Lexicon van de jeugdliteratuur

[pagina 1]

Henny Box

door Janneke van der Veer

Hendrika Johanna (Henny) Box is op 20 april 1912 in Amsterdam geboren als dochter van Johannes Hendrik Box, timmerman/aannemer van beroep, en Aaltje van der Zwaan. Ze had twee zussen en een broer. Als kind tekende ze veel. Dat viel haar buurman, grafisch ontwerper J.B. Heukelom, op. Hij adviseerde haar om naar de kunstnijverheidsschool in Amsterdam te gaan, waar hij zelf lesgaf. Nadat ze daar de opleiding grafiek/illustratief tekenen had gevolgd, verhuisde het gezin Box naar Bussum. Henny kwam in contact met een uitgever van prentbriefkaarten in Amsterdam. Voor deze uitgever tekende ze een groot aantal kaarten, voornamelijk kindertafereeltjes en sprookjesachtige onderwerpen. Later maakte ze ook kaarten voor de Nederlandsche Padvindsters Centrale.

Als illustratrice en schrijfster van prentenboeken was Henny Box vooral in de jaren dertig van de twintigste eeuw actief. Wanneer ze precies debuteerde is niet bekend, omdat geen van de door haar geïllustreerde en geschreven boeken is gedateerd.

In 1939 trouwde ze met Willem Kloeke (1911-1993), die ze kende van de kunstnijverheidsschool. Uit dit huwelijk werden drie dochters geboren. Het moederschap betekende nagenoeg het einde van haar tekencarrière.

Het gezin woonde aanvankelijk in Haarlem, waar Willem Kloeke ontwerper van lampen was. In 1947 verhuisden ouders en kinderen naar Schoonhoven; en toen Kloeke in 1952 een baan bij Philips kreeg, naar Oss. Sinds 2004 woont Henny Box in Rhenen.

Werk

De prentenboeken waaraan Henny Box meewerkte, zijn vooral bestemd voor kleuters. Ze maakte onder meer illustraties bij versjes en ver-

[pagina 2]

haaltjes van Antoinette van Dijk en Bep de Paauw-Bachrach. Daarnaast verzorgde ze (omslag)illustraties bij boeken voor wat oudere kinderen, zoals Op de kermis in Dendorp (193X) van Jo Blinxma en Schoolmeisje af (ca. 1939) van H.P. van den Aardweg.

Haar illustratieve werk kenmerkt zich door het gebruik van frisse kleuren met veel rood, geel en blauw. Haar tekeningen tonen invloed van Rie Cramer, die haar grote voorbeeld was. Gaandeweg ontwikkelde ze een wat lossere stijl, waarin contouren ontbreken. In een interview met Boekenpost in 2005 merkt ze op dat deze ontwikkeling vooral te maken had met de ‘heersende mode’ in tekenstijlen. Ze signeerde haar tekenwerk met ‘Henny Box’, ‘HB’, ‘Henny Kloeke-Box’ of ‘H.K.B.’.

De door haar geschreven versjes en verhalen, die ze zelf illustreerde, zijn eenvoudig van inhoud, structuur en stijl. Favoriete onderwerpen zijn het kinderleven, dieren en kabouters. Het is niet duidelijk of alle teksten oorspronkelijk van haar hand zijn. Op het titelblad van bijvoorbeeld De avonturen van Pluimpje (193X) en Verhaaltjes uit Berenstad (ca. 1940) staat vermeld ‘opnieuw bewerkt’.

Alle uitgaven waarvoor Henny Box de illustraties en/of tekst verzorgde, behoren tot de zogeheten fabrieksboeken: goedkope uitgaven waarin de gegevens over uitgever, plaats en jaar van verschijnen meestal ontbreken.




