Lexicon van de jeugdliteratuur

Ann Brashares

door Jessica Boeykens

Ann Brashares is op 30 juli 1967 geboren in de Amerikaanse staat Virginia. Ze groeide op in de buurt van Washington en studeerde filosofie in New York. Na haar studie werkte ze als redacteur voor een uitgeverij van jeugdboeken, tot in 2001 haar eerste adolescentenroman werd gepubliceerd: Sisterhood of the Traveling Pants (4 vriendinnen, 1 spijkerbroek). De inspiratie voor dit boek kreeg ze naar eigen zeggen toen ze een collega hoorde vertellen hoe zij ooit met haar vriendinnen een spijkerbroek had gedeeld. Brashares' debuut werd een internationale bestseller, mede dankzij de verfilming. Ook de drie vervolgdelen hadden succes. Voor The Second Summer of The Sisterhood (De 2e zomer van de spijkerbroek) ontving Brashares in 2004 de bsby Award voor Children's Literature, een prijs die wordt toegekend door onafhankelijke boekverkopers in Amerika. Ann Brashares woont met haar man en drie kinderen in New York.

Werk

De vier boeken uit de spijkerbroekreeks waarmee Ann Brashares doorbrak, gaan over de hartsvriendinnen Lena, Tibby, Bridget en Carmen. In het eerste deel beschrijft Brashares hoe de meisjes op een spijkerbroek stuiten die hen, ondanks hun verschillend figuur, alle vier als gegoten zit. Deze jeans met schijnbaar magische eigenschappen inspireert hen om ‘de Zusterorde van de Reizende Broek’ op te richten. Dit geheime verbond houdt in dat ze de broek tijdens de zomer, wanneer ze van elkaar gescheiden zijn, zullen laten rouleren. De vriendin die de spijkerbroek in bezit heeft, dient een aantal regels in acht te nemen. Zoals: ‘Als je de Broek aanhebt, mag je nooit denken: “Ik ben dik”.’ Of: ‘Je mag niet in je neus peuteren als je de Broek draagt’. Het wordt een turbulente zomer voor de leden van de Zusterorde, die geconfronteerd wor-

den met verwarrende gevoelens en ingrijpende gebeurtenissen. Daarbij wisselt Brashares vlot af tussen de vier meiden. Ze verbindt de belevenissen van de Zusters door de brieven en e-mails die ze elkaar sturen. Aan het einde van de vakantie wordt de Broek in een ceremoniële bijeenkomst opgeborgen tot het weer zomer is. De volgende drie boeken pakken de draad aan het begin van een nieuwe zomer telkens weer op.

Centraal in de reeks staat het proces van volwassenwording dat de meisjes doormaken. Zo graaft Bridget in boek twee in haar verleden naar informatie over haar moeder die zelfmoord heeft gepleegd. In boek drie krijgt de verlegen Lena ruzie met haar vader over de studiekeuze die ze wil maken, wat haar dwingt om voor het eerst echt voor zichzelf op te komen. Carmen tracht in hetzelfde boek met moeite zowel haar goede als haar slechte eigenschappen te accepteren. De auteur eindigt de reeks met 4 vriendinnen voor altijd, waarin de hoofdpersonages een jaar of achttien geworden zijn. Opnieuw worden ze geconfronteerd met zichzelf, maar in dit boek vooral met liefdesperikelen. Aan het einde van het boek is de magische spijkerbroek spoorloos. Intussen zijn de meisjes zo volwassen geworden dat ze de broek kunnen missen, maar tegelijk beseffen ze dat ze niet zonder elkaar kunnen.

Ondanks alle problemen die aan bod komen, wordt de beschrijving van het leven van de meisjes nooit te zwaar. Brashares weet een evenwicht te bewaren tussen luchtigheid en diepgang. Deze combinatie van humor en levenswijsheid keert ook terug in het openingscitaat dat zij voor elk hoofdstuk plaatst. De citaten kunnen namelijk zowel speels zijn (zoals een quote van Homer Simpson) als diepgaand (bijvoorbeeld een uitspraak van de door Brashares bewonderde Marcel Proust). Dat de verhalen gemakkelijk weg lezen, is ook te danken aan de vlotte, weliswaar soms wat breedsprakige taal met levendige dialogen.

