Brieven 1888-1961

Aan W. van Ravesteyn

‘Clos du Hérisson’

Chemin des Fours-a-Chaux

(Les Routes)

Toulon (Var)

12.11.'46

Waarde Ravesteyn,

Dezen keer, uitzonderings-gewys, een kort briefje maar dat U genoegen zal doen en ‘opluchten’. Ik heb goed nieuws wat de ‘werkverschaffing’ aangaat, en ik haast my U daarvan op de hoogte te brengen.

Voici! Te-gelyk met Uw brief kreeg ik er een van Henri Wiessing, met wien ik, sedert den dag, het ùùr, van onze eerste ontmoeting, nu ruim veertig jaar geleden, (zie myn opdracht aan hem van In Opstand) kibbel over al de dingen waar-omtrent hy en ik het niet ééns zyn - c'est à dire sur tout à peu prés, maar die, in weerwil van myn onbeteugelbare

[p. 468]

heftigheid in het hekelen en bestryden van de ideeën die hèm lief zyn, my een warm hart is blyven toedragen. Eh bien! hy schryft dat hy, zoo goed als zéker, werk voor my zal kunnen vinden: een boek, misschien twéé, te vertalen, wat hy over een maand ongeveer positief zal weten. Verder heeft hy ‘zeggenschap’ - heet dat zoo niet? - aan een weekblad waarin hy, vermoedelyk, nu en dan door my uit het fransch of engelsch vertaalde kranten-artikels onderdak zal kunnen brengen. Hy stuurde my er al dadelyk één, waarvan ik van-morgen de vertaling op de post deed! Oef!, een pak van myn hart... en zeker ook van het my zoo vriendelyk-gezinde Uwe en dat van Uw vrouw, die, zooals U schryft, ‘steeds vol belangstelling is’ wat myn (ons) lot aangaat.

Gegeven W's informatie betreffende zyn ‘zeggenschap’ aan het weekblad waarvan hy spreekt - dit confidentieel tusschen U en my! - ben ik op de gedachte gekomen dat hy daar misschien plaats zal kunnen vinden voor myn, na allerlei pogingen Uwerzyds nog (of wéér) in Uw bezit zynd stuk over ‘Toulon gedurende de occupatie’, en ik schreef W. daarover, en zei hem dat ik U zou verzoeken hem dit stuk toe te zenden. U zult dit zeker wel willen doen, niet waar? Wilt U het laten aan teekenen, zoodat het niet verloren raakt?

Nu Uw brief! U gewaagt daarin van Victor van Vriesland, als van een der personen die my mogelykerwyze van dienst zou kunnen en willen zyn voor het onderdak-brengen van copy. Quelle idée! Ik sprak U juist, ik geloof in myn vóórlaatsten brief, van dit laffe heerschap, dat my, in de nu wylen n.r.ct dd^o 1 mei '37 anoniem heeft aangeblaft, onder het voorwendsel van ‘critiek’ op myn boek: v. Anarchist tot Monarchist... pseudo-critiek waarvoor hy destyds door Wiessing, spontaan - d.w.z. zonder éénige ruggespraak tusschen W. en my - vinnig op de anonieme vingers (si j'ose dire!) is getikt. Klamp in 's hemels naam dezen, op hoog bevel van Nygh plus G.G. von der Hoeven zyn achterpoot opheffenden en myn schoenen bepissenden dirty dog van een kranten-scribent niet aan voor my! Ook zou ik niets te danken willen hebben aan dien Blankenstein - de vroegere internationaal-politieke specialiteit van de n.r.ct, die kort voor den oorlog door Nygh, op een wenk uit Berlyn, overboord gezet ‘met behoud van recht op pensioen’, dapper in zyn mosselschelp kroop en het hem door een dozyn mrs, profs en gedemonetiseerde oud-ministers aangeboden eere-festyn, in het Hotel des Indes in den Haag, deed afcommandeeren, op de bedreiging van Nygh dat hy, ‘als hy het in zyn hart had’ aan te zitten by deze protestataire smulparty, zyn leven lang geen rooien duit meer zou ontvangen uit de

[p. 469]

onverdacht-reine hulpbronnen van de Neue (destyds nog niet ‘nationale’!) Rotterdamsche Kurant.¹ Ik dank O.L.H. op myn, by ontstentenis van meer dan één broek byna bloote knieën, voor de onderscheiding 'in een niet goed blaadje’ te staan by dit soort domestieken.

Misschien dat er, wie weet?, binnen korter of langer tyd weer een Stem of (en) een Critisch Bulletin het licht ziet, of een ander fatsoenlyk tydschrift, waarin ik dan - si l'on veut de moi! - drommels graag nu en dan aan het woord zou willen komen. Ik voel my, met myn 8 kruisjes lang achter den rug, nog frisch van geest, en -^a disons le mot! - agressief genoeg om allerlei kwispelstaartend en bauchrutschend schryf-canaille het vuige leven te vergallen.^b Il n'y aurait que cela de vrai pour me réconcilier avec la vie!