Wel zijn diverse uitgaven voorzien van een nummer op het omslag: Schoolmeisje af heeft bijvoorbeeld nummer 433, terwijl op Het gelapte broekje (193X) en Regen en zonneschijn (193X), beide geschreven door Antoinette van Dijk, nummer 176 staat vermeld. De laatste twee uitgaven lijken qua vormgeving sterk op elkaar en zijn waarschijnlijk door dezelfde firma uitgegeven, vermoedelijk Uitgeversmaatschappij De Hoorn in Rijswijk. Het archief van Henny Box bevat namelijk brieven van deze uitgeverij waarin melding wordt gemaakt van een uitgave van Antoinette van Dijk. Nadere gegevens over de uitgeverij ontbreken. Dat geldt ook voor de uitgeverij die schuilgaat achter het motto ‘Immer Flink en Zakelijk’ dat deel uitmaakt van het in Ver-

[pagina 3]

haaltjes uit Berenstad opgenomen uitgeversmerk.

Waardering

Over de waardering van het werk van Henny Box is vrijwel niets bekend. Noch in de vakliteratuur noch in kranten en tijdschriften is aan de boeken aandacht besteed. Als illustratrice en schrijfster heeft ze nooit echt bekendheid gekregen. Dit komt waarschijnlijk doordat haar werk bij anonieme uitgevers verscheen. Toch moeten velen haar illustraties onder ogen hebben gehad, hetzij in prentenboeken hetzij op prentbriefkaarten.

Bibliografie

Keuze uit door Henny Box geschreven c.q. bewerkte en geïllustreerde kinderboeken

Geen zeehond maar wel... Z. pl., z. uitg., [193X].

Anneke. Z. pl., z. uitg., [193X].

De luchtreizigers. Z. pl., z. uitg., [193X].

Porseleinen poppetjes. Z. pl., z. uitg., [193X].

Het wonderboek. Z. pl., z. uitg., [193X].

Jolige klantjes. Z. pl., z. uitg., [193X]

De avonturen van Pluimpje. Z. pl., z. uitg., [193X].

In de lente. Z. pl., z. uitg., [193X].

Na schooltijd. Z. pl., z. uitg., [193X].

Harlekijntje in poppenstad. Z. pl., z. uitg., [193X].

Een Kerstvertelling. Z. pl., z. uitg., [193X].

Verhaaltjes uit Berenstad. Z. pl., z. uitg., [ca. 1940].

Keuze uit door Henny Box geïllustreerde kinderboeken

A. Delachaux, Een avontuurlijke vakantie. Met omslagillustratie van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [193X].

Antoinette van Dijk, Versjes. Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [193X].

Antoinette van Dijk, Het gelapte broekje. Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [193X].

Antoinette van Dijk, Uit de wonderdoos. Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [193X].

Antoinette van Dijk, Regen en zonneschijn. Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [193X].

Antoinette van Dijk, Voor mijn kleine luistervinkjes. Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [193X].

Jo Blinxma, Op de kermis in Dendorp. Met illustraties van Ans Huy en omslagillustratie van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [193X].

Bep de Paauw-Bachrach, Zomerbuitjes en wintervlagen. Met omslagillustratie van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [ca. 1938].

H.P. van den Aardweg, Schoolmeisje af; oorspronkelijk meisjesboek. Met illustraties van Ans Huy en omslagillustratie van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [ca. 1939].

Antoinette van Dijk, Wie leest ermee? Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [ca. 1939].

Antoinette van Dijk, In sprookjesland. Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [ca. 1939].

Jo Blinxma, De H.B.S.-Jazz. Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [ca. 1945].

Bep de Paauw-Bachrach, 's Avonds voor het bedtijd is. Met illustraties van Henny Box. Z. pl., z. uitg., [ca. 195X].

Over Hennie Box

Saskia de Bodt en Jeroen Kapelle, Prentenboeken. Ideologie en Illustratie 1890-1950. Amsterdam; Gent, Ludion, 2003, blz. 87, 88, 232.

Janneke van der Veer, Henny Box: illustratrice van prentenboeken en prentbriefkaarten. In: Boekenpost. Tijdschrift voor liefhebbers van boeken, prenten, strips en boekcuriosa, nr. 76, jaargang 13, maart/april 2005, blz. 4-5.

78 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 2008