Na de spijkerbroekreeks schreef Brashares een roman voor volwassenen, De laatste zomer. Dit verhaal draait om de gecompliceerde verhouding tussen drie jeugdvrienden: de gekwelde Paul en de zussen Riley en Alice. Het boek is even romantisch, maar minder frivool dan de meidenboeken en bevat een complexere verhaallijn. De laatste zomer werd gevolgd door de chicklit roman Echte vriendinnen, die speelt in dezelfde stad als die waar de Zusters opgroeiden. De hoofdpersonen zijn drie meisjes van veertien: Ama, Romy en Em. In echte ‘spijkerbroektrant’ - luchthartig en herkenbaar - beschrijft Brashares hoe deze vriendinnen uit elkaar groeien en voor welke uitdagingen ieder van hen in de zomer komt te staan. Het leidmotief van de broek is hier vervangen door drie wilgjes die ze ooit samen hebben geplant.

4 vriendinnen, 1 spijkerbroek

Lena, Tibby, Bridget en Carmen zijn bijna 16 en kennen elkaar al vanaf hun geboorte. Voor het eerst brengen zij de zomer los van elkaar door. Dankzij de Reizende Spijkerbroek, een kledingstuk dat ze samen delen, blijven de hartsvriendinnen toch verbonden. Lena neemt de broek mee naar Griekenland, waar ze haar grootouders bezoekt. De aandacht van de knappe Kostos brengt haar helemaal in de war. Na Lena krijgt Tibby de spijkerbroek. Zij blijft als enige thuis en baalt van haar baan in de supermarkt. Ze ontmoet de twaalfjarige Bailey die haar aanvankelijk behoorlijk irriteert, maar met wie ze later toch bevriend raakt. Baily blijkt leukemie te hebben en dwingt Tibby tot introspectie. Ondertussen is Bridget op voetbalkamp in Mexico, waar ze haar zinnen heeft gezet op de enkele jaren oudere Eric. Ze geeft hem haar volle en niet aflatende aandacht. Uiteindelijk bezwijkt hij voor haar. Ze vrijen op het strand en dat is een beslissing die Bridget later erg betreurt: ze was er nog niet klaar voor. Ook Carmen krijgt de broek in bezit. Zij was in de veronderstelling dat ze de zomer zou doorbrengen met haar alleenstaande vader, maar het blijkt dat hij verloofd is. Carmen krijgt er een stiefgezin bij; iets waar ze in eerste instantie helemaal niet blij mee is. Tegen het einde van de vakantie hebben de vriendinnen veel te bespreken.

Waardering

De boeken van Ann Brashares zijn in het Nederlands taalgebied overwegend positief ontvangen. Volgens Judith Eiselin is 4 vriendinnen, 1 spijkerbroek ‘niet zomaar een luchtig, meeslepend verteld tienerverhaal over vakantieliefdes, vies vakantie-eten en wat dies meer zij, het is meer dan dat. Het boek ontroert ook, en dat is vrij onverwacht’ (NRC Handelsblad). Bea Ros noemt het boek ‘een geslaagde mix tussen ernst en meligheid, woede en gelatenheid, humor en ontroering’ (Didaktief & School). Brashares trapt volgens haar niet in de ‘al te makkelijke

meisjesboeken-valkuil van rozengeur en maneschijn’.

De voornaamste kritiek op het werk van Ann Brashares luidt dat het te Amerikaans is. Zo zegt Mai Van Loon over 4 vriendinnen voor altijd: ‘ik kreeg [-] de indruk van een Amerikaanse soap, flitsend van de ene mooie tot bloedmooie soapfiguur naar de andere’ (Leesidee jeugdliteratuur). Ook Marja Boonstra vindt de boeken van Brashares soms ‘een beetje over de top, een beetje erg Amerikaans gefilosofeer zonder al te veel diepgang’. ‘Maar hoe dan ook’, voegt zij eraan toe, ‘de spijkerbroekboeken lezen lekker weg en doen het daarom prima in de vakantiehangmat’ (Leeuwarder Courant).

Bibliografie

87 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 2011