Hierby een paar coupures, die U, hoop ik, zullen interesseeren. Van myn kant wacht ik met a priori-belangstellend ongeduld Uw brochure (s?) af.

Met heel veel hartelyks en de verzekering van myn erkentelykheid voor de moeite die U zich voor my getroost,

t.à.v. et aux vótres, ook in naam van myn vrouw

C.

p.s.

By gelegenheid zou ik heel graag Uw oordeel willen weten met betrekking tot myn beschouwingen over alles-en-nog wat in myn voorlaatsten brief.

Om de moeite van het aanteekenen te besparen zoudt U vóórt kunnen gaan met adresseeren: M.M. Petite, 61 Cours Lafayette. Laat U het een of ander aanteekenen dan aan myn persoonlyk adres.

2de p.s.

Van een kennis in Holland - een holl. dame die jaren lang in onze buurt heeft gewoond, maar die nu naar de ‘old country’ is teruggekeerd, hooren wy dat de voedsel-voorziening daar-ginder oneindig ruimer is dan hier. En, natuurlyk, beter georganiseerd! Ik schryf dit toe aan de omstandigheid, dat by jelui de demokratzigheid nog niet zoo geweldig woedt als hier. Hier byten wy op een houtje, anderhalf jaar na de libération. Morgen zullen wy, à la lettre, niets anders te eten hebben dan dróóg brood. Boter hebben wy hier sedert ruim 18 maanden niet gezien. Maar by de^c ‘marché noir’ is alles te krygen... boter o.a. tegen 700 francs per kilo! En hoe demokratziger onze heeren en meesters,

1 Marcus van Blankenstein (1889-1964) was als buitenlands correspondent en reizend redacteur van de Nieuwe Rotterdamsche courant een Europese vermaardheid. Hij kritiseerde de nationaal-socialistische politiek in Duitsland sterk tot ongenoegen van het Duitse ministerie van buitenlandse zaken. Van Blankenstein was een jood. Binnen de leiding van de nrc waren er spanningen over Van Blankensteins politieke koers. Directeur H. Nijgh jr gaf, onder druk gezet door de Duitse consul met een advertentieboycot van Duitse firma's, Van Blankenstein ontslag. De nrc deelde op 28 november 1936 zijn ontslag mee. De hoogleraren Pieter Geyl en P.N. van Eyck (beiden oud nrc-correspondenten) organiseerden een succesvolle actie tot opzegging van het abonnement op de NRC. De krant bood Van Blankenstein een bescheiden financiële regeling op voorwaarde dat hij zich niet meer over zijn zaak zou uitlaten en geen acties tegen de nrc zou steunen. Het diner dat Geyl en Van Eyck op 16 januari 1937 voor Van Blankenstein georganiseerd hadden, moest hij afzeggen.

a Laten wij het woord noemen.

b Dat alleen zou me verzoenen met het leven.

c Zwarte markt.

[p. 470]

hoe beroerder het wordt! Wy hebben nu voor de dèrde maal een s.f.i.o.-socialist als minister voor Voedselvoorziening.² In plaats van voedsel spendeert men ons sociaal-demokratzige words, words, words! U kent, denk ik, het aloude rympje: ‘Eén uur van demokratzigheid kan maken dat men jaren schreit!’ Et nous n'avons pas fini de pleurer!

Het ‘korte briefje’ is uitgedyd!

By gebrek, voor het moment, van enveloppes in huis, ‘keer’ ik de my toegezondene, zooals een kleermaker een broek keert.

2 De portefeuille voor voedselvoorziening werd in de voorlopige regering van De Gaulle (5 september 1944) door de radicaal-socialist Paul Giacobbi bezet. Hij werd op 9 november 1944 opgevolgd door de socialist Paul Ramadier, die aanbleef tot 5 april 1945, toen Christian Pineau - drie weken eerder uit Buchenwald vrij gelaten - het departement overnam. Pineau trad later tot de socialistische partij toe. Na de verkiezingen formeerde De Gaulle op 21 november 1945 een nieuw kabinet, waarin de socialist Tanguy-Prigent minister voor landbouw en voedselvoorziening werd. In de regering Gouin bezette op 26 januari 1946 de partijloze Longchambon, een specialist, het weer van landbouw gescheiden ministerie van voedselvoorziening: wat hij ook zou doen, geen van de partijen zou bij de verkiezingen last van hem hebben. Georges Bidault, minister van buitenlandse zaken van Gouin zei op 13 februari 1946 in de assemblee van de Verenigde Naties in Londen dat Frankrijk tot de slechtst gevoede landen van Europa behoorde: de Fransen kregen maar 1500 tot 2000 calorieën per dag.