Lexicon van de jeugdliteratuur

Mies Bouhuys

door Remco Ekkers

Mies Bouhuys werd op 10-1-1927 te Weesp geboren. Zij groeide op in een groot gezin. Na de oorlog behaalde ze de lager-onderwijsakte en studeerde Spaanse letteren aan de gemeentelijke universiteit van Amsterdam.

In 1948 publiceerde zij haar eerste dichtbundel Ariadne op Naxos, waarvoor zij de Reina Prinsen Geerligsprijs ontving. Hierna schreef zij vooral gedichten en verhalen voor kinderen en verder musicals en toneelwerk, waarvan veel voor radio en televisie. Bij de televisie werkte zij ook als regisseuse. In 1956 ontving zij de Koepelprijs voor haar toneelwerk. Veel van haar stukken werden opgevoerd in België, Duitsland, Engeland en Zweden.

In 1957 trouwde zij met de dichter Ed Hoornik, die in 1970 overleed.

In 1966 kreeg zij de prijs voor het beste kinderboek van het jaar voor haar Kinderverhalen.

Werk

Volgens het juryrapport uit 1966 is Mies Bouhuys ‘een schrijfster die veelzijdig, opvoedkundig en met oneindig veel fantasie het kind benadert in zijn eigen, kleine bonte wereld’.

Veelzijdig is de schrijfster zeker; dat blijkt uit haar biografie en bibliografie: ze beoefende bijna alle genres en schreef teksten van zeer verschillende soort. Ze begon met poëzie voor volwassenen; schreef kinderversjes, schoolboekjes, toneelstukken, musicals, televisieprogramma's, kinderverhalen en het libretto van een opera voor de middelbare-schooljeugd.

Opvoedkundig is ze eveneens. Mies Bouhuys is een schrijfster die zich fel bezighoudt met de wereld om ons heen, en zij vindt dat je kinderen daarin moet betrekken. Ze is het met de laatste formulering van het citaat (‘eigen, kleine bonte wereld’) dan ook niet eens. Kinderen leven volgens haar

niet in een aparte wereld. Bijna alles kun je met kinderen bespreken en dat moet je doen ook, want kinderen kunnen erg conservatief zijn. Mies Bouhuys wil ze aan het denken zetten, ze uitdagen tot reactie. Haar rechtvaardigheidsgevoel dwingt haar tot het schrijven van kritische teksten. In haar eerste bundel kindergedichten (Hand in hand) dansen in het titelgedicht de kinderen uit Zweden, Nederland en Vietnam met Indiaantjes en negertjes. Haar vierde sinterklaasmusical voor de televisie ging over een pieterbaasje dat een zomer overbleef en tot de ontdekking kwam dat hij na 6 december eigenlijk alleen nog maar een klein gastarbeidertje was.

Voor de naoorlogse kinderen die moeten weten wat het betekende om in een gevangenenkamp (Theresienstadt) op te groeien, zonder voldoende eten, zonder speelgoed, zonder school, schreef zij De dag dat Tommy drie werd. Tommy's vader tekent voor hem de wereld zoals die zou moeten zijn, zoals die moet worden na de oorlog. Het prentenboek is in de oorlog echt getekend, verstopt en na de oorlog teruggevonden. De vader van Tommy is gestorven in Auschwitz. Tommy zelf is gered. Mies Bouhuys heeft het verhaal met veel inlevingsvermogen zo authentiek mogelijk verteld. Tommy's vader antwoordt in haar tekst op de vraag of er wel vrede zal komen: ‘Je moet het geloven. Je moet blijven geloven dat het goed komt. Als je het niet gelooft ben je verloren, net als de mensen die van kou en honger niet meer verder konden en buiten in de sneeuw zijn achtergebleven.’

Zoals Mies Bouhuys in haar werk niet uitsluitend oog heeft voor de nuchtere werkelijkheid, laat zij haar personages ook nooit volledig verdwalen in de fantasie: er is een aangename vermenging van feit en fictie. Een fraai voorbeeld daarvan is Het dorp van Maarten. De uitgever kreeg van de zoon van Pieter Kok tekeningen die deze maakte om zijn kleinkinderen te laten zien hoe het dorp van zijn jeugd was geweest. Mies Bouhuys werd gevraagd een verbindende tekst te schrijven. Zij bestudeerde de tekeningen, praatte met de tachtigjarige Kok en schreef een schitterend verhaal over een jongen, Maarten, die met zijn ouders moet verhuizen van een stad naar het dorp.

In de tuin van de oude boerderij die zijn ouders met behulp van een architect gaan verbouwen, vindt Maarten een laag huisje, eigenlijk een schuurtje (‘krot’ zeggen de grote mensen, ‘boet’ de dorpelingen), waarin een oud mannetje woont. Maarten sluit vriendschap met hem. Ze praten over vroeger en het mannetje laat zien hoe fijn het toen was. Dankzij Maarten hoeft het mannetje niet naar het bejaardenhuis en mag hij tot zijn dood in de boet blijven wonen. Het eind van het verhaal is verrassend en gruwelijk. Bij zijn poging het nog niet bewoonde huis te beschermen tegen opgeschoten jongens - ‘bromgasten’ - valt het oude mannetje, opgejaagd door de brommers, om niet meer op te staan.

De beroemd geworden Pim en Pomserie is een ander bewijs van het feit dat Mies Bouhuys over een levendige fantasie beschikt. De gedichtjes, verhaaltjes en dialogen zijn afgestemd op de kleuterleeftijd. Ze gaan over twee dartele poezen die kostelijke pret hebben over alle dingen die in en om huis gebeuren, ook door hun toedoen, maar als Kardoes, de kater van de bakker, een poes wil wegjagen omdat ze een rare kleur heeft, komen Pim en Pom voor haar op, halen haar uit de boom en gaan naar de slager. Ze waren toch al op weg: ‘Net of het feest is.’ Deze scène kenmerkt het werk van Mies Bouhuys: solidair met de verdrukten, begrijpelijk, origineel én vrolijk.

Bibliografie

2 Lexicon jeugdliteratuur
juni 1983