Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Marianne Busser & Ron Schröder

door Saskia van der Wiel

Marianne Busser is in 1958 in Haarlem geboren; Ron Schröder hetzelfde jaar in Ermelo. Allebei wilden ze al jong schrijven. Eenmaal onderwijzeres deed Marianne Busser aan Ouders van Nu het voorstel ‘op eigen risico’ een artikel te leveren. Na een positieve reactie werd ze daar vaste medewerkster en ging ze ook voor Kinderen schrijven. Ron Schröder ontwikkelde zich via zijn bijdragen voor de schoolkrant en het schoolcabaret tot tekstschrijver, onder meer voor cabaretier Fons Jansen.

In 1982 leerden Busser en Schröder elkaar kennen bij de redactie van nos Teletekst. Een jaar later trouwden ze. In hun vrije tijd schreven ze voor radioprogramma's, tijdschriften als Okki en Bobo, reclamebureaus en het televisieprogramma Sesamstraat. In 1991 verscheen hun eerste kinderboek, Een hele kist vol liedjes, in 1992 gevolgd door Koning Bobbel. Daarna stroomden de opdrachten van alle kanten binnen. De verhalen voor Sesamstraat die in boekvorm verschenen, Liselotje op het potje (1993) en Liselotje gaat logeren (1993), waren goed voor de Pluim van de maand mei. Papa Wapper en het rode vrachtwagentje (1995) kreeg zowel de Pluim van de maand oktober als een eervolle vermelding van de Nederlandse Kinderjury. In 1996, er waren inmiddels drie dochters, besloot het echtpaar zich helemaal toe te leggen op het schrijven voor jonge kinderen: liedjes, verhalen, leer-prentenboeken, ondersteunend onderwijsmateriaal, teksten voor radio, televisie en cd-projecten.

Werk

Marianne Busser en Ron Schröder geloven niet in inspiratie. ‘Meestal is het zweten, zuchten en hard werken.’ Na een uitvoerige brainstorm begint de een aan het eerste hoofdstuk en de ander een eindje verderop in het boek. Als je goed op elkaar ingespeeld bent, lukt dat. Ze vinden het belangrijk dat

[pagina 2]

hun verhalen niet alleen kinderen maar ook de voorlezende volwassenen aanspreken en bepaalde onderwerpen bespreekbaar maken. Door ze uit te testen bij de doelgroep ontdekten ze het belang van een duidelijke clou, karakters die tot de verbeelding spreken en rijm dat ‘lekker bekt’.

Koning Bobbel (1992) en het vervolg Lang leve koning Bobbel (1996) bestaan elk uit tien verhaaltjes over Koning Bobbel en zijn vrouw. Beiden zijn dik en dragen in plaats van een kroon een autoband op hun hoofd. In elk verhaaltje is er wat met de koning aan de hand: hij is bijvoorbeeld verdwenen, verkouden, vies of boos. Het koninklijk paar heeft speelse invallen en reageert spontaan op situaties. Zo spelen ze choco-plons in een teil met chocolade-melk, snuiten hun neus in de gordijnen als de zakdoeken op zijn, of besluiten voortaan buiten te gaan wonen (tot het gaat regenen).

Ook in later werk zitten karakters van koninklijke afkomst. In de Liselotje-serie (1993-1998) is de hoofdpersoon een prinsesje. Samen met haar vader, de koning, biedt zij alledaagse problemen het hoofd. De koning gedraagt zich vaak lastig, jaloers of stuntelig. In De koning zonder kroon (1995) is de koning zijn kroon kwijt en wordt hij door zijn vrouw het paleis uit gejaagd om te zoeken. De kinderlijke hoogheid draagt een beertjespyjama, is snel in tranen en doet alle dingen die koningen eigenlijk niet mogen.

Dat het schrijversduo een voorkeur heeft voor naïeve volwassenen blijkt ook uit De buik van meneer Hobbema (1994). Meneer Hobbema's buik wordt dermate dik dat hij denkt dat er een baby in zit. Hij treft allerlei voorbereidingen voor de komst van een kind en trouwt met de buurvrouw. Ten slotte helpt de dokter hem uit de droom. In Het mannenkoor (1994) en Het mannenkoor gaat voetballen (1995) is de hoofdrol voor een koor van veertig heren die zich alleen dankzij tante Dina staande weten te houden.

Een ander geliefd thema is dat van het verzet tegen de regels. In Papa Wapper en het rode vrachtwagentje (1995) gaan vader en dochter in een vrachtwagen wonen en verhuren ze zich als kattenwassers, koekjesproevers en huisschilders. Het vrije leven bevalt ze uitstekend. In De viezerdjes (1995) wordt vies-zijn tot iets heel aantrekkelijks. Twee vieze kinderen die niemand wil hebben, mogen bij Dahlia wonen en zelfs de koningin wil leren om lekker vies te zijn. In De ettertjes (1998) en De griezeltjes (2000) bedenkt een tweetal elke dag een stout dan wel een griezelig plan.

