Brieven 1888-1961

[p. 593]

Aan H. Kuijper

Toulon, 22.xii.'53

Lieve menschen,

Ik zou jelui eerder hebben geschreven, indien niet, by allerlei andere beroerdigheden, waarvan ik, en passant, iets zei op myn laatste kaart, déze is gekomen dat Kaya ziek geworden is, een wèl zeldzaam intermezzo in den loop van haar bestaan - en een week lang te-bed heeft gelegen met een ernstige aanval bronchitis. Gelukkig is zy nu, sedert een paar dagen, aan de beterhand, en kon zy, eergister, een korte poos opstaan. Maar zy is een moeilyk te verplegen en oppassen patiente, die alles zélf wil doen. Ik heb steeds de grootste moeite haar binnenshuis te houden, ook by het ergste hondenweer, want zy is voortdurend bezig in haar moestuin, waaruit zy alles wil ‘halen’, wat er uit te halen is. Ik doe nu myn uiterste best haar binnenshuis te houden, maar of dit lukken zal

Ik zélf, om met het ‘bulletin de santé’ af te doen, voel my in den laatsten tyd zeer vermoeid, en vaak uitgeput. Lichamelyk wèl te verstaan. Maar ik ben vrywel beu van alles, en heb met tal van moeilykheden te kampen, die my myn levenslust benemen.

Jelui weten, geloof ik, dat wy sedert kort, d.w.z. sedert ongeveer een jaar, in het ‘genot’ zyn van de z.g.n. kostelooze geneeskundige behandeling, met inbegrip van gratis-verstrekking van de benoodigde medicamenten. Ik had dit, n.b. op het initiatief van de Kaya behandelende oogartsen, aangevraagd - de hemel weet met welken tegenzin! - omdat de door Kaya benoodigde ‘specialiteiten’ heel duur zyn, onbetaalbaar voor ons! Een poos lang is dit goed gegaan, d.w.z. zooals dit rechtmatiger-wyze verwacht kon worden. De oogartsen schreven Kaya de onmisbare medicamenten voor, en zy kréég die, na contrôle, door de departementalen ‘Service Médical’, die de recepten van allerlei aard, voor de beneficiënten van de¹ Assistance Médicale Gratuite, te verificieeren, anders gezegd: te aanvaarden... of te verwérpen krygt. Dit, ik bedoel deze contrôle, gaat zóó in zyn werk. De patient moet zyn recept naar de mairie (gemeentehuis) brengen of làten brengen, als hy (of zy) te ziek is om zélf deze boodschap te doen. De mairie (hier in Toulon) stuurt, min of meer vlug, dit recept naar de Controle in de departemen-

1 Gratis medische bijstand.

[p. 594]

tale hoofdplaats, die het dan, óók zonder overyling aan de mairie retourneert, voorzien van de annotatie Autorisé (aanvaard) of non-Auto-risé (verworpen). In het éérst genoemde geval kan dan de apotheker de voorgeschreven medicamenten verstrekken, in het twééde niet. En zoo geviel het dat het eind-september aan Kaya voorgeschreven, onmisbare medicament door de Controle in Draguignan werd geschrapt en wy de prys daarvan, plusminus 4000 (zegge vierduizend) francs, te betalen hadden,... een onverwachte financieele catastrophe. En daar was niets aan te doen! Het heet ‘een administratieve maatregel’, waar tegenover de behandelende doctoren volkomen machteloos staan. Want wanneer er, door verkwisting of om welke andere reden ook, geen geld meer beschikbaar is aan het Ministerie van Openbare Gezondheid, dan notificieert men van daar uit aan de verschillende ‘Services de contrôle médicale’, dat deze voortaan géén recepten hebben te aanvaarden waarvan de prys een bedrag van item-zóóveel zou overtreffen. Het ‘mooie’, het verrassende daarby is dat de artsen van de lysten waarop de niet-te-aanvaarden en dus niet-Ianger-te-verstrekken medicamenten zyn vermeld, géén duplicaten daarvan ontvangen. Zy gaan dus, in hun onwetendheid daaromtrent, vóórt met het voorschryven van geneesmiddelen, waarvoor zy, wèl naar behooren ingelicht, misschien andere zouden kunnen ordonneeren. Nu is hun dit onmogelyk en verkeeren zy in de onderstelling dat hun patienten, t.w. die van de zgn. Assistance Médicale Gratuite, krygen wat zy noodig hebben, wat niet het geval is.

Zoo zyn de officieele manieren van dit door demokratzigheid tot in het merg rotte regiem!

2de beroerdigheid.

Zooals jelui weten hebben wy, een jaar of tien geleden, dus gedurende de bezetting en teneinde een dreigende onteigening door de Moffen te voorkomen, ons huisje tegen een minime lyfrente verkocht aan een van alle joodsche-smetten-finaal-vrye Ariër, een brave, fatsoenlyke, ontbaatzuchtige kerel, die ons, al die jaren lang in allerlei opzichten terwille is geweest.² Hy had my, toen ik, een paar keer, naar hem was toegegaan om hem te verzoeken eenige dringende reparaties te laten verrichten, uitdrukkelyk en ééns-voor-al gezegd: ‘Meneer Cohen, als er, voortaan, dringende reparaties noodzakelyk mochten zyn, dan is het niet noodig u te derangeeren. Ik vertrouw u ten-volle! Zoek dus, eventueel, in uw eigen buurt, de benoodigde werkkracht voor die karweitjes en breng of stuur my de door u voldane rekening waarvoor ik u het

2 Eugène Charlois (*1905), een slager uit Toulon.

[p. 595]

bedrag onmiddellyk zal rembourseeren’. Dit is, in den loop der jaren, drie of vier keer zoo gegaan. Ik bracht hem de ‘facture’, de onkostenrekening, en hy betaalde my die onmiddellyk, zonder ook maar de geringste verificatie ter plaatse, noch de geringste aanmerking.

