Brieven 1888-1961

Aan H. Kuijper

Toulon, 12.vi.'52

Lieve menschen,

Eindelyk dan de lang-verwachte ‘blyde boodschap’, die van jelui aankomst hier in den avond van 8 july! Maar wèl spytig dat jullie verblyf hier van korteren duur zal zyn dan de vorige keeren. Wy hadden juist gedacht, Henk!, dat de wyziging in je verhouding tot je hollandsche ‘principalen’ jelui wat meer speelruimte zou hebben gelaten. Dit is nu, blykbaar, niet het geval, en misschien is het ‘uitbreken’, dit jaar, zelfs wel een beetje moeilyker geworden ten-gevolge van je, je vryen tyd beperkende nieuwe bezigheden. Enfin!, rèk jelui verblyf hier zooveel doenlyk!

Onmiddellyk na de ontvangst van Henks kaart zyn wy, Kaya en ik, naar de tierelierende weduwvrouw gehold, om de kamer te bespreken. En we kwamen nog nèt op tyd, want zy had juist aanvraag gekregen voor de eerste helft van july. Maar zy was zóó in haar schik met de aankondiging dat jelui nu voor de derde maal haar ‘chambre d'amis’ zult betrekken, dat zy de àndere gegadigden onmiddellyk zou afschryven. Zy vond jelui toch zulke aardige menschen, en monsieur Kwipèr was heelemaal niet schuw, zooals die àndere vriend van ons, (Wiessing) die haar een beetje bedeesd was voorgekomen, en ‘moins calin’ (minder aanhalig), dan monsieur Kwipèr, wiens ruime opvattingen op het gebied van omgang tusschen dames en heeren, haar, dézen keer, bizonder zouden behagen, omdat zy pas heel kort geleden ingeënt was tegen de pokken!

Toen Kaya en ik blyk gaven het verband tussen deze, door haar ondergane, kleine, chirurgische operatie en Henks ongekunsteld liberalisme in zake van (fatsoenlyke) inter-sexueele relaties, niet een twee, drie te snappen, onthulde zy ons, met een preutsch glimlachje, maar

[p. 584]

verder sans cérémonie, haar linkerbil, waarop de betrekkelyk-versche sporen van de recente inenting: (drie, twee francs-stuk-groote, zuivercirkelvormige, rose-kleurige lidteekens) ook voor het ongewapende oog duidelyk zichtbaar waren.^*

‘Vous comprenez bien (legde zy ons uit), dat ik, in dit warme jaar gety, geen pantalon draag. Met dit gevolg, dat by de minste beweging die ik maak... by het bukken, van myn stoel opstaan, op de tafel klimmen enz., en ook by het zachtste windje,^** dat myn uit-den-aard-der-zaak kort en luchtig rokje ook maar éven doet wapperen, deze disgracieuse lidteekens den argeloozen bezoeker moeten opvallen. En ik zou het gênant vinden als monsieur Kwipèr daar aanstoot aan vond...’

Ik poogde haar gerust te stellen door op te merken dat monsieur Kwipèr, die zeker wel voor hééter vuren had gestaan, ‘heelemaal zoo niet was’, en ik herinnerde haar aan de ‘moesjes’, in vroeger tyden door coquette dames op haar wangen, en by gelegenheid, misschien ook elders aangebracht, om de blankheid van haar teint beter te doen uitkomen.

¹ C'est, ma foi, vrai!, riep zy, opgelucht, uit. En te zeggen dat ik daar heelemaal niet aan gedacht heb! Mais me voici tout à fait tranquille!

Dat zaakje is nu in orde, Henk!, en je zult dus niet, met het schaamrood op de kaken, den ‘ànderen kant’ hebben uit te kyken als madame Tibère je verzoekt haar een handje te geven om haar het op een stoel of op de tafel klimmen te vergemakkelyken.

Veel nieuws heb ik, na myn brief van een paar weken geleden, niet te vermelden.

Van Boost heb ik nog niets gehoord. Of het hem lukken zal myn Epître aux Hollandais te doen aanvaarden? Ik denk dat dit niet zoo makkelyk zal gaan. Dat ik een stuk geen goed stuk naar myn eigen oordeel - aan de Vry heb gestuurd, schreef ik jelui al.

Luger² heeft geen asem gegeven, wat ik wel zoowat verwacht had. Toch spyt het my niet hem gefilseteerd te hebben naar aanleiding van zyn 65sten verjaardag, en hem schreef wat ik dacht van zyn volslagen gebrek aan ontzag voor de Edelachtbare en Hóógedelachtbare Heeren. Hy behoort tot de zeer weinigen onder de journalisten die nog iets durven zeggen in myn geestelyk met den dag lamlendiger wordend ‘heiteland’, en hy zegt dit met humor en in behoorlyke taal. (Een ander

* Historisch, hoor!

** Met “le moindre petit vent” bedoelde zy niets onbetamelyks.

1 Ja, dat is waar. - Nu ben ik helemaal gerust.

2 Johan Luger (1887-1964) was in 1910 bij De telegraaf begonnen. Hij schreef Cohen op 5 september 1952 onder meer: ‘Ach ik herinner me nog hoe je, vlak na het uitbreken van de eerste wereldoorlog de hartelykheid had om my, zeer jonge collega en provinciaaltje, uit te nodigen met je te déjeuneren in Palais Royal (waar nu dat afschuwelyke geldkantoor staat) en hoe je, toen je aan een tafeltje vlak by ons Duits hoorde spreken, op bevelende toon om een paravan [kamerscherm] vroeg. Het is zonde dat een zekere schroom my belet heeft de verbinding met je aan te houden - ik vreesde je namelyk ook wel een beetje en was my er eigenlyk nog niet geheel van bewust dat meer dan Schröder, méér dan Coenen, meer dan Wiessing, myn styl gevormd is door jouw voorbeeld.’

