Lexicon van de jeugdliteratuur

Annet van Battum

door Christien van Reenen

Joh. A. Peternella van Battum werd op 25 januari 1927 te 's-Gravenhage geboren. Ze was de oudste uit een gezin van vijf kinderen. Haar jeugd viel in de crisistijd en in de Tweede Wereldoorlog. Dit heeft haar niet weerhouden actief te zijn op creatief gebied, zowel met materialen als met muziek, toneel en poppenkast. Reeds op vijfjarige leeftijd schreef ze een boek.

Na een gymnasiumopleiding volgde ze op latere leeftijd wijsbegeerte-colleges aan de Universiteit in Amsterdam. Ze is getrouwd geweest en heeft kinderen en kleinkinderen. Na haar functie als docente taalexpressie houdt ze zich nu alleen bezig met schrijven en eventueel praten over haar werk op scholen.

Werk

Opvallend bij de boeken van Annet van Battum is het uitstekende taalgebruik en de goede sfeertekening. Haar figuren worden soms zo beeldend beschreven, dat de lezer hen duidelijk voor zich ziet. Dit alles is misschien een gevolg van haar werk voor radio en televisie. Een aantal radio-kleuterverhalen, waarin zij met fantasie en humor het leven van insekten beschrijft, vormt de basis voor haar eerste boek Het wereldje van Pietje Mier (1957). Als televisieserie voor de jeugd schreef zij Ib'n Ben Lari, de geest in de fles. In dit verhaal, over een arme student die allerlei opdrachten van een gemene schuldeiser moet vervullen en daarbij geholpen wordt door een flessegeest, heeft de schrijfster veel bekende sprookjesmotieven verwerkt.

In een aantal verhalen van Annet van Battum speelt de geschiedenis een belangrijke rol. Na uitgebreide studie en onderzoek ter plaatse verscheen in 1960 Jeanne d'Arc, hetgeen voor het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk aanleiding was haar de opdracht te geven voor de jeugd een boek te schrijven over Erasmus in diens herdenkingsjaar 1969. Zo ontstond Erasmus, rebel tegen wil en dank. Pure informatie, op prettige wijze verteld, geeft Annet van Battum in de twee delen over de Middeleeuwen en een uitgave over de Renaissance.

Eén van de eerste boeken in de Nederlandse jeugdliteratuur waarin het gevoelsleven van een jongen uitgebreid aan de orde komt, is Vreemde eend (1972). De jongen kan de scheiding van zijn ouders moeilijk verwerken, loopt weg van huis en voegt zich bij de hippies in het Vondelpark. Vooral dit laatste maakt het boek duidelijk gedateerd. De karaktertekening van de hoofdpersoon en zijn psychologische

ontwikkeling zijn goed onderbouwd. Het einde is open gelaten, al ziet de toekomst er wel positief uit.

Fantasie en werkelijkheid wisselen elkaar af in het werk van Annet van Battum. In haar fantasieverhalen worden dikwijls eigentijdse problemen verwerkt, zoals in Peike, Matti en de Eikenman, waarin het kappen van een oude eik wordt voorkomen. Realiteit en fantasie zijn zeer nauw verweven in Inka's reis naar de maan: met tegenwerking van een kwelgeest en met medewerking van de maanwachter weet een klein meisje uiteindelijk de dood van haar broertje te verwerken.

Bibliografie

3 Lexicon jeugdliteratuur
oktober 1983