Een andere creatie voor baby's en peuters is Pietertje Pet in een reeks korte verhalen op rijm. De ondernemende Pietertje Pet mag twee coupletten lang kattenkwaad uithalen, waarna zijn moeder opduikt met de vermanende woorden: ‘Pietertje... zó gaat dat niet!’

Busser en Schröder maakten en bewerkten ook prentenboeken als Het

[pagina 3]

kerstverhaal (1997), Kom je bij me eten? (1998), waarin een muis een vis vangt die hij aan zijn gasten voorzet, of Blijf je bij me slapen? (1999).

Opvallend is het aandeel rijmende teksten. In Het letterwinkeltje (1997) is de taal zelf het onderwerp. Opa Brom toont zijn klanten hoe je met letters woorden kunt maken. Hij doet goede zaken. Als de koningin na de gouden ‘k’ de hele winkel leegkoopt, moet opa weer nieuwe letters zagen want ‘zonder letters, zonder woordjes, zonder zinnen, kunnen mensen - groot en klein - natuurlijk niet zoveel beginnen’.

Voorbeelden van gebundelde versjes en liedjes zijn: Geboortegedichtjes (1996), Voetje voor voetje, beweegliedjes voor kleuters (1998), en Kuuu-ke-le-kuuu! (2000). In Het grote versjesboek (1997) en Het grote liedjesboek (1998) zijn de versjes gegroepeerd rond thema's als seizoenen, beroepen, emoties, school en feest.

Liselotje-serie

‘Liselotje is een meisje/ en ze woont in een paleisje/ in een land hier ver vandaan/ waar heel veel paleisjes staan.’ Zo begint elk boekje over Liselotje. Heel wat Nederlandse kinderen kunnen deze tekst dromen, omdat haar belevenissen vaak in Sesamstraat zijn voorgelezen. In vierregelige rijmpjes passeren alledaagse peuterproblemen en ervaringen de revue: niet op het potje kunnen plassen, niet uit logeren durven, een zusje, een vriendje of een fiets krijgen, jarig zijn.

Liselotjes vader, de koning, wil steeds hetzelfde als zijn dochter. Hij gedraagt zich als haar kleine broertje. Hij is bang in een klas met vreemde kinderen, jaloers op Liselotjes vriendje, rijdt op zijn nieuwe fiets de heg in,

[pagina 4]

of maakt ruzie in de speelzaal. De koningin moet hem vaak tot de orde roepen terwijl ze aan Liselotje geen kind heeft. Zo ontstaan hilarische situaties, waarin Liselotje telkens ‘groter’ lijkt dan haar vader.

Het slot is altijd een tweeregelig motto op rijm: ‘Want wie kan zwemmen in zijn blootje/ die verdient wel een cadeautje!’, of: ‘Want alle billen groot en klein/ horen fris en schoon te zijn!!’ Alle Liselotje-boekjes zijn geïllustreerd met humoristische zwart-wit penseeltekeningen van Jan Jutte.

Waardering

Het werk van Busser en Schröder wordt over het algemeen geprezen als geestig, luchtig en pretentieloos, waarvan de doelgroep vermoedelijk erg zal genieten. ‘De knotsgekke situaties spreken kinderen erg aan’ (Roos Truwant in Leesidee); ‘lezertjes kunnen in de kinderlijke koning hun eigen stunteligheid herkennen, wat bijzonder grappig werkt’ (Jan van Coillie in Leesidee). Andere critici oordelen over de kwaliteit van het werk zelf. Lieke van Duin spreekt van ‘geestige vierrelige rijmpjes die lopen als een wekker’ (Trouw). Het juryrapport van de Pluim van de maand over Papa Wapper en het rode vrachtwagentje heeft vooral waardering voor de absurde dialogen en handelingen. Nanda Roep (Trouw) meent dat het duo in het rijmende genre ‘momenteel eenzaam aan de top staat’.

Maar er zijn ook negatieve uitspraken over het weinig verrassende en brave karakter van de verhaaltjes. ‘De verwoording heeft weinig pit en klinkt soms zelfs banaal,’ concludeert Jan van Coillie naar aanleiding van De koning zonder kroon. Selma Niewold (de Volkskrant) betreurt de duimendikke moraal van de peuterverhalen over Pietertje Pet, temeer daar de Liselotjeverhalen volgens haar juist lieten zien hoe tegendraads kleuters kunnen spelen. ‘Alles eraan - de rijmpjes, de tekeningen en de ontwikkeling van het verhaal - is professioneel, maar niets is bijzonder,’ oordeelt Joke Linders (Algemeen Dagblad) naar aanleiding van Liselotje gaat kamperen.

Bibliografie

Jeugdboeken (een keuze)

Een hele kist vol liedjes. Met illustraties van Kristien Aertssen. Tilburg, Zwijssen, 1991.

Koning Bobbel. Met illustraties van Hans de Beer. Apeldoorn, De Eekhoorn, 1992.

