Brieven 1888-1961

[p. 629]

Aan Sjoerd De Vry

Toulon, 13.xi.'56

Vriend Sjoerd,

In je brief dd^o 23.x. vroeg je om ‘even bericht’ zoodra ik Remco Camperts Een Standbeeld opgewonden¹ en Victor ie Chaste's Amorosa² ontvangen zou hebben. Tot nu toe kreeg ik alléén het laatst-genoemde boekje, en ik wilde nog een poosje afwachten of het andere misschien na zou komen. Waar dit niet het geval is geweest schryf ik je dit even.

Remco Camperts standbeeld, eenmaal opgewonden, is, vermoedelyk, op den loop gegaan, anders gezegd: uitverkocht. Wat my wèl spyt! Niet voor hém, natuurlyk. Hy interesseert my, want hy schryft goed.

Myn dank, intusschen, voor de toezending van Victor le Chastes - burgerlykestandsche naam of ironisch-bedoelde, lichtelyk-paradoxaal-getinte pseudo-naam? - ‘Amorosa’, een op 29 bladzyden 19 prettig-leesbare, wufte lofgedichtjes op de lyfelyke liefde bevattend en typografisch elegant-verzorgde ‘plaquette’, zooals boekjes van dergelyke, minuscule afmetingen in het fransch worden aangeduid.

Ja, wat in Warschau³ is voorgevallen heeft my wèl verheugd. Maar nu die slachting in Buda-Pesth, en het weer onder-den-voet-loopen van Hongarye!⁴ En dan de machteloosheid te moeten constateeren van de erbarmelyke o.n.u., waarin America den brallenden boventoon voert! Zonder iets te doen!

Reden tot voldoening, tot oneindige voldoening, vind ik in de krachtdadige uitbarsting van afkeer en haat, hier-te-lande, jegens het communistische verraders-en-schurkenpak, dat ik, van begin-af-aan, heb bestreden met al de hartstocht die my bezielt. Eindelyk, eindelyk! Ik ben wat trotsch, Sjoerd!, op myn qualificatie van het Communisme als een ‘kannibaalsche gelykheidsbestialiteit’ (zie blz. 23 van Uitingen v/e reactionnair, dd^o. 1929), en op myn bevinding, dat ‘aan den kant van de Soviëts, alles trouweloosheid (is) en verraad’, (zie pag. 427 Van Anarchist tot Monarchist, dd^o. 1936). (Een trots, door myn verdwaasden oud-vriend Henri Wiessing ‘ydelheid’ genoemd. Gedegradeerd tot ydelheid! Hy zélf zal nu wel, à l'instar van een koppel fransche mede-geloovigen, fier zyn op de russische kameraden die, in Hongarye, Nikita Kroestsjews verbroederings-theorieën in practyk brengen.)

De Groene is, voor de zooveelste keer, weer aan het draaien, en de

1 Remco Campert, Een standbeeld opwinden, Amsterdam 1952.

2 Onder de naam Victor le Chaste publiceerde de dichter Han G. Hoekstra (1906-1988) in 1946 de bundel Amorosa.

3 In juni 1956 leidde de dood van stakende arbeiders tot een gewapende opstand in Poznán (Polen). De Poolse en Russische legers sloegen de opstand neer, maar de spanning bleef in het land. Begin oktober 1956 werd ex-secretaris-generaal van de communistische partij Wladyslaw Gomulka (1905-1982) opnieuw in de partijleiding opgenomen. Sovjet maarschalk Rokossovski - vanaf 1949 minister van defensie van Polen - keerde daarentegen naar de Sovjet-Unie terug. Ondertussen werden in Poolse fabrieken en mijnen spontaan arbeidersraden geformeerd. De Sovjet-Unie deed enkele economische concessies, waardoor een tijdelijk einde kwam aan de ergste uitbuiting van de Poolse arbeidersklasse.

4 Op 23 oktober 1956 liep in Boedapest een sympathiestaking voor de Poolse liberalisering op een volksopstand uit. Veiligheidsagenten hadden het vuur op de menigte geopend. De Hongaarse opstandelingen eisten het vertrek van de Sovjet troepen uit Hongarije, het beëindigen van de herstelbetalingen aan de Sovjet-Unie, afschaffing van de veiligheidspolitie en herstel van de vrijheden van de burger. De gevechten hielden op toen Imre Nagy (1896-1958) tot minister-president benoemd werd. De Sovjet-Unie beloofde spoedig haar troepen te zullen terugtrekken. Op 1 november 1956 trad Hongarije uit het Warschau-pact, en gaf het een neutraliteitsverklaring uit. Op 3 november 1956 openden Sovjet-Russische troepen een bloedige aanval op Boedapest, de strijd duurde vier dagen. De Sovjet-Unie installeerde een nieuwe Hongaarse regering onder leiding van Janos Radar (1912-1989).

[p. 630]

naamlooze ‘schryver’ v/h hoofdartikel dd^o. 10 november, wringt zich in de onontwarbaarste kronkelingen om, in wélk een godvergeten ‘nederlandsch’, - en jezuïtische dialectiek - de Hongaren te beklagen, zónder de moscovische schurken, die hy, nou ja!, wel even op de worgersvingers tikt, heelemaal ongelyk te geven.⁵

Lees dat, man! lees dat!!, en distilleer, evenals ik dit, zonder noemenswaardige hersen-inspanning heb kunnen doen, de huichelary waarvan dit betoog druipt.

Hierby ingesloten, voor het geval dat dit artikel - het éérste dat ik in Het Parool schreef - je ontgaan mocht zyn, en dat ik graag terug zou willen hebben. Myn oordeel over Kroestsjews all-round-pacifistige aanstellery, verleden jaar, te Genève.

Vind je niet, Sjoerd, dat, in de ruim zeventig jaar dat ik nu schryf, de Geest by herhaling ‘vaardig’ over my is geweest

Hoe maakt Tita het nu? Genezen van haar bronchitis, en weer op de been?

Met alle hartelyks van Kaya en my aan jelui allen.

van Tjipke

(alias Alexandre Cohen)

Skrief ons, van tied tot tied, es een letterke, Sjoerd!

5 De groene Amsterdammer, jrg 80 (1956) nr 45 (10 november), p. 1: ‘Wie om wat uit Hongarije gemeld werd op zondagmorgen 4 november vloekte heeft Gods Naam niet ijdellijk gebruikt.’ De redactie van De groene miste een motivering van het Sovjet-Russische optreden. En nog sterker dan het medelijden met de Hongaren, heerste het gevoel bedrogen te zijn in de mogelijkheid van vreedzame coëxistentie (het vreedzaam naast elkaar bestaan van de Sovjet-Unie en haar vazalstaten met de niet-communistische staten).