Brieven 1888-1961

Aan H.P.L. Wiessing

Parys, 5 mei 1911

4 Impasse Girardon

Beste Henri,

Je weet dat ik - als Boncour¹ wóórd houdt ten-minste! - dezer dagen een interview kryg van onzen minister van Arbeid, die een voorstander is, het althans was in zyn vóór-ministerlyk tydperk, van ambtenaren-syndicalisme.

Je vertelde my dat deze questie ook het hollandsche ambtenarendom in hooge mate interesseert. Wil je dus zoo goed zyn my, in den kortst mogelyken tyd, dus, als het kan, per keerende post, op te geven de beantwoording van wélke vragen de meeste belangstelling kan opwekken in Holland? En my óók, sommairement, opgeven hoe de regeering en de openbare meening in Nederland dit vraagstuk: ‘le syndicalisme des fonctionnaires’ beschouwen, resp. er tegenover staan?²

1 De onafhankelijke socialist Joseph Paul-Boncour (1873-1972) bezette in het kabinet-Monis het ministerie van arbeid. Frankrijk was Duitsland in 1906 op de weg naar algemene sociale voorzieningen gevolgd met de instelling van een ministerie van arbeid. De jonge Paul-Boncour had carrière gemaakt als vakbondsadvocaat: hij was de stichter van de juridische raad van de Bourses de travail.

2 In Nederland bestonden al heel lang ambtenarenvakbonden: de Vereeniging ter bevordering van de stoffelijke en zedelijke belangen van 's Rijkswerf (1872), de Broederschap van ontvangers der belastingen (1873), de Vereeniging van typografen bij de Landsdrukkerij (1877), de Vereeniging van ambtenaren der registratie en domeinen (1878), en de Algemeene Politiebond (1887) en de Algemeene Nederlandsche ambtenaarsbond (1909). Na de spoorwegstaking van 1903 bracht Abraham Kuyper een stakingsverbod voor overheidspersoneel tot stand (de Worgwetten). (Het Europees Sociaal Handvest, dat in 1980 door Nederland geratificeerd werd, regelt tegenwoordig het stakingsrecht voor ambtenaren.)

[p. 311]

Dit - de my door jou verstrekte gegevens - zal my dan dienen tot uitgangspunt voor myn interview³ met Boncour, met de aanvraag waarvoor ik alleen nog maar wacht op jouw antwoord op dit schryven.

Vergeet ook de Paleis-questie⁴ niet! En voeg een photo of twee v/h Paleis by jouw artikel over dit onderwerp.

Van morgen ontvingen we de familie Wiessing ‘en effigie’. Hartelyk dank! Verd... goeie kiek. Zyn er èrg mee in onzen schik.

Met veel liefs van ons 2^en aan jelui 5^en

t.t.

Alexandre Cohen

3 De telegraaf van 18 mei 1911 bracht Cohens vraaggesprek op de voorpagina: ‘De Fransche wet op de arbeiderspensioneering. Interview met den minister van Arbeid. Parijs, 17 Mei (Eigen telegram). Zooeven had ik een onderhoud met Paul Boncour, den minister van Arbeid, wien ik onder andere dingen, naar zijn oordeel vroeg aangaande de moeilijkheden in de uitvoering van de wet op de arbeidspensioneering. De minister antwoordde: daar is er niet een van al deze zeer ernstige moeilijkheden, die ik niet verwachtte, zooal niet precies in den vorm waarin zij zich voordoen, dan toch tenminste in algemeenen zin. Trouwens het is bezwaarlijk denkbaar, dat een wet van zoo ingrijpenden aard, als misschien sedert de revolutie er geen werd ingevoerd, een wet die onmiddellijk een derde der geheele bevolking, dat is meer dan twaalf millioen personen, raakt, en ze dwingt tot jarenlang storten van bijdragen voor ouderdomspensioen, dat zoo'n wet zonder groote moeilijkheden in werking zou treden.’ Ambtenarenvakbonden kwamen niet ter sprake.

4 Een in de zomer van 1910 door de gemeenteraad van Amsterdam ingestelde commissie van onderzoek (waarvan o.a. de architecten Cuypers en Berlage deel uitmaakten) was met algemene stemmen tot de bevinding gekomen dat het Paleis op de Dam allerminst deugde voor paleis, en dat het met enkele niet-ingrijpende veranderingen nog steeds geschikt was voor de stad als raadhuis. In de hoofdstad en in het land laaiden de discussies rond het paleis-raadhuis hoog op.
De telegraaf van 7 mei 1911 berichtte dat B. en W. de raad hadden voorgesteld om bij de regering te informeren of zij bereid was het gebouw af te staan. In dat geval zou het stadsbestuur het paleis zijn oorspronkelijke functie hergeven. De stad zou de koninklijke familie met een nieuw paleis tevredenstellen.