Brieven 1888-1961

[Brieven 1932]

Aan W. van Ravesteyn¹

Campagne Vesperini, Quartier Daniel,

La Seyne-sur-Mer (Var)

16 juni 1932.

Geachte Heer van Ravesteyn,

Ik mag U zeker wel even zeggen dat Uwe beoordeeling van myn boek: In Opstand, die my pas twee dagen geleden in handen kwam, my allerprettigst heeft aangedaan.² Vooral ook, waar ik van den kant van ‘Het Volk’, dat myn vorig boek, den bundel ‘Uitingen van een reactionnair’, voor zyn lezers dood zweeg, niets on ‘party’ digs, en zéker niets sympathieks verwachtte. Ik erken, overigens, gulhartig, dat ik nooit iets heb gedaan, om my, van sociaal-democratische zyde, een ‘civiele behandeling’ te verzekeren. - U lykt my dus een wèl uitzonderlyke éénheid in de gelederen der II^de Internationale, regiment Nederland!

Ik dénk er natuurlyk niet aan my aan anti-critiek te bezondigen. Maar vergun my één opmerking, die géén aanmerking bedoelt te zyn:

Aan het slot van Uw critiek zegt U: ‘Meer en verdere beteekenis dan de lotgevallen van dezen éénen mensch, individualist, subjectieve en onberedeneerde persoonlykheid by uitstek, geeft het (boek) niet.’

Myn vraag is nu déze: hebt U eenigen grond, den germgsten grond ook maar om te onderstellen dat ik iets anders, en iets méér ‘beteeke-

1 De historicus Willem van Ravesteyn (1876-1970) werkte vanaf 1903 mee aan het maandblad De nieuwe tijd, in 1906 werd hij redacteur van het Rotterdamse socialistische dagblad Voorwaarts. Het jaar daarop stichtte hij met o.a. Wijnkoop het weekblad De tribune, waarvan hij tot 1925 redacteur bleef. In 1909 trad hij met De tribune-groep uit de SDAP om een nieuwe partij te stichten: de Sociaal-democratische partij, die in 1919 de naam Communistische partij Holland aannam. Van Ravesteyn was van 1918-1926 voor de partij kamerlid en van 1919-1927 lid van de gemeenteraad van Rotterdam. Nadat hij door Moskou in 1925 uit de partijleiding was gezet, verliet hij de partij. Hij sloot zich daarna voor korte tijd opnieuw bij de SDAP aan. Van 1927-1941 was hij conservator van de Gemeentebibliotheek in Rotterdam. Van Ravesteyn was een vruchtbaar schrijver, die veel studies en artikelen over zowel historische, economische, sociale en politieke als literaire onderwerpen publiceerde.

2 Van Ravesteyn schreef op 7 juni 1932 in Het volk: ‘Waarlijk, men moet wel een kras partij-dogmaticus of een erge droogstoppel zijn, om “In Opstand” waarin Alexander Cohen, gedurende den wereldoorlog wijd en zijd bekend als Parijsch briefschrijver van “De Telegraaf”, het eerste deel van zijn leven vertelt, geen prettig boek te vinden.’ En verder: ‘Wat een aardige, prettige kerel deze anarchist, van wien ieder, die van 1914-1918 kranten las, zich herinnert, dat hij zoo geweldig, zoo mateloos, zoo uit volle borst en met volle overgave op de Duitschers in 't algemeen en op de Duitsche sociaal-democraten in 't bijzonder kon schelden. Prettige kerel.’ Zijn conclusie was: ‘Nog eens: het boek laat zich lezen als een spannende roman.’

[p. 321]

nends’ heb willen geven dan het relaas van myn rebelsche lotgevallen, en dus, by de uitvoering van myn opzet, daar benéden ben gebleven? - En wat verstaat U onder het begrip: ‘onberedeneerde persoonlykheid’? Iemand die niet altyd ‘redenaties’ houdt met zich zelven, m.a.w. een impulsieve mensch? Dan aanvaard ik deze Uwe qualificatie als een compliment!

Als ik ooit weer in Holland kom - ik was er onlangs, maar zal er, gegeven de afstand tusschen La Seyne-sur-Mer, by Toulon, en Amsterdam: ongeveer 1500 Kilometer, zoo heel gauw niet weer verschynen! - dan zal ik U eens opzoeken. Ook al om U in de gelegenheid te stellen U de visie te overtuigen, dat ik inderdaad noch zoo ‘zuur’ noch zoo ‘norsch’ ben als myn portret-in-houtsnee - in de hoofdtrekken goed gelykend! - kan doen onderstellen.

Met zeer vriendelyke groeten

Alexander Cohen