Liselotje gaat logeren. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1993.

Liselotje op het potje. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1993.

De buik van meneer Hobbema. Met illustraties van Alex de Wolf. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1994.

Dokter Dibbus en de Rode-Benen-Club. Met illustraties van Annet Scholten. Westbroek, Harlekijn, 1994.

Het mannenkoor. Met illustraties van Akkie Bosje. Westbroek, Harlekijn, 1994.

Liselotje krijgt een zusje. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1994.

Liselotje naar de speelzaal. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1994.

[pagina 5]

Een kerstfeest met een sterretje. Met illustraties van Ingrid Godon. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1995.

De koning zonder kroon. Met illustraties van Akkie Bosje. Westbroek, Harlekijn, 1995.

Liselotje krijgt een fiets. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1995.

Liselotje zet haar schoen. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1995.

Het mannenkoor gaat voetballen. Met illustraties van Akkie Bosje. Westbroek, Harlekijn, 1995.

Papa Wapper en het rode vrachtwagentje. Met illustraties van Hans de Beer. Voorschoten, De Vier Windstreken, 1995.

De viezerdjes. Met illustratiues van Alex de Wolf. Houten, van Holkema & Warendorf, 1995.

De verdrietige koning. Met illustraties van Jörg Furrer. Tilburg, Zwijsen, 1996.

Geboortegedichtjes. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1996.

Lang leve Koning Bobbel: tien vrolijke verhalen over een koning en een koningin. Met illustraties van Hans de Beer. Voorschoten, De Vier Windstreken, 1996.

Liselotje en het kerstfeest. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1996.

Liselotje krijgt een vriendje. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1996.

Het grote versjesboek. Met illustraties van Wilbert van der Steen. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1997.

Het kerstverhaal. Met illustraties van Alex de Wolf. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1997.

Het letterwinkeltje. Met illustraties van Ingrid Godon. Tilburg, Zwijsen, 1997.

Liselotje gaat naar zwemles. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1997.

Liselotje is jarig. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1997.

De ettertjes. Met illustraties van Wilbert van der Steen. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1998.

Kom je bij me eten? Met illustraties van Alex de Wolf. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1998.

Het grote liedjesboek. Met illustraties van Wilbert van der Steen. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1998.

Liselotje en het paasfeest. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1998.

Liselotje gaat kamperen. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1998.

Voetje voor voetje: beweegliedjes voor kleuters. Met illustraties van Jolet Leenhouts. Bussum, Van Waarden, 1998.

Bakken met... Pietertje Pet. Met illustraties van Marijke Duffhauss. Houten, van Reemst, 1999.

Ballen met... Pietertje Pet. Met illustraties van Marijke Duffhauss. Houten, van Reemst, 1999.

Goeiemorgen, Pietertje Pet. Met illustraties van Marijke Duffhauss. Houten, van Reemst, 1999.

Graven met... Pietertje Pet. Met illustraties van Marijke Duffhauss. Houten, van Reemst, 1999.

Blijf je bij me slapen? Met illustraties van Alex de Wolf. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1999.

Het grote avonturenboek van Liselotje. Met illustraties van Jan Jutte. Houten, Van Holkema & Warendorf, 1999.

De griezeltjes. Met illustraties van Wilbert van der Steen. Houten, Van Holkema en Warendorf, 2000.

Kuuu-ke-le-kuuu! Boerderijmen. Van Holkema & Warendorf, 2000.

Over Marianne Busser en Ron Schröder

Lieke van Duin, over Liselotje op het potje en Liselotje gaat logeren. In: Trouw, 8-12-1993.

Joke Linders, over Liselotje op het potje en Liselotje gaat logeren. In: Algemeen Dagblad, 17-3-1994.

Herman Kakebeeke, over Pappa Wapper en het rode vrachtwagentje. In: Juryrapport Pluim van de maand oktober, september 1995.

Jan van Coillie, over De Koning zonder kroon. In: Leesidee, jaargang 1 (1995) nr. 7, blz. 257.

Roos Truwant, over Lang leve koning Bobbel. In: Leesidee, jaargang 2 (1996), nr. 4, blz. 116.

Femmie Goudswaard, Klein Portret: Kinderdichters (1). In: Libelle, 18-9-1998.

Astrid van de Weijenberg, Inspiratie? Het is zweten, zuchten en hard werken. In: J/M, september 1998.

[pagina 6]

Susanne van Velzen, Kinderen zijn gek op verhalen met moraal. In: Gooi- en Eemlander, 24-4-1999.

Selma Niewold, over Dolle pret met Pietertje Pet. In: de Volkskrant, 24-9-1999.

Nanda Roep, over Kom je bij me eten? In: Trouw, 30-10-1999.

Marianne Busser en Ron Schröder. Documentatie auteurs en illustratoren van jeugdboeken. Den Haag, Biblion Uitgeverij, 1999, nr. 10.

55 Lexicon jeugdliteratuur
februari 2001