Brieven 1888-1961

Aan W. van Ravesteyn

Toulon, 21 februari 1934

Waarde Heer van Ravesteyn,

Veel dank voor de toezending van het ‘Critisch Bulletin’ met uw stuk over myn bundel, waarvoor ik zeer gevoelig ben. U hadt er niets voor my aangenamers van kunnen zeggen dan u deed... myn verachting voor het journalistieke domesticaille, myn afkeer van alle ploertigheid, myn scepticisme ten opzichte van den zgn. Vooruitgang, ‘die den mensch noch edeler noch gelukkiger maakt’, en ook myn liefde voor de eenvoudigen van harte. Ik dank u wèl!

Napoleon? Zyn mythe? Ja, in myn kinderjaren was dit een ware

[p. 340]

vergoding. En ik ben ook daarnà nog een geruimen tyd napoleonist gebleven. Maar ik houd al làng niet meer van den ‘Corse aux cheveux plats’ (Auguste Barbier, de man van de Iambes, dixit), ofschoon hy my nog altyd geweldig interesseert. Hy heeft, door zyn onverzadigbare heerschzucht, de heele wereld in het harnas gejaagd tegen Frankryk, waarop zyn nalatenschap nog drukt. De unificatie van Duitschland, deze pestilentie, is, voor een goed deel, zyn werk. De ezel Napoleon ui, dupe van Bismarck zooals de imbeciel Aristide Briand de dupe is geweest van Stresemann,¹ heeft dit werk voortgezet, en de grenzenlooze kortzichtigheid van de Geallieerden, die het onvoldoend-verslagen Beest weer op de been hielpen voltooide het. Hitler - een doodelyk gevaar ook voor Holland! - is de natuurlyke-onnatuurlyke zoon van David Lloyd George,² Aristide Briand, Woodrow Wilson,³ Ramsay MacDonald,⁴ Edouard Herriot,⁵ Paul-Boncour en tutti quanti... waaronder ook de afgryselyke advocaat-procureur-notaris Poincaré⁶ en de fraseur Tardieu.

U hebt my niet geantwoord op myn vraag of u Bainville's boek over Napoleon kent. Laat my dit even weten. Las u het niét, dan stuur ik het u.

U verlangt de aflevering van het Critisclo Bulletin met uw stuk terug? Maar zoudt u het niet eenvoudiger vinden dat ik u het bedrag daarvoor - 35 cent - in fransche postzegels toezend, als u die kunt gebruiken? U koopt dan een ander ex. van deze aflevering, en ik spaar de moeite van het overtikken - voor myn collectie recensies - uit. Is dat goed?

Met veel vriendelyks

t.á.v.

Alexandre Cohen

Ja, ik schryf, nu en dan, als ik ‘geïnspireerd’ ben, een bladzyde of wat voor myn 2^e deel. Maar een uitgever heb ik nog niet. Denkt u daar eens aan, wilt u?

1 Gustav Stresemann (1878-1929) was van 1923 tot zijn dood minister van buitenlandse zaken van de republiek van Weimar. Hij wist via onderhandelingen het vertrek van de Fransen uit het Roergebied voor elkaar te krijgen. Stresemann onderhandelde met Briand over de akkoorden van Locarno. In 1926 loodste hij Duitsland de Volkenbond binnen.

2 De liberaal David Lloyd George (1863-1945) was tijdens de eerste wereldoorlog een belangrijk organisator van de Engelse oorlogsvoering. Van 1916-1922 was hij eerste minister. Op de Parijse vredesconferentie van 1919 nam hij een bemiddelende positie in tussen Wilson en Clemenceau. Hij was voorstander van een gematigde behandeling van het Duitse rijk om het voor de volledige economische ineenstorting en het communisme te behoeden.

3 De historicus Thomas Woodrow Wilson (1856-1924) was van 1913-1921 Democratisch president van de Verenigde Staten. Hij formuleerde in 1918 de Veertien punten, waaronder: ontwapening, einde van de geheime diplomatie, het afzien van annexaties en het zelfbeschikkingsrecht der volkeren. Toen op de vredesconferentie toch tot zware herstelbetalingen en gebiedsafstand werd besloten, zette hij zich in voor de stichting van de Volkenbond.

4 James Ramsay MacDonald (1866-1937) was een tegenstander van de eerste wereldoorlog, hetgeen een breuk in zijn politieke loopbaan tot gevolg had. Hij kritiseerde de vredesverdragen, die erop volgden, heftig. In 1924 vormde hij met steun van de liberalen zijn eerste Labour-kabinet, waarin hij ook de portefeuille van buitenlandse zaken beheerde. Hij trachtte de verhouding tussen Frankrijk en Duitsland te verbeteren.

5 Edouard Herriot (1872-1957) was als eerste minister de erfgenaam van Briand, die dat jaar (1932) stierf, en dus voorstander van de geest van Locarno: verzoening met Duitsland.

6 Raymond Poincaré (1860-1934) was vanaf zijn 27e afgevaardigde. Van 1913-1920 was hij president van de republiek, daarna nog drie keer minister-president.