A Frog he would a-wooing go (1883), The Fox jumps over the Parson's Gate (1883), Come Lasses and Lads (1884), Ride a Cock Horse to Banbury Cross (1884), A Farmer went trotting up on his Grey Mare (1884). An Elegy on the Glory of her Sex

[pagina 4]

(1885), Oliver Goldsmith, Mrs. Mary Blaize (1885), The Great Panjandrum Himself (1885).

Over Randolph Caldecott

Henry Blackburn, Randolph Caldecott. Londen, Sampson Low, Marston, 1886.

Mary Gould Davis, Randolph Caldecott, An Appreciation. Philadelphia, New York, J.P. Lippincott, 1946.

Percy Muir, Victorian illustrated books. Londen, B.T. Batsford, 1971.

R. Caldecott, Yours pictorially, illustrated letters of R. Caldecott. M. Hutchins, Londen, Warne, 1976.

R.K. Engen, Randolph Caldecott ‘Lord of the Nursery’. Londen, Oresko Books, 1976.

E.T. Billington, The Randolph Caldecott treasury. Met een voorwoord van Maurice Sendak. New York, Warne, 1978.

Susan E. Meyer, A treasury of the great children's book illustrators. New York, Abrams, 1983.

Maurice Sendak, Caldecott & Co: notes on books and pictures. Londen, Reinhardt Books, 1989.

25 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1991