[p. 585]

goed journalist is Joost de Klerk, geregeld medewerker aan Elseviers Weekblad, dat, in het nummer van verleden zaterdag, 14 juni, een uitstekend artikel van zyn hand heeft gepubliceerd. Hy geeft daar aan den voorzitter van de amsterdamsche rechtbank, die de ‘zaak’ van dien Jan de Bruin te behandelen had, een veeg uit de pan, ‘fyntjes’, maar terdege raak. Uitstekend!)³

Van de Kerkstraters⁴ heb ik in den laatsten tyd niets gehoord. Zyn die met vacantie en, zoo ja, weten jelui dan misschien waar

Myn 1/2-neef-boedelberedderaar heeft geen teeken van leven gegeven na myn hem, via jelui, toegezonden volmacht, zoodat ik niet weet wannéér de my toekomende ‘portie’ beschikbaar zal zyn. Véél zal die niet bedragen, maar op het oogenblik bizonder ‘krap’ zittend, zou ik toch graag willen dat het geld lós kwam. (Die arme, door de Moffen op de een of àndere wyze ‘geliquideerde’ half-zuster van my heeft zeker nooit gedacht - evenmin als ik zèlf, trouwens - dat ik van haar zou erven).

Voor ik dit vergeet: Kaya drukt my met nadruk op het hart jelui te zeggen géén victualieën van wélken aard ook voor ons mee te brengen, een verbodsbepaling die zich niet uitstrekt tot het artikel kaas, waarvan een flinke mop welkom zou zyn, een paar pakjes thee, een roggebroodje en een busje gemalen peper.

Voor myn persoonlyk gebruik zou ik graag willen hebben: 2 cahiers Luchtpostpapier, merk ‘Icarus’, van 100 vel elk. (Géén Aeronaut. Dit pseudo-luchtpostpapier is veel te dik).

Verder: een kleine hoeveelheid carbon-papier. En wat tabak voor cigaretten. (Koop vooral geen dure shag!) En dan nog, voor ons gemeenschappelyk, huiselyk en nachtelyk gebruik, een zgn. ‘Knypkat’, door Kaya, hardnekkiglyk, een ‘Katteknype’ genoemd.

Wy hooren zeker nog wel van jullie vóór 8 july? Het wordt hoog tyd, lieve menschen dat je hierheen komt om ons op te kikkeren in onze eenzaamheid. Wy hebben daar groote behoefte aan, en een héél jaar (deze keer wordt het dertien maanden!) zonder deze medicyn is een lange rek!

Jammer dat wy jelui niet een jaar of tien éérder hebben ontmoet. Kaya en ik zouden dan, respectievelyk, twintig jaar jonger zyn geweest.

Met alle liefs van ons beiden

et a bientôt

Sandro.

3 Joost de Klerk, ‘Pieter Jan had ze te bruin gebakken. Zieke spreeuw in de beklaagdenbank. In de schaduw van zijn eigen schuld’, in Elseviers weekblad, 8 (1952), 24 (14 juni), p. 25.
P.J. Bruin was na een voorgeschiedenis met psychiaters door zijn vader in een baantje bij de gemeente Amsterdam ondergebracht, waarin hij zich niet thuis voelde. Hij lichtte de giro van de stad Amsterdam op voor f 113 000 en vertrok via Duitsland, Zwitserland en Italië naar Tunis, waar hij van het grootste deel van zijn geld beroofd werd. Met 3000 dollar ging hij terug naar Amsterdam, waar hij een sportfiets kocht waarmee hij naar de Rivièra fietste. Daar werd hij door een Amsterdamse inspecteur van politie gearresteerd. De Klerk beschreef hoe de president van de rechtbank ‘met een denigrerend pruimemondje’ met vaste hand het recht der arme mensen handhaafde om arm te zijn en het recht der rijken om rijk te zijn.

4 De familie H.P.L. Wiessing te Amsterdam.

[p. 586]

Stien! je zult hier, zóó als je uit de auto stapt, iets kunnen doen dat je in de Plantage-Kerklaan, evenmin als in de Henri Polaklaan⁵ ooit gelukt is ... Een citroen plukken!

p.s. - Beste jongus, breng geen slapelooze nachten door met piekeren over de a.s. algemeene verkiezingen.⁶ - Laat my jelui een belangeloozen raad geven: ‘onthoud’ jelui als het anders niet gaat. Maar breng in géén geval jelui stem uit op een vooruitstrevelaar! (Dat is niks gedaan!)

5 Adres en vorig adres van Henk en Christine Kuijper in Amsterdam.

6 De algemene verkiezingen voor de tweede kamer werden gehouden op 25 juni 1952. De verkiezingsuitslag liet een grote winst zien voor de Partij van de arbeid, waardoor deze partij even groot werd als de Katholieke volkspartij (die twee zetels verloor). Het vrije volk constateerde de volgende dag, dat de doorbraak doorging. Op 1 september 1952 werd opnieuw een coalitiekabinet Drees geformeerd, bestaande uit pvda, kvp, chu en arp.