Lexicon van de jeugdliteratuur

Louisa May Alcott

door Riana Luiks-Kramer

Louisa May Alcott is geboren op 29 november 1832 in Germantown, Pennsylvania; ze overleed op 6 maart 1888 in Boston, Massachusetts. Haar idealistische, onpraktische vader had zeer progressieve ideeën over opvoeding en vorming van kinderen. Hij stichtte een school waarin filosofen als Ralph W. Emerson en Henri Thoreau actief bij de lessen werden ingeschakeld. In dit intellectuele milieu kwam Louisa's aanleg voor schrijven al snel tot bloei: gedichten, romans, toneelstukken en korte verhalen vloeiden met groot gemak uit haar pen. Over haar ervaringen als verpleegster in de Amerikaanse burgeroorlog schreef ze ‘Hospital sketches’. Tijdens dit verblijf tastte een kwikvergiftiging haar gezondheid voorgoed aan. Na een reis door Europa (in 1865) werd ze redacteur van het kindertijdschrift Merry's museum. Van uitgever Thomas Niles kreeg ze het verzoek een boek voor meisjes te schrijven. Little women is vanaf de verschijning in 1868 een succes, dank zij vertalingen ook in andere landen. In de loop der tijden zijn er verschillende opera- en toneelbewerkingen, verfilmingen en grammofoonplaten naar gemaakt. De invloed van onderwerp en schrijfstijl is in veel andere kinderboeken merkbaar, bijvoorbeeld in Tine van Berkens De familie Berewoud (1895). Top Naeff schreef: ‘In mijn kinderjaren had ik, als alle meisjes uit die tijd, een grote liefde voor de boeken van Louise Alcott.[...] Ik was ongeveer 18 jaar, toen ik meende, dit ook wel te kunnen, en Schoolidyllen schreef.’

Werk

Onder moeders vleugels en het vervolg Op eigen wieken beschrijven belevenissen van de vier zusjes March (Meg, Jo, Beth en Amy), sterk gebaseerd op het gezinsleven van de familie Alcott. In het eerste deel proberen moeder en dochters March het hoofd boven water te houden tijdens vaders deelname aan de Burgeroorlog. In het tweede deel wordt Beth ziek en sterft na een lang, uiterst geduldig gedragen ziekbed. Het gezin vindt in beide boeken steun in J.B. Bunyan's Pilgrim's progress (een onderdeel dat in hedendaagse bewerkingen soms wordt weggelaten). Het succes van de boeken is vooral te danken aan de levensechte beschrijving van het dagelijks leven en de rebelsheid van hoofdpersoon Jo. Zij is jongensachtig, handelt vaak in een opwelling en beantwoordt niet aan het toen heersende ideaalbeeld van de volgzame, zachte vrouw (zoals belichaamd in ‘Marmee’ March, de warme, liefdevolle moeder). Hoewel sentimenteel en rolbevestigend volgens

hedendaagse maatstaven was het boek op het moment van verschijnen verfrissend door het ontbreken van opzettelijk moraliserende trekken. Op verzoek van de lezers verschenen nog twee vervolgdelen: De kostschool van meneer Beer en De wereld in. Hierin zijn de pedagogische idealen van Louisa's vader nader uitgewerkt. Anoniem of onder pseudoniem (waaronder A.M. Barnard) publiceerde ze korte ‘blood and thunder’-verhalen. In Nederland werd de eerste vertaling van Little women in 1876 door Almine verzorgd. In hoog tempo volgden vertalingen van ander werk, waaraan namen verbonden zijn als Davina, H. Koorders-Boeke, O.D.A. De vertaling van Almine werd basis voor diverse bewerkingen, onder andere van G.W. Elberts, die later door J.A. de Herder-Scherpenhuijsen weer gemoderniseerd is. Daarnaast verschenen talloze andere vertalingen en bewerkingen.

Bibliografie

Lexicon jeugdliteratuur
september 1982