Maar 's mans wettige - en in myn critisch oog volstrekt onaantrekkelyke - bedgenote³, is, wat men in hof-taal een ‘kreng’ noemt, en die van oordeel is dat de ‘lyfrenteniers’ die wy zyn, veel-te-lang in leven blyven. Zy zit ons, waar zy daartoe de gelegenheid vindt, op alle manieren dwars, en zy heeft het nu zóóver gebracht, dat haar brave maar sullige man, toen ik hem, een maand of vyf geleden, de facture kwam brengen voor aan óns (d.w.z.: zyn) huis verrichte dringende reparaties, my het bedrag daarvan niet heeft durven rembourseeren en my dus, tenzy hy, wat my hoogst onwaarschynlyk voorkomt, de door zyn gemalin weggestopte, ‘stoute schoenen’ aantrekt en my het geld komt brengen of het ons toestuurt, een bedrag van ongeveer vier-duizend francs door den neus wordt geboord, en ik daar definitief voor zal hebben ‘op te draaien’. Ik zou den man nu wel voor de ‘justice de paix’ (de cantonrechter) kunnen doen dagvaarden. Maar ik wil dat niet doen, in de eerste plaats omdat hy ons (zie boven) tot nu toe, steeds uiterst fatsoenlyk en royaal heeft behandeld, en, in de twééde, om my het gedonder in allerlei vormen - plus allerlei onkosten! - wensch te besparen. Ik ben ‘beu’ van dit alles en zit met myn werkelooze handen in het restant van myn voorheen welige lokken.

Gegegeven de noodzakelykheid voortaan Kaya's volstrekt onmisbare medicamenten uit onze eigen middelen te betalen, zyn wy, feitelyk, nog verder ‘van honk’ dan vóór de ‘bedeeling’, in het genot waarvan wy sedert september j.l. zwelgen. Als ik nu maar nu en dan, een of andere bydrage geplaatst kon krygen in een of andere krant, of tydschrift in het land van myn vaderen (waarmee ik Palestina niet bedoel, lieve menschen!) dan zouden my al deze tegenslagen niet ontmoedigen ... Helaas!

Daarby komt nog dat ik, sedert lange maanden al en by voortduring, onwèl ben. Niet positief ziek en bedlegerig, hoewel dit laatste toch somtyds voorkomt. Maar ik voel my slap en gestadig verzwakkend. Lichamelyk bedoel ik (Verstandelyk - ik zeg niet: verstandig! - kan ik, dunkt my, nog wel mee.)

Zie zoo, lieve menschen, nu weten jelui alles of ongevéér alles van onze tegenwoordige misère, waarvan ik jelui dit relaas liever bespaard had.

3 Louise Charlois-Lafrate (*1917).

[p. 596]

En nu over een ander onderwerp, myn ‘bezonken’ oordeel n.l. aangaande J.B. Charles: Volg het spoor terug⁴, waarnaar je benieuwd bent, Henk.

Ziehier:

Ik ben na lezing en gedeeltelyke hèrlezing van dit boek, en in stryd met myn eerste indruk⁵, tot de conclusie [ge]komen, dat de auteur alléén goed schryft als hy verontwaardigd is en scheldt. Maar waar hy het een of ander ‘betoogt’ schryft hy m.i. niet alleen niet goed maar dikwyls slécht! Wat niet belet dat ik hem de grootste achting blyf toedragen voor zyn onversaagde oprechtheid, zyn geen-cigarette-papiertje-voor-den-mond-nemen, zyn voor een ambtenaar uitzonderlyk zedelyke moed. Een pràchtmensch, zooals er maar dun gezaaid zyn, met een temperament naar myn hart. En zyn boek, dat ik zeker nog meer dan ééns zal herlezen, is my een kostbaar souvenir van de schenkers.

Tot zoover - en niet veel prettigs! - voor vandaag.

Dag, lieve, lieve menschen!

Ik vraag my heel dikwyls af of wy jelui nog weêr zullen zien. ‘Hier beneden’, bedoel ik.

Een prettige, huiselyke-intieme Kerstavond, en een gelukkig Nieuwjaar toegewenscht door

Kaya en Sandro

Ongecorrigeerd! want in haast voor de Post.

4 J.B. Charles (ps. van W.H. Nagel, 1910-1983), Volg het spoor terug, Amsterdam 1953. In deze bundel essays houdt Charles zich bezig met de nasleep van de tweede wereldoorlog: de strijd tegen het fascisme. Dat kan alleen overwonnen worden door individu te worden. Nagel was verbonden aan de Leidse universiteit.

5 Op 15 oktober 1953 had Alexander Cohen aan Henk Kuijper geschreven: ‘Ik ben opgetogen Henk! over de lezing van Volg het spoor terug, waarvan ik tot nu toe ongeveer een derde gedeelte heb verslònden.’