Lexicon van de jeugdliteratuur

Nanne Bosma

door Hilly Appel

Nanne Bosma werd geboren op 21 mei 1933 in Delft. Vanaf 1953 was hij werkzaam in het onderwijs. Hij begon als leerkracht op de lagere school en gaf daarna Engels, Frans en geschiedenis op de ulo, waar hij ook hoofd was. Hij schreef toneelstukken voor de leerlingen en had een eigen poppentheater waarmee hij optrad, onder andere met een bewerking van Karel en Elegast.

In 1965 werd hij directeur van de School voor Ballet en Muziek in Rotterdam en in 1974 directeur van een lhno in Gouda.

Hij maakte teksten voor musicals en begon historische verhalen te schrijven. Door zijn inzending voor een talentenjacht van uitgeverij Callenbach, raakte deze geïnteresseerd in zijn werk. In 1968 werd zijn eerste jeugdboek uitgegeven: In de schaduw van Loevestein. Vanaf dat moment verschenen regelmatig historische jeugdromans van zijn hand.

In 1980 ging Nanne Bosma naar Den Haag, waar hij directeur werd van de School voor fotografie. In zijn vrije tijd bleef hij schrijven. In 1989 maakte hij gebruik van de mogelijkheid vervroegd uit te treden om zich helemaal aan het schrijverschap te kunnen wijden.

Werk

Tijdens zijn hele onderwijscarrière was geschiedenis het lievelingsvak van Nanne Bosma. Dat is goed te merken, want al zijn boeken zijn spannende verhalen die zich afspelen tegen een historische achtergrond.

Bosma wil met zijn jeugdromans de geschiedenis voor kinderen laten leven, ‘laten zien dat de figuren in die tijd ook gewone mensen waren die hun goede en slechte eigenschappen hadden’. Bij het schrijven gaat hij uit

van een bepaalde historische periode of een gebeurtenis uit de geschiedenis. Dan bepaalt hij de hoofdlijn van het verhaal. ‘Ik begin altijd met een soort draaiboek. Een systeem waarbij de totale verhaallijn in de grondvorm wordt vastgelegd. In de kantlijn noteer ik de bijpassende historische gegevens.’ Daarbij gaat het vaak om gewone, dagelijkse dingen zoals: hoe zag een huis eruit, wat waren de gebruiken, wat droeg men voor kleren, wat werd er gegeten?

Nanne Bosma vindt het belangrijk dat de lezer erop moet kunnen vertrouwen dat de geschiedenis van de beschreven tijd goed wordt weergegeven. Vóór alles wil hij verhalen schrijven, die jonge mensen met belangstelling lezen. Bij het schrijven heeft hij een gemiddelde brugklas lbo-mavo voor ogen, waaraan hij zijn stijl en taalgebruik aanpast.

De meeste boeken van Bosma spelen zich af in de zeventiende eeuw, maar de auteur waagt zich ook wel eens verder terug in de tijd, zoals in Vrijheid en slavernij, dat in het jaar 1000 speelt, en De troubadour van Carcassonne, dat begint in 1244. Verraad in Dorestad speelt zich af in de tijd van Karel de Grote.

De troubadour van Carcassonne

Dit is een verhaal over de twaalfjarige Albert Hillema, die in 1244 wegloopt omdat zijn ouders hem bestemd hebben voor het klooster. Onderweg ontmoet hij een pelgrim op bedevaart naar Santiago de Compostella. De pelgrim wordt ziek en sterft. Albert besluit in zijn plaats de tocht voort te zetten. Hij wordt overvallen en beroofd. Dan komt hij terecht bij een reizend theatergezelschap. Via twee meisjes van deze groep raakt hij betrokken bij de Katharen, ketters die in die tijd fel vervolgd worden door de inquisitie. Albert redt de meisjes als ze verraden zijn en samen gaan ze op zoek naar een kostbaar bijbelboek van de Katharen, dat verborgen is in Carcassonne. Ze krijgen het te pakken en aan het eind van het verhaal is Albert op weg terug naar zijn ouderlijk huis.

Net als de andere boeken van Nanne Bosma geeft De troubadour van Carcassonne een goed beeld van de tijd waarin het zich afspeelt. Na het eigenlijke verhaal volgt extra informatie over het dagelijks leven in 1244. Het boek sluit af met een nauwkeurige routebeschrijving van Alberts reis. Een leerzaam boek dus, maar vooral een verhaal dat leest als een trein.

‘De slothoofdstukken van het verhaal zijn mij wat al te heroïsch voor een twaalfjarige hoofdpersoon’, kritiseert Leendert Witvliet in het Nieuwsblad van het Noorden... ‘Maar wel spannend.’

Waardering

In recensies wordt Nanne Bosma geprezen om de zorg-

vuldigheid waarmee hij te werk gaat. Critici noemen zijn werk leerzaam, spannend en prettig leesbaar. Hier en daar gaat Bosma volgens sommigen te ver in zijn ijver alles waarheidsgetrouw te beschrijven en stokt het verhaal.

Verder komt uit de diverse besprekingen naar voren dat Bosma eerder gewaardeerd wordt om zijn degelijke vakwerk dan om het literaire gehalte van zijn boeken. Personages blijven vaak wat oppervlakkig en de loop der gebeurtenissen is niet altijd even geloofwaardig. Wel slaagt de auteur in zijn opzet om geschiedenis voor kinderen te laten leven.

Bibliografie

31 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1993